Evlilikte butlan - Yagıtay Kararları

T.C.

YARGITAY

2. HUKUK DAİRESİ

E. 2002/15064

K. 2003/917

T. 23.1.2003

• AKIL HASTALIĞI (Eşlerden Birinin Evlenmeye Engel Olacak Derecede Akıl Hastası Olması Hali - Mutlak Butlan Sebebi Olarak Kabulü)

• MUTLAK BUTLAN SEBEBİ (Eşlerden Birinin Evlenmeye Engel Olacak Derecede Akıl Hastası Olması Hali)

• EVLENMENİN İPTALİ DAVALARI (Evlilik Yürürlükten Kaldırılan MK. Zamanında Olsa Bile 1.1.2002 Tarihinde Yürürlüğe Giren MK. Hükümlerine Tabi Olacağı)

4721/m.145

4722/m.9/3

743/m.112/2, 89


ÖZET : MK.nun 145. maddesiyle "eşlerden birinin evlenmeye engel olacak derecede akıl hastası olması halini" mutlak butlan sebebi olarak kabul edilmiştir. Evlilik yürürlükten kaldırılan MK. zamanında olsa bile 4722 sayılı Yasanın 9/3 maddesi hükmüne göre evlenmenin iptali davaları 1.1.2002 tarihinde yürürlüğe giren MK. hükümlerine tabidir.
DAVA : Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda mahalli mahkemece verilen hüküm temyiz edilmekle evrak okunup gereği görüşülüp düşünüldü:
KARAR : 1 Ocak 2002 tarihinde yürürlüğe giren 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 145. maddesinde; yürürlükten kaldırılan 743 sayılı Türk Kanunu Medenisinden (TMK. m. 112/2, 89) farklı olarak "eşlerden birinde evlenmeye engel olacak derecede akıl hastalığı bulunması" mutlak butlanla sakatlık sebebi olarak kabul edilmiştir.
Türk Medeni Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkındaki 4722 sayılı Kanunun 9/3. maddesine göre "..eski hukuka göre geçerli olmayan evlenmenin iptali, Türk Medeni Kanunu hükümlerine tabidir.." Bu hükme göre davada, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu hükümlerinin uygulanacağı açık ve tartışmasızdır.
Olayda, evlenme 3.4.1996 tarihinde gerçekleşmiştir. Mahkemece hükme esas alınan E. Numune Hastanesinin 8.8.1996 tarihindeki muayene sonucu verdiği Sağlık Kurulu Raporunda, evlenenlerden kadında tesbit edilen kronik psikoz hastalığının, evlenmeye engel olacak nitelik ve derecede olup olmadığı belirtilmediği gibi, hastalığın evlenme tarihinde var olup olmadığına ilişkin de bir açıklama bulunmamaktadır. Rapor eksik ve hükme esas alınacak yeterlikte değildir. O halde mahkemece yapılacak iş, davalı Yosma'nın Eğitim ve Araştırma Hastanesine sevkinin sağlanarak, hastanece gerekli görüldüğü takdirde müşahade altına da alınmak suretiyle muayenesinin yapılması ve evlenme tarihinde evlenmeye engel olacak derecede bir akıl hastalığının bulunup bulunmadığının resmi sağlık kurulu raporu ile saptanması ve hasıl olacak sonucu uyarınca karar verilmesinden ibarettir. Eksik inceleme ile hüküm tesisi usul ve yasaya aykırıdır. SONUÇ : Temyiz olunan hükmün yukarıda gösterilen sebeple (BOZULMASINA), temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine 23.1.2003 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

T.C.
YARGITAY

2. HUKUK DAİRESİ

E. 2003/1677

K. 2003/2836

T. 4.3.2003

• ÇİFTE EVLİLİK ( Evli İken Yeniden Evlenen Bir Kimsenin Önceki Evliliğinin Mutlak Butlan Kararı Verilmeden Önce Sona Ermesi - İkinci Eşin İyiniyetli Olması Durumunda Evliliğin İptal Olmayacağı )

• MUTLAK BUTLAN ( Evli İken Yeniden Evlenen Bir Kimsenin Önceki Evliliğinin Mutlak Butlan Kararı Verilmeden Önce Sona Ermesi - İkinci Eşin İyiniyetli Olması Durumunda Evliliğin İptal Olmayacağı )

