Çanta Araması

merhaba,
(özel) bir şirketin genel müdürlüğünde çalışıyorum.Geçtiğimiz günlerde şirkette bir hırsızlık olayı olmuş.O günden sonra , kararı kimin verdiğini de bilmiyorum, çalışanlar mesai sonrası çıkışlarında çanta aramasına tabi tutuluyorlar.Aratmak istemeyinin ad ve soyadını alıyorlar.Şüpheli listesine yazılıyor gibi bir şeyler duydum.Ama ne hırsızlık olayı ile ilgili bir açıklama yapıldı ne de aramanın neden yapıldığı konusunda.
Ayrıca ylnızca iş çıkış niye arama yapılıyor onu da anlamıyorum.Öğle arası insanlar yemek için dışarı çıkabiliyor.çalan bu arada da çalmaz mı?İlginç bir durum yani.

6 yıllık bir çalışan olarak, mesai saatinde çalışmak için gelen insanlara iş çıkışı hırsız muamelesi yapılması bana çok yanlış geliyor.Bu tip yanlış olduğunu düşündüğüm uygulamalarda da herkesin kabul ettiğini ben de kabul etmek istemiyorum.En azından bunun bir zorunluluk olduğunu bilmem lazım diye düşünüyorum.Bunun için Konu hakkında bilgisi olanlardan şu sorulara yanıt verilmesi için yardım isteyeceğim.

şirket, çalışanlarının izni olmadan böyle bir aramayı yaptırabilir mi? en azından açıklama yapmak zorunluluğu yok mudur?Hukuki bir zemine dayanır mı? varsa ne kadar süre bu uygulamayı devam ettirebilir?
bu uygulamaya itiraz hakkı var mıdır?
nasıl?
İsim alınması konusu neyi ifade eder?böyle bir hak var mıdır?
arama yetkisi kanunda polise ait değil mi?(alışveriş merkezlerini saymazsak , özel güvenlik elemanları her yerde, her şartta, sürekli olarak arama yapabilir mi?)

konuda bana yardımcı olacak arkadaşlara şimdiden teşekkür ederim.

İş Kanunu md. 5 teki eşit davranma yükümlülüğüne uyulduğu takdirde, yani tüm işçilerin üzerinin aranması halinde, bu durum kanuna uygundur. Durum bunu gerektirmekteyse, işçilerin iş çıkışlarında üzeri aranabilir. Özel güvenlik elemanları üzerinizi arayabilir fakat ısrar ettiğiniz takdirde polisten yardım istenerek üzeriniz aratılabilir.

Eşit davranma ilkesi
MADDE 5. - İş ilişkisinde dil, ırk, cinsiyet, siyasal düşünce, felsefî inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı ayırım yapılamaz.

İşveren, esaslı sebepler olmadıkça tam süreli çalışan işçi karşısında kısmî süreli çalışan işçiye, belirsiz süreli çalışan işçi karşısında belirli süreli çalışan işçiye farklı işlem yapamaz.

İşveren, biyolojik veya işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça, bir işçiye, iş sözleşmesinin yapılmasında, şartlarının oluşturulmasında, uygulanmasında ve sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle doğrudan veya dolaylı farklı işlem yapamaz.

Aynı veya eşit değerde bir iş için cinsiyet nedeniyle daha düşük ücret kararlaştırılamaz.

İşçinin cinsiyeti nedeniyle özel koruyucu hükümlerin uygulanması, daha düşük bir ücretin uygulanmasını haklı kılmaz.

İş ilişkisinde veya sona ermesinde yukarıdaki fıkra hükümlerine aykırı davranıldığında işçi, dört aya kadar ücreti tutarındaki uygun bir tazminattan başka yoksun bırakıldığı haklarını da talep edebilir. 2821 sayılı Sendikalar Kanununun 31 inci maddesi hükümleri saklıdır.

