Genel İdarî Usul Kanun Tasarısının Tanıtımı ve Açılımı -4

GENEL İDARÎ USUL KANUN TASARISININ TANITIMI VE AÇILIMI-4

RÜCU
MADDE 44- (1) Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin yetkilerini kullanırken işledikleri kusurlardan doğan tazminat davalarında, idarî yargı mercilerince aleyhine tazminata hükmedilen kamu kurum ve kuruluşları, olayla ilgili 23 üncü maddedeki esaslara uygun soruşturma yaptırarak, kişisel kusuru belirlenenlere karşı, genel hükümlere göre rücu davası açmakla yükümlüdürler.
(2) Yargı mercileri, yargı kararlarının uygulanmaması nedeniyle açılan tazminat davalarında rücu davası açılmasını gerektiren kesinleşmiş kararları Maliye Bakanlığı Baş Hukuk Müşavirliği ve Muhakemat Genel Müdürlüğüne gönderir. Genel Müdürlük yargı kararını uygulamayan kamu görevlisine karşı, tazminatın ödendiği tarihten itibaren bir yıl içinde, ödenen tazminatın kamu alacakları için öngörülen en yüksek faiziyle birlikte tahsili istemiyle adliye mahkemelerinde rücu davası açar.

MADDE GEREKÇESİ:
Hizmet kusuru nedeniyle tazminata mahkûm olan kamu kurum ve kuruluşları, tazminata konu olayı soruşturmakla; Anayasanın 40 ve 129 uncu maddeleri uyarınca kişisel kusuru tespit edilen görevlilere ve üçüncü kişilere karşı genel hükümlere göre rücu davası açmakla yükümlü olduğundan, maddede anılan yükümlülük tekrar vurgulanmış; rücu davası açma görevi Maliye Bakanlığı Baş Hukuk Müşavirliği ve Muhakemat Genel Müdürlüğüne verilmiştir.

EMSAL YARGI KARARLARI
MADDE 45- (1) İdare, işlemlerinde ve diğer faaliyetlerinde, benzer nitelikte ve istikrar kazanmış emsal yargı kararlarını ve gerekçelerini dikkate alır.

MADDE GEREKÇESİ:
Hukuk devletinin olmazsa olmaz unsurlarından biri de kuvvetler ayrılığı ilkesidir. Bu ilkenin esasları anayasamızda belirlenmiş; bu çerçevede hiçbir organın kaynağını anayasadan almayan bir devlet yetkisi kullanmayacağı vurgulanmıştır.
Anayasamız yargı kararlarının bağlayıcılığını ortaya koymuş; idarenin de yargı kararlarına uymak; yargı kararlarının gereklerini yerine getirilmekle yükümlü olduğunu belirlemiştir. Bu yükümlülük 2577 sayılı Kanun’da ayrıca ve ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Diğer taraftan yine hem Anayasamızda hem de 2577 sayılı Kanun’da idari eylem ve işlem niteliğinde veya idarenin takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı verilemeyeceği hüküm altına alınmıştır. Bununla birlikte yargı kararlarının gerekçesi ile birlikte idareler için yasal düzenlemelerin yorumlanmasında yol gösterici olduklarında da kuşku yoktur.
Bütün bu esaslarla uyumlu olarak maddede, idarelerin idarî işlem tesisinden önce yalnız mevzuatı değil aynı veya benzer nitelikteki olaylar nedeniyle yargı organlarınca verilen ve istikrar kazanmış olan kararları ve gerekçelerini de dikkate almak durumunda oldukları belirtilmiştir. Bu düzenlemenin amacı, hem yapılacak idari işlemleri, yargısal denetim sonucu iptal müeyyidesi riskinden uzak tutmak, hem de idareleri hukuka uygun davranmaya zorlamaktır. Bu yolla idari makamlar gereksiz yargılama masraflarından kurtulacaklar, idareler, önceden hukuka uygunluğu belirlenmiş standart uygulamalar yapacaklar, idari yargı mercileri de ağır iş yükünden bir parça da olsa kurtulmuş olacaklardır.
Maddede, idarelerin işlem tesisinde dikkate alacağı vurgulanan yargı kararlarının benzer olaylarda verilmiş ve istikrar kazanmış yargı kararları olduğu ifade edilmiştir. Bu çerçevede sadece idari yargı yerlerince değil, ülkemizdeki bütün yargı yerlerince, hatta ülkemizin taraf olduğu uluslararası andlaşmalar gereğince Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarının madde kapsamda değerlendirilmesi gerektiği kuşkusuzdur. Yine idare tarafından dikkate alınması gereken yargı kararlarının, zaten umumi ve mutlak bir hüküm ifade eden iptal kararları ile sınırlı olmadığı, idare tarafından yapılması düşünülen işleme benzer bir işlemle ilgili olarak verilmiş yargı kararları olduğu açıktır. Ancak maddede her tür yargı kararından değil, özel olarak istikrar kazanmış yargı kararlarından bahsedilmektedir. Bu kararlar aynı hukuki gerekçe ile birden çok kişi tarafından ayrı ayrı açılan davalarla ilgili verilen pilot kararlar olabileceği gibi zaman içinde tekrarlanarak yargı yerince kabul görmüş, gerek diğer yargı yerlerince gerekse doktrince o uyuşmazlıkla ilgili atıf yapılan kararlar olabilirler.
Diğer taraftan yukarıda belirtilen anayasal ilkelerle uyumlu olarak idarenin emsal yargı kararları ve gerekçelerini idari işlemin yapılışında dikkate alacağı belirtilmek suretiyle bu yükümlülük idareye her somut olay ve durum için uygulanabilir olmak kaydıyla yüklenmiştir.