• EVLİLİĞİN BUTLANINI DAVA ETMEK ( Bir Hak Olarak Mirasçılara Geçmeyeceği - Mirasçıların Açılmış Davaya Devam Edebilecekleri )

• HUSUMET ( C. Savcısının Evlenmenin Butlanını Dava Etmesi - Eş Ölmüşsse Husumetin Mirasçılarına Yöneltilmesi )

• MİRAÇILARA HUSUMET TEVCİHİ ( C. Savcısının Açacağı Evliliğin Butlanı Davası - Eşin Ölmüş Bulunması )

4721/m. 145, 147, 159

1086/m. 38, 178


ÖZET : Çifte evlilik sırasında diğer evliliğe bilahare son verilmiş ve ikinci eş de iyi niyetli ise evlilik iptal olunamaz. Evlenmenin butlanını dava etme bir hak olarak mirasen intikal etmez; ancak mirasçılar açılmış davaya devam edebilirler. C. Savcısının açacağı davada davalı eş ölmüşsse husumet mirasçılarına yöneltilmelidir.
DAVA : Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda mahalli mahkemece verilen ve yukarıda tarih numarası gösterilen hüküm temyiz edilmekle evrak okunup gereği görüşülüp düşünüldü:
KARAR : Eşlerden birinin evlenme sırasında evli bulunması mutlak butlan sebeplerindendir. ( MK.md.145/2 ) Evli iken yeniden evlenen bir kimsenin önceki evliliği mutlak bultan kararı verilmeden önce sona ermişse ve ikinci evlenmede diğer eş iyiniyetli ise, bu evlenmenin butlanına karar verilemez. ( MK. md.147/son ) Evlenmenin butlanını dava etme hakkı mirasçılara geçmez ise de, mirasçılar açılmış olan davaya devam edebilirler. ( MK. md. 159 )
Davalı Sefer’in ilk eşi olan Kıymet davadan önce 26.3.2000 de ölmüştür.Dava Cumhuriyet Savcısı tarafından açılmıştır.Mahkemece husumetin Sefer ve Kıymet’ten olma çocukları Güner, Erdoğan ve Elmas ile Sefer’in Necla’dan olma çocuğu Mehmet’e yöneltilmesi, gösterdikleri takdirde delillerinin toplanması, sonucu uyarınca karar verilmesi gerekir. Açıklanan husus üzerinde durulmadan eksik hasımla işin esasının incelenmesi usul ve yasaya aykırıdır. SONUÇ : Temyiz edilen hükmün gösterilen sebeple BOZULMASINA, bozma sebebine göre de diğer yönlerin incelenmesine yer olmadığına, temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine, 04.03.2003 gününde oybirliğiyle karar verildi.

T.C.
YARGITAY
2. Hukuk Dairesi

Esas : 2003/10725
Karar : 2003/11831
Tarih : 22.09.2003

ÖZET : 1-Evlenme sırasında eşlerden birinin sürekli bir nedenle ayırt etme gücünün yoksun bulunması veya eşlerden birinin evlenmeye engel olacak derecede akıl hastası olması halinde evlenme mutlak butlanla batıldır.

2-Türk Medeni Yasasının ikinci kitabından kaynaklanan tüm davalar ile bu davalarla aynı kapsamda olup sonuçlanmamış davalara, görevli ve yetkili Aile Mahkemelerinde bakılması gerekmektedir.

(4721 sayılı MK. m. 145) (4787 sayılı Aile Mahkemeleri K. m. 4, geçici madde 1)

KARAR METNİ :
Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda mahalli mahkemece verilen ve yukarda gün numarası gösterilen hüküm temyiz edilmekle evrak okunarak gereği görüşülüp düşünüldü.

1- Medeni Yasanın 145/2. maddesi; evlenme sırasında eşlerden birinin sürekli bir nedenle ayırt etme gücünün yoksun bulunması 3. bendi de eşlerden birinin evlenmeye engel olacak derecede akıl hastası olması halinde evlenmenin mutlak butlanla batıl olacağını hükme bağlamıştır. Kısıtlı ile davalı 26.10.1994´ta evlenmişlerdir. Mahkemece, vesayet, daha önceki boşanma ve ayrıca ceza mahkemesindeki dosya istenilip, davacının evlenme sırasında ayırt etme gücüne sahip bulunup bulunmadığı, yine bu tarihte evlenmeye engel akıl hastası olup olmadığına dair adli tıptan ek rapor alınıp sonucu uyarınca karar verilmesi gerekir. Eksik inceleme ile yazılı biçimde hüküm kurulması usul ve kanuna aykırıdır.

