Yeni TCK bürokratlara mı yarıyor?

Hatay Valisi Ahmet Kayhan, görevi kötüye kullanmaktan altı ay hapis cezası aldı. Ancak, Kayhan'ın cezası, önce para cezasına çevrildi, sonra ertelendi. Kayhan örneği, Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) üç yıla kadar hapis öngören "görevi kötüye kullanmak"la ilgili maddesinin hiçbir caydırıcılığının bulunmadığını bir kez daha ortaya koydu. Bazen milyonlarca YTL'lik kamu zararının söz konusu olduğu davalarda uygulanan madde, suç işleyen üst düzey bürokratlar için gizli af haline geldi. Bugüne kadar çok sayıda vali, belediye başkanı, genel müdür, müsteşar bu suçtan mahkûm edildi. Ancak, hiçbiri ne hapse girdi, ne koltuğunu kaybetti.

Üç yıl hapis öngörüyor
Eski TCK'nın 240. maddesindeki görevi kötüye kullanmak ve 230. maddesindeki görevi ihmal suçları yeni TCK'da da yer aldı. Bu maddeler, özellikle de görevi kötüye kullanmakla ilgili 240. madde (yeni TCK 257. madde) bürokrat ve memurlara en çok işletilen madde oldu. Kişilerin mağdur edilmesi ve kamu zararına yol açılması halinde işletilecek bu suça üç yıla kadar hapis, ayrıca kamu hizmetlerinden yasaklılık cezası öngörülüyor.

Ancak yolsuzluk ve keyfi yönetimle mücadelede caydırıcı olması gereken bu maddelerle ilgili yaşanan tablo "görevi kötüye kullanma"nın giderek bir suçtan çok, özgürlük haline geldiği yorumlarına yol açıyor. Çoğu kez kişilerin mağduriyetine, bazen de milyonlarca YTL'lik kamu zararına yol açan bürokratlar bu maddeler uyarınca yargılanıyor.
İhaleye fesat, rüşvet, zimmet gibi akçalı suçlarla mahkemeye çıkarılan bir çok bürokrata bu madde uyarınca ceza veriliyor. Son olarak ihaleye fesat suçundan Yüce Divan'a sevk edilen eski Başbakan Mesut Yılmaz ile eski bakan Yaşar Topçu'yla ilgili suçlama başsavcılıkça "görevi kötüye kullanmak" olarak tanımlanmıştı. Suç af kapsamına da alınmıştı.

Örnek davalar çok
TCK'nın görevi kötüye kullanmak suçuyla ilgili maddelerinden suçlu bulunan, ancak durumlarında hiçbir değişiklik olmayan onlarca bürokrat var. İşte, işe yaramayan ceza örmekleri:

Oramiral: Askeri mahkemede haksız mal edinmekten mahkûm edilen eski Deniz Kuvvetleri Komutanı İlhami Erdil, ayrıca bir ihaleyle ilgili görevi kötüye kullanmaktan altı ay hapse çarptırıldı. Ceza beş aya indirildi, sonra 300 YTL'ye çevrilip ertelendi.

Müsteşar: Yargıtay, bir müdürü mahkemenin kararına rağmen görevine iade etmeyen MEB Müsteşarı Necati Birinci'yi altı ay hapse mahkûm etti. Ceza 2 bin 100 YTL'ye çevrilip ertelendi.

Büyükelçi: Eski Brezilya Büyükelçisi Doğan Alpan, iki kez görevi kötüye kullanmaktan iki yıla mahkûm edildi. Cezalar paraya çevrilip, ertelendi.

Beyaz yolsuzluk: Enerji yolsuzlukları davalarında eski TEDAŞ Genel Müdürvekili Osman Nuri Doğan ve ihale komisyonu başkanı Behiç Suat Özparlak ile komisyon üyeleri Ümit Bilek, Mehmet Arif Torunoğlu ve Ercan Altınordu'ya görevi kötüye kullanmaktan verilen hapis cezaları paraya çevrilip ertelendi.

Yavaş çalışan savcı: 116 hazırlık dosyasını bekleterek bir bölümünün zamanaşımına uğramasına neden olmaktan yargılanan savcı Mustafa Şevki Çelik'e görevi ihmalden verilen ceza 1116 YTL paraya çevrilip ertelendi.

Merkez Bankası patronu: Şubat 2001 krizi öncesinde kişisel hesabındaki 57 milyar lirayı dövize çevirdiği ve bazı bankalara 5.2 milyar dolara yakın döviz satarak görevini kötüye kullandığı için eski Merkez Bankası Başkanı Gazi Erçel'e verilen bir yıl iki ay hapis cezası, önce 1536 YTL'ye çevrildi, sonra ertelendi.

TRT Genel Müdürü: Eski TRT Genel Müdürü Yücel Yener, yargı kararına uymadığı gerekçesiyle altı ay hapse mahkûm edildi, ancak ceza ertelendi.

Komik ceza: Doğalgaz boru hattı projesinde BOTAŞ'ı 60 milyon dolar zarara uğratmakla suçlanan eski Genel Müdür Gökhan Yardım ve dört bürokrata birer yıl hapis cezası verildi. Cezalar daha sonra 6 bin 46'şar YTL'ye çevrilip ertelendi.

Hasta soyan doktor: Malatya'da ameliyat ettiği vatandaştan para almaktan bir yıl hapse mahkûm edilen doktorun cezası 2 bin 700 YTL'ye çevrilip ertelendi.

Rekor başkanlarda: Görevi kötüye kullanmak ve ihmalden hapis cezaları parayı çevrilip ertelenenler arasında Adana Büyükşehir Belediye Başkanı Aytaç Durak, eski İstanbul Belediye Başkanı Ali Müfit Gürtuna, Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek, eski Antalya Büyükşehir Belediye Başkanı Bekir Kumbul ve eski Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı Feridun Çelik de var.

Son örnek: Yargıtay, Hatay Valisi Ahmet Kayhan'ı "mahkeme kararını uygulamamaktan" yargıladı ve "görevde keyfi işlem" suçundan altı ay hapse mahkûm etti. Ceza 1650 YTL para cezasına çevrilip ertelendi.

Radikal