Genelkurmay Ermeni Arşivini Açıyor

Ermeni faaliyetleri ve göçüne ilişkin belgeler kamuoyuna açıklanacak.

Genelkurmay Ermeni Arşivini Açıyor

Genelkurmay Başkanlığı, 1914-1918 yılları arasındaki Ermeni faaliyetleri ve göçüne ilişkin arşivindeki tüm belgeleri kamuoyuna açıklıyor.
4 ciltte toplanan belgelerin ilk iki cildi bu hafta içinde yayınlanıyor.

Genelkurmay Başkanlığı arşivleri, 3681 Sayılı Kanun gereği tamamen araştırmacılara açık.

Ancak bugüne kadar Ermeni sorunu konusunda bu arşivlerden sadece 21 Türk araştırmacı yararlandı.

Genelkurmay Başkanlığı, Osmanlı Devleti'nde Ermeni faaliyetlerine ilişkin belgelerin tamamını, 4 cilt halinde kamuoyunun bilgisine sunuyor.

Kitaplarda, 1914-1918 yılları arasında Ermeni göçü ve savaşla ilgili tüm yazışmalar, orijinal şekliyle yer alıyor.

Osmanlıca olan belgelerin yanında Türkçe ve İngilizce çevirileri de bulunuyor. Kitaplar daha sonra başka dillerde de yayımlanacak.

Basımı tamamlanan ilk iki cilt bu hafta içinde, Genelkurmay Başkanlığı ATASE Başkanlığında satışa sunulacak.

Tehcir edilen Ermeniler 924 bin 158 kişiydi

ERMENİ tehciriyle ilgili sayılar, Talát Paşa;nın kara kaplı defterinin üçüncü kısmını oluşturuyor. Paşa, defterin tehcire ayrılan sayfalarında önce ne kadar Ermeni;nin zorunlu göçe tabi tutulduğunu yazıyor, arkasından tehcir kanununun imparatorluğun hangi viláyetinde ve hangi sancağında kaç Ermeni;ye uygulandığını liste halinde veriyor. 27 Mayıs 1915;te çıkan ;Geçici Tehcir Kanunu; uyarınca mecburi göçe tabi tutulan Ermeniler;in sayısı, Talát Paşa;nın kayıtlarına göre, 924 bin 158.

Sürgünün en yoğun şekilde uygulandığı şehir 141 bin 592 kişiyle Sivas, en az sayıda Ermeni;nin nakledildiği viláyet ise 4 bin 381 kişiyle Konya.

Defterde daha sonra, sürgüne gönderilmeyen Ermeni yetimlerin viláyetlere göre dağılımları gösteriliyor ve bunu Ermeniler;den kalan boş binaların, istimlák edilen gayrımenkullerin, çiftliklerin ve madenlerle imtiyazların kısa dökümleri takip ediyor.

Talát Paşa;nın kayıtlarına göre, 27 Mayıs 1915;te çıkan ;Geçici Tehcir Kanunu; uyarınca mecburi göçe tabi tutulan Ermeniler;in sayısı 924 bin 158. Sürgünün en yoğun şekilde uygulandığı şehir 141 bin 592 kişiyle Sivas, en az sayıda Ermeni;nin nakledildiği viláyet ise 4 bin 381 kişiyle Konya.

Ancak, Paşa;nın, viláyetlerden birinde 270 sürgünü eksik gösterdiği görülüyor.

TEHCİRİN EN ÖNEMLİ BELGESİ

Ermeni tehciri konusunda ilk elden belge olma özelliği taşıyan yukarıdaki liste, Sadrazam Talát Paşa;nın kara kaplı defterinde bu şekilde yeralıyor. Listenin yeni harflere çevrilmiş hálini ise yanda görüyorsunuz. Defterde bu listenin bulunduğu sayfadan sonra Ermeni yetimlerin ve yine Ermeniler;den kalan boş binalarla gayrimenkullerin, çiftliklerin ve maden imtiyazlarının dökümü geliyor.

Talát Paşa, tartışmaya 90 yıl sonra katılıyor

Sadrazam, Dahiliye Nazırı ve Ermeni tehcirinin mimarı olan Talát Paşa, 1915 olaylarının üzerinden tam 90 sene geçtikten sonra, ilk defa bugün konuşuyor ve tehcir tartışmalarına özel arşivinde bulunan, şimdiye kadar hiç yayınlanmamış belgelerle katılıyor!