2- 4787 S. Aile Mahkemelerinin Kuruluş ve Yargılama Usullerine Dair Yasanın 4/1 maddesi; 4721 s. Türk Medeni Yasasının ikinci kitabından (MK. md. 118-494) kaynaklanan tüm davaların Aile Mahkemesinde bakılacağını, geçici 1. maddesi de; sonuçlanmamış davaların yetkili ve görevli aile mahkemesine devredileceğini hükme bağlamıştır. Karar bozulmakla sonuçlanmamış hale gelmiştir. Bu açıklama karşısında işin görev yönünün de düşünülmesi zorunludur.

SONUÇ : Temyiz edilen hükmün 1. bentte gösterilen nedenle BOZULMASINA, temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine, oybirliğiyle karar verildi. 22.09.2003

T.C.
YARGITAY
2. Hukuk Dairesi

Esas : 1978/2855
Karar : 1978/2974
Tarih : 13.04.1978

ÖZET : Köy sınırları dışında köy muhtarının evlenme işlemini yapma yetkisi olmadığından, ilçe merkezinde yapılan evlenme işlemi yokluk ifade eder.

(743 sayılı MK. m. 108, 109)

KARAR METNİ :
D. ve arkadaşları ile Z. ve nüfus memurluğu arasındaki evlilik kaydının iptali davasının yapılan muhakemesi sonunda davanın reddine dair verilen hüküm davacılar tarafından temyiz edilmekle, evrak okunarak gereği görüşülüp düşünüldü:

KARAR : 442 s. Köy Yasasının 34. maddesi gereğince, köy muhtarı, köy sınırları içerisinde köye ilişkin işleri yapmakla görevlidir. Buna rağmen Aydınpınar Köyü Muhtarı’nın Düzce İlçe Merkezi’ne gelerek evlenme işlemini yapması, Düzce evlendirme memurunun görevini elinden almak (gasp) niteliği taşır. Onun için yapılan işlem yokluk ifade eder. Bu bakımdan isteğe uygun iptal kararı verilmesi gerekirken davanın reddedilmesi usul ve yasaya aykırıdır.

Sonuç: Temyiz edilen kararın gösterilen nedenle BOZULMASINA, 13/04/1978 gününde oybirliğiyle karar verildi.

T.C.
YARGITAY
2. Hukuk Dairesi

E:2006/4389
K:2006/10529
T:03.07.2006

EVLİLİĞİN İPTALİ

4721 s. Yasa m. 149/2

Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda mahalli mahkemece verilen hükmün kanun yararına bozulması Adalet Bakanlığının yazısı üzerine Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından istenilmekle evrak okunup gereği gorüşülüp düşünüldü.

4721 sayılı Turk Medeni Kanununun 149 uncu maddesinde yanılma nedeniyle evlenmenin nisbi butlan ile iptali hali duzenlenmiştir. Anılan maddenin ikinci bendinde eşinde bulunmaması onunla birlikte yasamayı kendisi için cekilmez bir duruma sokacak derecede onemli bir nitelikte yanılarak evlenme halinin evlenmenin iptalinin dava edilebilecegi belirtilmektedir.

Dosyanın incelenmesinden, dava dılekçesinde ve tanık beyanında davalının davacı ile birlikte yaşamasını cekilmez hale getirecek derecede yanılmasına neden olacak bir durumunun bulunduğu konusunda herhangi bir iddianın olmadığı anlaşılmaktadır.

Mahkemece, Medeni Kanunun 149/2 nci maddesinde belirtilen durumun bulunup bulunmadıgı arastırılmadan ve delıller toplanmadan yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırıdır.

SONUÇ: Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 427/6. maddesine dayalı kanun yararına bozma isteğinin açıklanan sebeple kabulü ile hükmün sonuca etkili olmamak üzere BOZULMASINA, oybirliğiyle karar verildi. 3/7/2006 Pzt.