20 nci madde hükümleri saklı kalmak üzere işverenin yukarıdaki fıkra hükümlerine aykırı davrandığını işçi ispat etmekle yükümlüdür. Ancak, işçi bir ihlalin varlığı ihtimalini güçlü bir biçimde gösteren bir durumu ortaya koyduğunda, işveren böyle bir ihlalin mevcut olmadığını ispat etmekle yükümlü olur.

Sayın arzumdemirim, kişisel düşüncem, işverenin bu hareketinin Anayasaya aykırılık taşıdığı yönünde. Ancak ne var ki, uygulamada üst arama işverenin talimatlarından ve işyeri kurallarından biri olarak sayılabiliyor ve işçinin buna uymaması da akdin feshi için de bir gerekçe olabiliyor.

Ben şimdi Sayın Emrah Yavuzcan sayesinde yeni bir şey öğrendim. 'İş Kanunu md. 5 teki eşit davranma yükümlülüğüne uyulduğu takdirde' işveren yapabilir diyor...
Bence yapamaz sevgili arkadaşımız sanırım kanunu yanlış yorumluyor bu konunun uzmanı Fırat abiyi göreve çağırıyorum maddenin üç hali olmadan :)
Sayın Av.Esin Kılıç Erdoğanın bu konudaki anayasaya aykırılık savına aynen katılıyorum.
Bildiğim kadarı ile Darphane ve merkez bankasının ana kasasında çalışanlar haricinde üst araması kanunsuz o kişilerde işe girişte zaten bu hususu kabul ettiklerini beyan ediyorlar...
Emrah beyin dediğine katılırsak işveren tüm işçilerine eşit davranmak koşulu ile sarkıntılık taciz edebilir mi? Yada herkese çıkarken eşit olarak bir tokat atabilir mi? Eşitlik baştan anayasayla saptanmıştır. Herkesi dövüyorsam herkese eşit davrandım suç yok mantığı bana ters geliyor...
Bence hırsızlık olduğunda hırsız bilinmiyorsa ilgili karokola haber verilir gerekli önlem ve izin alınarak çıkışta polis nezaretiyle aranabilir kadın erkek polis ayrımına bakılarak.. onun dışında sanırım bu uygulama anayasa ya aykırı

Durum bunu gerektirmekteyse, işçilerin iş çıkışlarında üzeri aranabilir cümlesini okumamışsınız sayın commodore1tr. Eşit davranma yükümlülüğü olmadan sadece bir işçiyi kasıtlı olarak arayamazsınız. Fakat halin icabında, sizin bildiğiniz Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Darphane dışında, bankalarda, özel üretim yapılan ve dışarı çıkarılması izne tabi olan malların üretimini yapan yerlerde, kısacası durumun gerektiği yerlerde bu uygulama yapılabilir. Eğer bu uygulama işçinin haysiyetine, gururuna dokunacak bir uygulama ise durum Anayasa'ya aykırılık teşkil eder. Haysiyete veya gurura karşı üst arama ise, 100 işçinin çalıştığı bir işyerinde yalnızca bir işçinin üzerinin aranması ve sair durumlardır. Bu yüzden İş Kanunu md. 5'i gösterdim.

Ayrıca hukukçu olmamanızı göz önünde bulundurarak, eşit davranmak koşuluyla işçilerin taciz edilemeyeceğini, İş Kanunu'na göre işçilerin tacize uğramasının haklı fesih nedeni sayılacağını hatırlatırım.

Kanunu yalnız yanlış yorumlayan ben olmasam gerek, Sayın Prof. Dr. Hamdi Mollamahmutoğlu'nun görüşleri de bu yöndedir.

