Evlilik nedeniyle tazminat da ilginç bir karar

Evlilik nedeniyle istifa ederek kıdem tazminatı alabilme konusu bu forumda çok sorulan ve çok işlenen bir konu olmuştur. Yargıtay'ın bu konudaki ilginç bir kararını ve bu kararla ilgili bir bilim adamanın (Prof. dr. Fevzi Şahlanan'ın) inceleme yazısını sizlerle paylaşmak istedim. (Kaynak; Tekstil İşveren dergisi, Ağustos 2005 sayısı). Bu karara göre, evlendikten sonra bir yıl içinde sebep göstermeden istifa eden işçinin kıdem tazminatı talebini olumlu karşılamak gerekiyor. Bu forumda bu konuda bizim ve başka arkadaşların verdiği yanıtlarda; işçinin evlendikten sonra evlilikle ilgili belge fotokopilerini istifa dilekçesine eklemesini ve evlilik nedeniyle istifa etmesini önermiştik. Doğru olanı da budur: ancak, işçi evlendiketn sonra hiç bir belge sunmadan ve sebep de göstermeden istifa etmiş ise bir yıl içerisinde açacağı kıdem tazminatı davasını kazanacaktır. Bu karar bu konuda bir boşluğu dolduran yeni bir karardır ve işçi lehine yorum sonucunda verildiğini zannediyorum. selamlar Av. Abbas Bilgili



EVLİLİK NEDENİYLE FESİHTE KIDEM TAZMİNATI
Hukuk: Karar İncelemeleri
Yazar Prof.Dr. Fevzi ŞAHLANAN, İ.Ü. Hukuk Fakültesi İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Anabilim Dalı Başkanı
Ağustos 2005
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi
Esas No: 2003/16699
Karar No: 2004/11271
Tarih: 11/05/2004
Karar Özeti:
Dosya içindeki bilgi ve belgelere göre davacı "bayan işçi 14/06/2002 tarihinde evlenmiş ve 31/08/2002 tarihinde istifa ettiğini belirterek işyerinden ayrılmıştır. Anılan dilekçede davacı işçi iş sözleşmesinin feshi için neden göstermemiştir. Daha sonra davalı işverene gönderdiği ihtarnamede ise iş sözleşmesinin evlilik sebebiyle feshedildiğini belirtmiş ve kıdem tazminatı isteğinde bulunmuştur. Davacı işçi işten ayrılmayla ilgili anılan dilekçesinde belli bir neden göstermediğine göre, sonradan fesih nedenini değiştirmiş değildir. Böyle olunca yapılan feshin, kadın işçinin evlenmesi sebebine dayandığı kabul edilmelidir.
İlgili Mevzuat: 1475 sayılı İş K.md.l4
Yargıtay Kararı:

Taraflar arasındaki, kıdem tazminatının ödetilmesi davasının yapılan yargılaması sonunda; ilamda yazılı nedenlerle reddine ilişkin hükmün süresi içinde duruşmalı olarak temyizen incelenmesi davacı avukatınca istenilmesi üzerine dosya incelenerek işin duruşmaya tabi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 11/05/2004 Salı günü tayin edilerek taraflara çağrı kağıdı gönderilmişti. Duruşma günü davacı adına Avukat M.T.Ö. ile
"Karşı taraf adına Avukat S.S. geldiler. Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verilerek dosya incelendi, gereği konuşulup düşündü:

Davacı işçi, iş sözleşmesini evlilik sebebiyle feshettiğini ileri sürerek kıdem tazminatı isteğinde bulunmuş, mahkemece davacının istifa etmek suretiyle ayrıldığı gerekçesiyle isteğin reddine karar verilmiştir.
Dosya içindeki bilgi ve belgelere göre davacı bayan işçi, 14/06/2002 tarihinde evlenmiş ve 31/08/2002 tarihinde istifa ettiğini belirterek işyerinden ayrılmıştır. Anılan dilekçede davacı işçi iş sözleşmesinin feshi için neden göstermemiştir. Daha sonra davalı işverene gönderdiği ihtarnamede ise iş sözleşmesinin evlilik sebebiyle feshedildiğini belirtmiş ve kıdem tazminatı isteğinde bulunmuştur. Davacı işçi işten ayrılmayla ilgili anılan dilekçesinde belli bir neden göstermediğine göre, sonradan fesih nedenini değiştirmiş değildir. Böyle olunca yapılan feshin, kadın işçinin evlenmesi sebebine dayandığı kabul edilmelidir.
Davacı kadın işçinin 1475 sayılı İş Kanununun 14/1. Maddesine uygun olarak evlilikten itibaren bir yıl içinde iş sözleşmesini feshi nedeniyle kıdem tazminatı isteğinin kabulüne karar verilmelidir.

SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten BOZULMASINA, davacı yararına takdir edilen 375.000.000 TL duruşma avukatlık parasının karşı tarafa yükletilmesine, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 11/05/2004 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Kararın İncelenmesi:
1. Bilindiği gibi 4857 sayılı İş Kanununda kıdem tazminatına ilişkin bir düzenleme yapılmamış, sadece kıdem tazminatı için bir kıdem tazminatı fon kurulması öngörülmüştür. (Geçici md.6) Ancak, bu maddeye göre, kıdem tazminatı fonuna ilişkin kanunun yürürlüğe gireceği tarihe kadar işçilerin kıdemleri için 1475 sayılı İş Kanununun 14. maddesi hükümleri yürürlüktedir.
2. İnceleme konumuz Yargıtay 9. Hukuk Dairesi kararı 1475 sayılı İş Kanunun halen yürürlükte olan 14. maddesi uyarınca, evlenen kadın işçinin kıdem tazminatına ilişkindir. 1475 sayılı İş Kanununun 14. maddesinin 1 fıkrası hükmüne göre kadın işçinin iş akdini "evlendiği tarihten itibaren bir yıl içinde kendi arzusu ile sona erdirmesi" halinde de kıdem tazminatı hakkının doğacağı öngörülmüştür. Bu nedenle, işyerinde, bir yıllık kıdemi olan kadın işçi, iş ilişkisi devam ederken evlenir ve evlenme tarihini takibeden bir yıl içinde herhangi bir tarihte iş akdinin feshederse kıdem tazminatına hak kazanır. Bu haktan yararlanabilmek için kadın işçinin evliliğinin ilk evlilik olması zorunlu değildir. Ayrıca sözko-nusu hüküm uyarınca kıdem tazminatına hak kazanmışsa daha sonra eşinden boşanması kıdem tazminatı hakkını olumsuz etkilemez.
3. Yargıtay'a göre; işverenden kıdem tazminatı alabilmek için eşinden boşanarak daha sonra aynı kişiyle yeniden evlenerek, bu evlenme dolayısıyla işten ayrılarak kıdem tazminatı talep etmek bir hakkın kötüye kullanılması ve kanuna karşı hile sayılır ve bu durumda ödenen kıdem tazminatı geri istenilebilir (Y9HD 18/09/1989 -6776 / 67979, İş ve Hukuk Şubat 1990, 38, Y9HD 14/1 1987-11078/6 Çimento İşv. Mayıs 1987, YHGK 14/02/1990 Tühis Şubat 1999; 13-14 Y9HD 15/01/1990-7628/118 Tekstil İşv. Şubat 1991, 18) Bununla beraber Yargıtay'ın yukarıda belirtilen kararlarında belirtilen görüş her durumda geçerli bir ilke olarak kabul edilemez, her somut olayın özelliğine göre bir değerlendirme yapılmalıdır.
Öte yandan, evlenme nedeniyle işten ayrılarak kıdem tazminatı alan kadın işçinin daha sonra tekrar işe girmesi halinde bir hakkın kötüye kullanılmasından söz edilemez. Bu nedenle, işverenin sözkonusu durumdaki kadın işçiye kıdem tazminatı ödemekle yükümlü olduğu gibi tazminatı ödemiş ise, iadesini de talep edemez. Nitekim Yargıtay Hukuk Genel kuruluda bir kararında bu doğrultuda bir sonuca varmıştır, Yargıtay Hukuk Genel Kuruluna göre, "...Kadın işçiye tanınan bu hak aile birliğini koruma amacıyla getirilmiş olup çalışma hayıtını evlilikle birlikte gereği gibi yürütemeyeceği düşüncesinde olan kadına yasa ile tanınmış bir olanaktır. Bir işyerinde çalışmakta iken evlenen bir kadın yasanın tanıdığı olanaktan yararlanarak kıdem tazminatını almak suretiyle ayrılmışsa daha sonraki dönemlerde çalışma hakkını kaybettiğinden söz edilemez. Diğer taraftan önceki işinden ayrılan kadın ayrılmasını hemen takiben çalışma hayatı ile evliliği öncekine göre daha kolaylıkla yürütebileceği yeni bir iş bularak çalışmasını da sürdürebilir." (YHGK, 27/04/1988-9-225) 369 Tühis, Ağustos 1988, 19/21)
4. İnceleme konumuz Yargıtay 9. Hukuk Dairesi Kararı evlenen kadın işçinin kıdem tazminatına ilişkin yeni bir soruna ışık tutmaktadır. Karardan anlaşılacağı üzere dava konusu bayan işçi evlenme tarihinden itibaren yaklaşık 2,5 ay sonra istifa ettiğini belirtmiş, ancak istifa dilekçesinde feshin evlenme nedeniyle yapıldığı belirtmemiştir. Daha sonra davalı işverene gönderdiği ihtarnamede ise sözleşmenin evlilik nedeniyle feshedildiğini belirtmiş ve kıdem tazminatı isteğinde bulunmuştur. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi davacı işçinin işten ayrılmayla ilgili ilk fesih dilekçesinde belli bir neden göstermediğinden, fesih nedenini değiştirmiş sayılamayacağı, bu nedenle de fesih nedeni bildirmeden yapılmış feshin, kadın işçinin evlenmesi sebebine dayalı olarak yapılmış sayılması yönünde karar vermiştir.
Kuşkusuz evlenme nedeniyle iş akdini fesheden kadın işçinin iş akdini, evlenme tarihinden itibaren bir yıl içerisinde feshetmesi halinde kıdem tazminatı hakkının doğumu için olağan uygulama, feshin evlenme nedeniyle yapıldığının belirtilmesidir. Ancak bu kararla; Yargıtay kararında konu olan olayda olduğu gibi kadın işçinin evlenmeyi takiben bir yıl içinde yaptığı ve fesih nedenini belirtmediği fesihlerin; kararda açıkça belirtilmemiş olsa da, evlenme nedeniyle yapıldığının karine olarak kabulü yönünde bir içtihat ortaya çıkmaktadır. Yeter ki işçi fesih yazısında başka bir neden belirtmemiş olsun, aksi takdirde kararda da isabetle belirtildiği gibi işçinin açıkça başka bir nedenle yaptığını belirttiği feshin; daha sonra evlilik, nedeniyle yapıldığını ileri sürerek fesih nedenini değiştirmesi sözkonusu olacaktır. Esasen evlilik nedeniyle iş akdinin feshinde kıdem tazminatına ilişkin 14.madde hükmünde, fesih nedeni olarak evliliğin açıkça bildirilmesinden söz edilmemekte hizmet akdini; "... Kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi... "nden söz edilmektedir.

SONUÇ: Yukarıda belirtilen nedenlerle Yargıtay 9. Hukuk Dairesi kararında varılan sonuç kanımca da isabetlidir.