Dün, sayfamda dizinin tanıtımını yaparken de yazmıştım: Bu dizide yeralan tehcir sayılarıyla diğer bilgilerin temeli, Sadrazam Talát Paşa#8217;ya ait olan ve Paşa;nın hanımı Hayriye Talát Hanım;ın torunu Ayşegül Bafralı;dan yayınlamak üzere aldığım 10x15 santim eb#8217;adında bir defterle yine Talát Paşa;ya ait bulunan ve senelerden beri bende bulunan diğer belgelere dayanıyor. Paşa;nın Anadolu;da 1915 sonrasındaki nüfus hareketlerini ve istatistikleri kaydettirdiği kara kaplı defter, üç fasıldan meydana geliyor: Müslüman muhacirler, tehcir edilen Ermeniler, devlet aleyhine çalıştıkları için aynı şekilde mecburi göçe tabi tutulan Rumlarla Araplar ve gayrımüslimlerden kalan mallar...

Dizinin hemen başlangıcında, bir hususa dikkat çekmem lázım:

Talát Paşa;nın kara kaplı defterinde ve Paşa;ya ait diğer belgelerdeki sayılar bizde bu konularda şimdiye kadar gereken gerçekçi çalışmalar pek yapılmadığı için çoğumuza bir hayli yabancı, hattá yüksek gelebilir, fakat hepsi birinci derece kaynak olan bu sayılar, abartılmış rakamlarla dolu ;soykırım; suçlamalarına karşı birer savunma kanıtı gibidir.

;Sadece Ermeniler;i değil, Kürtler;i de kesmiştik. Yaptığımız soykırım dolayısıyla özür dileyelim, mesele hallolsun; diyen gönüllü cahillerimiz gölge etmesinler; akademik çevrelerimiz de ;Biz onları değil, onlar bizi öldürmüştü; ucuzluğunu bir tarafa bırakıp ilmi yola girsinler, yeter...

Leylekyan müsterih olsun, Talát Paşa;nın mezarını çöplük yaptık

Gazetelerde görmüşsünüzdür: Merkezi Brüksel;de bulunan ;Avrupa Ermeni Federasyonu; isimli örgütün başkanı Laurent Leylekyan, geçen hafta Türk hükümetinden bazı garip taleplerde bulundu.

Adıyla kafa yapısının tam bir uyum içerisinde bulunduğu taleplerinden belli olan Bay Leylekyan, Talát Paşa;nın İstanbul;daki mozolesinin yıkılmasını, ;Talát; ve ;Enver; isimlerini taşıyan caddelere başka isimler verilmesini, Ermeniler;in Türkler;e yönelik cinayetlerinin sergilendiği müzelerin kapatılmasını ve ;soykırım; kavramından bahsedilmesini yasaklayan kanunların kaldırılmasını istiyordu.

Leylekyanın saçmalıklarını okuduktan sonra, Farsça eski bir deyimi, ;Diváne rá kalem nist; yani ;Deliye günah yazılmaz; sözünü hatırlayıp güldüm ama dün sabah Şişli taraflarında gördüklerim, gülüşümü acı bir tebessüme çevirdi ve ;Leylekyan;ın bazı taleplerini biz kendi kendimize çoktaaaan yerine getirmişiz; diye düşündüm.

Dün sabah, bu dizide kullanmak maksadıyla Talát Paşa;nın Şişli;de, Hürriyet-i Ebediye Tepesi;nde bulunan kabrinin fotoğraflarını çekmeye gittim ve kabir yerine bir mezbeleyle karşılaştım! Talát, Enver, Mahmud Şevket ve Midhat Paşalar ile beraber 31 Mart ayaklanmasında şehid edilen diğer askerlerin türbelerinin bulunduğu mekánda sanki yeni bir isyan yaşanmıştı. Ábidenin altındaki türbenin kilidi kırılmış ve merdivenle inilen mezarlık artık akşamcıların mekánı olmuştu. Bahçedeki láhidler boş şişelerle dolu bira sandığı niyetine kullanılıyordu ve sözün kısası, etraftaki herşey içler acısı haldeydi.

Aynı mekán, 1996;da, Enver Paşa;nın cenazesinin Tacikistan;dan naklinden önceki günlerde de bu şekildeydi ve vaziyetini gündeme getirmemden sonra alelácele temizlenmiş fakat Paşa;nın cenaze merasiminden sonra her şey yine eski tas, eski hamam olmuştu.