Vallahi sevgili Emrah ben hala kendi fikrimde ısrar ediyorum.
Ben çarpıcı örnek olsun diye tacizi verdim orada düşünce mantığı eğer taciz suç olmasaydı bu hak olabilir miydi ? üzerine kuruludur.
Dikkat edersen konuyu açmanda da örneklemelerin hep özel durumları kapsamaktadır. Bu cins iş yerlerinde çalışanlarada işe girişlerindeki anlaşalarında bu özel durum belirtilmektedir.
Buradaki özel durum ise bu şartlara haiz değildir. Sayın arzumdemirim in iletisini dikkatle okursak Gerçekte olup olmadığı bilinmeyen ve nezaman olduğuda anlaşılamayan sözde bir hırsızlık olayına dayandırılarak birisi tarafından keyfi olarak iş akdinde yer almayan bir uygulama söz konusu yani iş veren kanundan almadığı bir yetkiyi kötüye kullanmaktadır. Eğer hırsızlık olmuş ise bu adli bir konudur ve devletin bu konudaki yasal düzenlemeleri tatbik edilir polise haber verilir gerekirse savcılık ve mahkeme devreye girer gibi burada ise her kim karar verdi ise kendini adli merci yerine konularak karar vermektedir. Bence bu anayasaya ve iş hukukuna aykırı bir durumdur. Velevki Sayın Prof. Dr. Hamdi Mollamahmutoğlu'nun görüşleri de aranabilir yanında ise diğer formlarda tartışlan kanunlar ve uygulamaları doğru ve yeterlimidir formuna uyan tipik bir örnekle karşı kaşıyayız demektir.
Hukukçu olmamama rağmen bir işveren ve serbest çalışanım Özel şart ve durum oluşmadıkça ( Ki bu işverenin taktirinde değildir. ) ve sözleşmede belirtilmedikçe kişilerin üzeri aranamaz çantasına bakılamaz...gibi geliyor bana düşünün bakalım nikinden anladığım sayın arzumdemirim bir kadın cumhuriyet savcılığına bir dilekçe yazsa ve deseki ' usulsüz olarak çanta ve üzerimiz şirketimizde aranmaktadır ve bunu yapan erkek güvenlik görevlisi üst araması yapıyorum bahanesi ile bizleri taciz etmektedir ' ne olacak malumun kanun dahi kadınları kadın polis tarafından aranmasına amirdir... Yine görüşümü yineliyorum buradaki buradaki keyfi bir uygulama olup BENCE hiç bir kanunda yeri yoktur.

İşçinin üzerini veya çantasını aratmak istememesi halinde, kim, hangi yetkiyle üzerini arayabilir ki? Ayrıca, Arama yaptırmak istemeyen işçi hakkında işverenin bir yaptırım hakkı olabilir mi?
Bu sorular cevaplanabilirse, belki konu daha iyi anlaşılabilir.

ADLİ VE ÖNLEME ARAMALARI YÖNETMELİĞİ


İKİNCİ BÖLÜM

Adlî Arama

Adlî arama ve kapsamı

Madde 5 - Adlî arama, bir suç işlemek veya buna iştirak veyahut yataklık etmek makul şüphesi altında bulunan kimsenin, saklananın, şüphelinin, sanığın veya hükümlünün yakalanması ve suçun iz, eser, emare veya delillerinin elde edilmesi için bir kimsenin özel hayatının ve aile hayatının gizliliğinin sınırlandırılarak konutunda, işyerinde, kendisine ait diğer yerlerde, üzerinde, özel kâğıtlarında, eşyasında, aracında 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ile diğer kanunlara göre yapılan araştırma işlemidir.

Makul şüphe

Madde 6 - Makul şüphe, hayatın akışına göre somut olaylar karşısında genellikle duyulan şüphedir.

Makul şüphe, aramanın yapılacağı zaman, yer ve ilgili kişinin veya onunla birlikte olanların davranış tutum ve biçimleri, kolluk memurunun taşındığından şüphe ettiği eşyanın niteliği gibi sebepler göz önünde tutularak belirlenir.

Makul şüphede, ihbar veya şikâyeti destekleyen emarelerin var olması gerekir.

Belirtilen konularda şüphenin somut olgulara dayanması şarttır.

Arama sonunda belirli bir şeyin bulunacağını veya belirli bir kişinin yakalanacağını öngörmeyi gerektiren somut olgular mevcut bulunmalıdır.

