Etik Karar Alma

Dikkat ediyorum genelde toplum tarafından kabul görmeyecek her hangi bir durum hakkında soru sorulurken "...bir arkadaşımın başına şöyle bir olay geldi ben de ona yardımcı olmak için soruyorum..." diye başlanır ve devamında söylenecekler anlatılır. (öyle olmayanları suçlamış olmak istemem ama genel kanı bu yöndedir gerçekte dürüst olanları dışında tutuyorum lütfen alınmasınlar). Aslında insanlar da genelde bu durumu anlarlar ve karşıdakini utandırmamak adına oyuna ortak olurlar..

Oysa ki eğer insan bir konuyu paylaşmakta zorlanıyorsa biliyordur ki ortada etik olmayan bir durum söz konusudur. O zaman insanları bu konuda bilgilendirelim. "Etik bir karar nasıl alınır?" yöntemini burada paylaşalım..

Kararın etik boyutu açısından bir kişi belli bir konuda karar vermeden önce altı soruyu kendisine sormalıdır Aldığımız kararlar her zaman bize göre doğru ve içıkarımıza uygun dahi olsa bu özellikleri taşıyan her karar etik olmayabilir. Oysa ki insan olarak bizim kararlarımızın ahlaki boyutunu da sorgulamamız gerekmektedir. insanı insan yapan niteliklerimizden biri düşünebilmek ise diğeri de ahlaki değerlere sahip olmaktır çünkü..

Karmaşık ve şaşırtıcı olasılıklar arasında karar vermeniz gerektiğinde şu sorular sorulmalı..
1- Bu doğru mu?"Başkalarına kendine nasıl davranılmasını istiyorsan öyle davran " ilkesi gereğince alınan kararın ya da düşünülen eylemin doğruluğu tartışılmalı..

2- Bu adil mi? Aynı durumda siz karşınızdakinin yerinde olsaydınız ve bu davranış size yapılsaydı bunun adil olduğunu düşünür müydünüz?

3- Eğer birisi zarar görecekse bu kim?Faydacılık kavramına dayalı bu soruya göre bu yaklaşımın diğer boyutu: Kim kazanacaktır? Bunun ardından düşünülmesi gereken ise şu: bu kişi kazanmayı mı kaybetmeyi mi hak ediyor?

4- Eğer verdiğiniz karar gazetelerin birinci sayfasında yer alsaydı kendinizi rahat hisseder miydiniz?
Cevap hayır ise hemen niçin? demek gerekiyor. bu yanıt sorunun tanımlanmasını kolaylaştıracaktır.

5- Aileniz ,çocuğunuz ya da akrabalarınıza bunu söyler miydiniz?Eğer gerçekleştirmeyi düşündüğünüz şey her neyse bunu yakın çevrenizle rahatlıkla paylaşamıyorsanız muhtemelen bu davranışı yeniden gözden geçirmek gerekir.

6- Olay nasıl kokuyor?
Bu noktada sezgiler devreye girer. Duyarlı insanlar olaylara ilişkin kötü kokuları kolay farkedebilir..Eğer böyle bir kuşku var ise bunun nedenlerinin ortaya konulmasına çalışılmalıdır..

Kararlarınız etik olması dileğiyle. Oldukça basit uygulanabilen ancak etkili bir yöntemdir.

(Boston Bentley College İş Etiği Merkezi tarafından geliştirilen bu yöntem
İ. Aydın tarafından kaleme alınmıştır.. )

Etik demişken;
Bireysel beyin fırtınası,,, ve Prof. Dr. Ahmet İnam'dan...

Dünyanın bu haliyle yaşadığı bunalımın nedenleri arasında iş dünyasının, siyasetin, etiğin yeri, payı nedir?

Olası Tartışma Soruları

1. İş dünyasının, tümüyle kendi kendine işleyen, kendi kurallarını kendi koyan, bağımsız bir işleyişi var mı?
2. Siyaset-iş dünyası ilişkisi nasıldır? Bu ilişkilerin etik boyutu nedir?
3. Etikten ne anlarız? Etik ve ahlak ayırımını kabul ediyor musunuz? (Etik: yaşanan ahlak üstüne geliştirilen düşünceler, kavramlar bütünü) Etiği hayatın neresinde görüyorsunuz?
4. Terörizmin etikle ilişkisi ne?
5. Terörizmin bir tehdit oluşturmasında iş ve siyaset dünyasının ne gibi özürleri olabilir?
6. Dünyada neler yanlış gidiyor ki terörizm doğuyor?
7. Dünya düzeni deyince ne anlıyorsunuz? Bu düzenin işleyişindeki ne gibi sorunlar terörizmi doğurmuş olabilir?
8. Terörist kimdir? Bu düzen nasıl bir düzen ki terörist doğuruyor? Onu olanaklı kılan nedir? Bakış açılarından, çıkarlarından bağımsız bir terörist tanımı var mıdır? Kimi toplumlara göre, haklarını arayan mazlum, kimilerine göre terörist midir?
9. İş ve siyaset dünyasının, etik dünyanın ayrı ayrı işleyişini kabul ediyor musunuz? Etik, iş ve siyaset dünyasının içinde varolabilseydi, terörizm yine doğar mıydı?
10. Terör, dünyadaki haksız düzenden, yoksulu, ezilmişi gözetmeyen, çıkarını sürekli kollayarak kâr etmeye çalışan anlayıştan mı kaynaklanıyor?
11. Terörün nedenleri, terörü yaratan dünya düzenininin işleyişi anlaşılmadan, incelenmeden terör sorununu silahla çözümleme şansımız ne kadardır?
12. Teröriste karşı terörist olmadan terörü önleme şansımız var mı? Bu noktada etiğin yeri nedir?
13. Terörist kimdir? Siyaset dünyasıyla nasıl bir ilişkisi vardır? Terörist ahlakı diye bir ahlak var mı?
14. Terörden arındırılmış bir dünya nasıl olmalıdır? Böyle bir dünyada, siyasetin, iş dünyasının, etiğin yerleri nerededir?
15. İnsan, iş dünyasını ve ve onun siyasetle olan bağlantısını yeniden düzenleyerek, terörü önleyebilir mi? Etik bu önleme çabasında nerede duruyor?
16. Terörün yarattığı vahşet insan hakkında ne gibi mesaj veriyor? İnsan doğasında terör var mı?
17. Siyasetin işleyişinde ne gibi sorunlar var ki, terörizm ortaya çıkıyor?
18. Sesini duyuramayan mazlum yığınların "âh"ı mıdır, terörist hareket? Ezilmiş insanın terörden öte sesini duyurma şansı var mıdır?
19. İş dünyası ile siyaset arasında çatışma var mı? Nedir bunun nedenleri? İkisi arasında nasıl bir ilişki olmalı ki terörist hareketler ortadan kalksın?
20. Etik nedir? Dünyadaki zulmün, terörizmin önlenmesinde nasıl bir işlevi olabilir?

Bu konu başlığında biraz etik tartışması yapılabilir aslında. Siyasetçilerin etik dışı davranışlarını , toplumdaki ahlaki çöküntüyü ve yozlaşmaları bu kadar eleştiren bir toplumun kendi davranışlarını da süzgeçten geçirmesi gerekiyor çünkü. Zira eleştirdiklerimiz bu toplumun ürünleridir. İyi ya da kötü, temsil ettikleri şeylerin kökeni toplumun DNA sında yer alıyor...