Avrupa Ermeni Federasyonu;nun başkanı Laurent Leylekyan, müsterih olsun ve Türk Hükümeti;nden böyle taleplerde bulunarak kendisini yormasın. Hürriyet-i Ebediye Tepesi;nin bakımından sorumlu olan Büyükşehir Belediyesi umursamazlığına devam ettiği ve mekán askeriyeye devredilmediği takdirde, sadece Talát Paşa;nın değil, ebedi uykularını bu şehitlikte uyuyanların mezarlarından çok yakında tek bir iz bile kalmayacak!

Posta memuruydu sadrazam oldu

Adını bulvarlara, caddelere, mahallelere ve okullara verdiğimiz Talát Paşa;nın kim olduğunu mutlaka biliyorsunuzdur ama, gene de kısaca hatırlatayım:

Tam adı ;Mehmed Talát; olan Talát Paşa, Edirne;de 20 Ağustos 1874;te doğdu. Genç yaşlarındayken babasını kaybetti ve ailesini geçindirebilmek için Posta ve Telgraf İdaresi;ne girdi. İttihad ve Terakki;nin kurucularından oldu, Abdülhamid rejimi aleyhindeki çalışmalara katıldığı için tutuklandı, 25 ay hapis yattı ve Selánik;e sürgün edildi.

Burada seyyar postacılık yapan Mehmed Talát, 1908;de İkinci Meşrutiyetin ilánından sonra Edirne;den milletvekili seçildi, Hüseyin Hilmi Paşa Kabinesi;nde Dahiliye, Küçük Said Paşa Hükümeti;nde de Posta ve Telgraf Nazırlığı;na getirildi. Talát Bey, 23 Ocak 1913;teki Babıali baskınının düzenleyicilerinden ve Enver ve Cemal Paşalar ile birlikte İttihad ve Terakki Partisi;nin üç liderinden biriydi. 1913;ün 13 Haziran;ında kurulan Said Halim Paşa Hükümeti;nde yeniden Dahiliye Nazırı oldu ve 1915;teki Ermeni tehcirini bizzat yürüttü. 4 Şubat 1917;de sadrazamlığa, yani başbakanlığa getirildi ve ;Paşa; unvanı aldı.

Birinci Dünya Savaşı;nı kaybetmemiz üzerine 8 Ekim 1918;de istifa eden Talát Paşa, İttihad ve Terakki;nin diğer liderleriyle beraber 2 Kasım gecesi bir Alman denizaltısıyla Türkiye;yi terketti. Önce Rusya;ya, oradan da Almanya;ya gitti.

Talát Paşa, savaş yıllarında Anadolu;da yaşanan Ermeni olayları sırasında aldığı tedbirler sebebiyle diaspora Ermenileri tarafından ;en büyük düşman; ilán edilmişti ve Berlin;de, 1921;in 15 Mart sabahı Sogomon Tehliryan adında bir Ermeni komitacı tarafından ensesinden vurularak katledildi.

Korkunç belgeler... Ermeniler Türklerin yüzüne asit fışkırtıyordu

Ermenilerin Gaziantep'te Türkleri katlettiği 16 Kasım 1895'te İngiltere'nin Halep Başkonsolosu Henry D. Barnham'ın Gaziantep'te olduğu ve katliamı 28 Kasım 1895 tarihli raporuyla hükümetine bildirdiği kaydedildi.
Henry D. Barnham'ın raporunda, ''Şunu açıkça belirtmeliyim ki sülfürik asit ve bomba atarak yeteri kadar barbarlık yapanlar aynı zamanda bu katliamın sorumlularıdır. Görünen o ki anarşi tarihinde ilk kez böylesine cehennemi bir yöntem kullanarak mezalim gerçekleştiren Ermenilerdir'' ifadeleri yer aldı.
Gaziantep Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Başkanı Yrd. Doç. Dr. Celal Pekdoğan'ın yaptığı araştırmada, Ermenilerin Gaziantep'te 9 Ekim 1895'te isyan başlattığı, 16 Kasım 1895'te katliam yaptığı kaydedildi. Pekdoğan'ın araştırmasında her türlü silahı kullanan Ermenilerin Türklerin üzerine sülfürik asit fışkırtarak da katliam yaptığı vurgulandı.
Pekdoğan, yaptığı araştırmada, Osmanlı İmparatorluğu döneminde hiçbir sorun yaşamayan ve geniş haklara sahip olan Ermenilerin, 1882 yılında başlattıkları şiddet hareketlerini 1895 yılından itibaren katliamlara dönüştürdüklerini belirtti.