Adlî aramalarda karar ve emir verme yetkisi

Madde 7 - Adlî aramaya karar vermek yetkisi hâkimindir. Kolluk, arama kararı alınmasını talep ettiği durumlarda, makul şüphe sebeplerini belirten ayrıntılı ve gerekçeli bir rapor hazırlar ve Cumhuriyet savcısına başvurur.

Hâkim kararı veya gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde Cumhuriyet savcısının, Cumhuriyet savcısına ulaşılamadığı hâllerde ise kolluk âmirinin yazılı emriyle arama yapılabilir.

Cumhuriyet savcısına ulaşılamayan hâllerde kolluk âmirinin yazılı emriyle gerçekleştirilen arama ve elkoyma işlemi üzerine; ilgili kolluk görevlilerince neden Cumhuriyet savcısına ulaşılamadığı, Cumhuriyet savcısının hangi vasıtalarla arandığını belirten ayrıntılı tutanak düzenlenerek ilgili soruşturma evrakına eklenir.

Kolluk âmirlerince konutta, iş yerinde ve kamuya açık olmayan kapalı alanlarda arama kararı verilemez. Sayılan bu yerlerde arama ancak hâkim kararı veya gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde Cumhuriyet savcısının yazılı emriyle yapılabilir. Ancak 4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda öngörülen suçlar bakımından, özel konut ve eklentilerinde hâkim kararı olmadıkça arama yapılamaz.

Kolluk âmirinin yazılı emriyle yapılan arama ve sonuçları Cumhuriyet başsavcılığına derhâl bildirilir.

Cumhuriyet savcısına ulaşılamayan hâllerde ise kolluk âmirinin yazılı emriyle konut, iş yeri ve kamuya açık olmayan kapalı alanlar dışında arama yapılabilir.

Arama talep, karar veya emrinde;

a) Aramanın nedenini oluşturan fiil,

b) Aranılacak kişi, aramanın yapılacağı konut veya diğer yerin adresi ya da eşya,

c) Karar veya emrin geçerli olacağı zaman süresi,

d) Aranılacak eşyanın elde edilmesi hâlinde el konulup konulmayacağı,

açıkça gösterilir.

Cumhuriyet başsavcılıklarınca, arama ile ilgili kararları vermek üzere, yirmidört saat süreyle nöbetçi Cumhuriyet savcısı görevlendirilir.

Karar alınmadan yapılacak arama

Madde 8 - Aşağıdaki hâllerde ayrıca bir arama emri ya da kararı aranmaz:

a) Hakkında tutuklama kararı veya yakalama emri veya zorla getirme kararı bulunan kişi ile hakkında gıyabî tutuklama kararı verilen kaçak yakalandığında üstünde, yakalanması amacıyla konutunda, işyerinde, yerleşim yerinde, bunların eklentilerinde ve aracında yapılacak aramada,

b) Hâkim kararı veya Cumhuriyet savcısının yazılı emri ile veya kolluk tarafından doğrudan yakalanan kişinin, kendisine, başkalarına veya yakalama işlemini yapan kolluk görevlilerine zarar vermesini önlemek amacıyla yapılacak kaba üst aramasında,

c) Gözaltına alınan kişinin, nezarethaneye konmadan önce yapılan üst aramasında,

d) Herhangi bir sebeple hukuka uygun şekilde yakalandıktan sonra kolluk güçlerinin elinden kaçmakta olan kişilerin veya işlenmekte olan veya henüz işlenmiş olan veya pek az önce işlendiğini gösteren belirtilerin olduğu suçun failinin yakalanması amacıyla takibi sırasında girdikleri araç, bina ve eklentilerinde yakalanması amacıyla yapılacak aramalarda,

e) 1) 4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununun 17 nci maddesinin ikinci fıkrası kapsamında, kaçak eşya, her türlü silâh, mühimmat, patlayıcı ve uyuşturucu maddelerin bulunduğu şüphe edilen her türlü kap, ambalaj veya taşımaya yarayan diğer araçlarda hemen yapılan aramalarda,