SORUMLULUK
MADDE 46- (1) Bu Kanunun uygulanmasında idarî makamlar, idarî usul sürecinin yürütülmesinden sorumludurlar.
(2) İdarî usul sürecini bu Kanuna uygun olarak işletmeyenler hakkında tâbi oldukları mevzuattaki disiplin ve ceza hükümleri uygulanır.

MADDE GEREKÇESİ:
Maddede, bu Kanunun uygulanmasında idarî makamların idarî usul sürecinin yürütülmesinden sorumlu oldukları ve bu süreci hukuka aykırı olarak işletmeyen veya aksatanlar hakkında disiplin ve ceza işlemleri yapılması öngörülmüştür.

SEKİZİNCİ BÖLÜM
Çeşitli Hükümler

YÖNETMELİKLER
MADDE 47- (1) Bu Kanunun uygulama esas ve usulleri, Kanunun yayımı tarihinden itibaren altı ay içinde Adalet, İçişleri ve Maliye Bakanlıkları tarafından hazırlanıp Bakanlar Kurulunca yürürlüğe konulacak yönetmelikle düzenlenir.

MADDE GEREKÇESİ:
Genel idarî usul kuralları ülkemizde ilk defa uygulanacağından, bu Kanunun uygulama esaslarını gösteren genel yönetmeliğin konuyla daha yakından ilgili olan Adalet ve İçişleri bakanlıkları tarafından hazırlanarak Bakanlar Kurulunca yürürlüğe konulması uygulamada birlik sağlayacaktır.
Söz konusu yönetmelik yürürlüğe girdikten sonra ise, Kanunun ilgili maddelerinde çıkarılacağı öngörülen yönetmelikler, ilgili bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşları tarafından yürürlüğe konulacaktır.

YÜRÜRLÜK
MADDE 48- (1) Bu Kanunun;
a) 47 nci maddesi yayımı tarihinde,
b) Diğer hükümleri yayımı tarihinden bir yıl sonra,
yürürlüğe girer.

MADDE GEREKÇESİ:
Kanunun uygulanmasına ilişkin çıkarılması gereken yönetmelik çalışmalarına bir an önce başlanabilmesi için Kanunun ilgili maddesinin hemen yürürlüğe girmesi amaçlanmış; ancak Kanunun diğer hükümlerinin yürürlüğe girmesi, ilgili yönetmeliklerin çıkarılmasına olanak vermek ve böylece hukuk sistemimizde ilk defa yer alacak bu Kanunun daha sağlıklı biçimde uygulanmasını sağlamak amacıyla, yayımlanmasından itibaren bir yıl sonrasına ertelenmiştir.

YÜRÜTME
MADDE 49- (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

MADDE GEREKÇESİ:
Yürütme maddesidir.

Görüş ve önerilerinizi paylaşırsanız seviniriniz. Saygılar…

Önder ÖZLEM