2) 4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununun 17 nci maddesinin altıncı fıkrası kapsamında gümrük salonları ve gümrük kapılarında kaçak eşya sakladığından kuşkulanılan kişilerin gümrük kontrolü amacıyla gümrük görevlilerince aranmasında;

3) 4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununun 18 inci maddesinin ikinci fıkrası kapsamında, 27/10/1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu gereğince belirlenen kapı ve yollardan başka yerlerden gümrük bölgesine girmek, çıkmak veya geçmek ve bu yerlerde rastlanacak kişi ve her nevi taşıma araçlarının yetkili memurlar tarafından durdurulmasında ve bu kişilerin eşya, yük ve üzerleri ile varsa taşıma araçlarının aranmasında,

f) 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 24 üncü maddesindeki kanunun hükmü ve âmirin emrini yerine getirme, 25 inci maddesindeki meşru savunma ve zorunluluk hâli ve 26 ncı maddesindeki hakkın kullanılması ve ilgilinin rızası ile diğer kanunların öngördüğü hukuka uygunluk sebepleri ve suçüstü hâlinde yapılan aramalarda, toplum için veya kişiler bakımından hayatî tehlikeyi ortadan kaldırmak amacıyla veya kapalı yerlerden gelen yardım çağrıları üzerine, konut, işyeri ve yerleşim yeri ile eklentilerine girmek için.

********

Sayın arzumdemirim'in açıkladığı kadarı ile yapılan uygulama bu yönetmeliğe uygun görünmediği için işçinin aramaya direnmesinin işveren açısından haklı sebep olamayacağı kanaatindeyim. İş sözleşmesinde aksi kararlaştırılmış olsa dahi, hukuka aykırı maddeler yok hükmündedir. (Dimi Fırat Abi? :))

Evet sayın Av.Dilek Kuzulu Yüksel e aynen katılıyorum .Kanunun ruhu bu olmalı zaten bende bunu demişim adli bir olay polise haber verilir gerekirse cumhuriyet savcısı ve mahkeme ( nedense hakim diyince aklımahep mahkeme geldiğinden olacak ) kararı ile usulune uygun arama yapılır.
Yani iş kanunu madde beşin bu konuyla uzaktan yakından ilgisi yoktur. Burada yapılmaması gereken bir eylem kanundan alınmayan bir yetki ile keyfi uygulanmaktadır. <bence uygulamayı yapan açıkça görüldüğü üzere suç işlemektedir.
Sadece sayın av. Dilek KUzulu Yüksel in son satırı 'İş sözleşmesinde aksi kararlaştırılmış olsa dahi, hukuka aykırı maddeler yok hükmündedir. (Dimi Fırat Abi? )' aklımı karıştırdı ama sanırım onunda bir hukuki boyutu yasal zemini vardır. İş sözleşmesinde aksi kararlaştırılmış olsa dahi derken sanırım darphane ve özel üretim yerlerindeki maddeyi kastediyorsunuz . Devletin darphane için yaptığı uygulama ( Üst aranması) nasıl bir kanuna dayanıyor bilemiyorum ama var :)) Belki oradan çalınabilecek 3-5 tabaka kağıdın milyarlara kumanda edebileceğindendir bilemem .
Ha bire Fırat abiye gönderme yapıyoruz ama nedense tık yokkk huuu abi uyuma taraftara sahip çık :)

Sayın commodore, son satırda belirtmek istediğim şu idi; Özel Kanun hükümleri saklı kalmak kaydı ile (Örn: Darphane ile ilgili düzenlemeler), bir iş sözleşmesinde hukuka aykırı hükümler yer alırsa, tüm sözleşme geçersiz sayılmamakta sadece hukuka aykırı maddeler yok sayılmaktadır. Örneğimizde olduğu gibi, iş sözleşmesinde işverenin dilediği zaman üst araması yapabileceğine ilişkin bir madde yer alıyorsa, sadece bu madde yok sayılacaktır, sözleşme hukuka uygun maddeleri ile geçerliliğini koruyacaktır.

Fırat Abime teyit ettirmek istememin nedeni ise malum, kendisi İş Hukuku'nda üstadımdır. :)