PEK ÇOK KENTTE TÜRKLER KATLEDİLDİ

Ermeni Hınçak Komitesi'nin girişimleri sonucu Türklerin pek çok kentte olduğu gibi Gaziantep'te de Ermeniler tarafından vahşice katledildiğini ifade eden Pekdoğan, Ermenilerin Gaziantep'te 9 Ekim 1895 yılında isyan hareketi başlattığını, 16 Kasım 1895'te katliam yaptığını kaydetti.
Pekdoğan, Ermenilerin Gaziantep'te yaptığı katliam sırasında silah, bıçak, çakı, bomba ve dinamitin yanı sıra sülfürik asit kullandıklarını bildirdi.

İNGİLİZ BAŞKONSOLOSUN RAPORU

Pekdoğan, Ermenilerin Gaziantep'te katliam yaptığı 16 Kasım 1895'te İngiltere'nin Halep Başkonsolosu Henry D. Barnham'ın Gaziantep'te olduğunu ve katliamı 28 Kasım 1895 tarihli raporuyla hükümetine bildirdiğini ifade ettiği araştırmasında, bu rapordan yaptığı şu alıntıya yer verdi:
''Ermenilerin Gaziantep'te gerçekleştirdiği katliam sabah saat 08.00'da başladı ve öğleden sonra saat 16.00'a kadar devam etti. Silahların, tabancaların, bıçakların ve hatta çakıların acımasızca kullanıldığı fevkalade vahşi kavgada can kaybı, tahmin edilenden çok daha fazlaydı. Can kaybının büyük kısmı Ermeni evlerinden fırlatılan bombaların patlamasıyla oldu.
Özellikle evini dinamit ve bomba deposu haline getiren Babikoğlu'nun evinden atılan bombalar ve dinamitler, kendi evinde oturan çok sayıda masum insanın hayatını kaybetmesine neden oldu. Ermenilerin evlerinden sokaktan geçen Türklerin yüzlerine sülfürik asit fışkırtılıyordu.''

''MEZALİM GERÇEKLEŞTİREN ERMENİLERDİR''

Pekdoğan, İngiltere'nin Halep Başkonsolosu Barnham'ın hükümetine gönderdiği raporunda, ''Sonuçta şunu açıkça belirtmeliyim ki sülfürik asit ve bomba atarak yeteri kadar barbarlık yapanlar aynı zamanda bu katliamın sorumlularıdır. Görünen o ki anarşi tarihinde ilk kez böylesine cehennemi bir yöntem kullanarak mezalim gerçekleştiren Ermenilerdir'' ifadesine yer verdiğini kaydetti.

İSTANBUL HÜKÜMETİNE ÇEKİLEN TELGRAF

Pekdoğan, Ermenilerin kentteki Türkleri katlettiği gün, kent eşrafı tarafından yaşanan olaylara ilişkin İstanbul Hükümeti'ne bir telgraf çekildiğini belirtti.
Bu telgrafta Ermenilerin, evleri, çarşı ve pazarları yakıp yıktıklarının, evlerinin pencerelerinden silahlarla ateş ederek ve dinamit atarak ortalığı ateşe verdiklerinin, çoluk-çocuk ve kadın demeden masum insanları öldürdüklerinin ifade edildiğini kaydeden Pekdoğan, aynı telgrafta da Ermeni evlerinden yoldan geçen Müslüman ahaliye tulumlarla zenç ve kezzap fışkırtıldığının bildirildiğini kaydetti.

HALEP, HAMA, HUMUS VE ŞAM'DAKİ EVLERE YERLEŞTİLER

Pekdoğan, Osmanlı Devleti hükümetinin 27 Mayıs 1915 yılında ''Sevk ve İskan Kanunu''nu çıkarmasının ardından Ermeni entelektüel ve kışkırtıcılarının Osmanlı Devleti sınırları içindeki Halep, Hama, Humus ve Şam'daki evlere yerleştiklerini belirtti.
Gaziantep'te kalan Ermenilerin, kenti 17 Aralık 1918'de işgal eden İngilizlerin yanında yer aldıklarını ifade eden Pekdoğan, evlerinden atılan Türklerin tüm silahlarının toplanmasına karşılık, silahlarına dokunulmayan Ermenilerin her fırsatta Türklere çeşitli hakaretlerde bulunduğunu, onlara eziyet ettiğini bildirdi.

FRANSIZLAR ERMENİ DİYE TÜRK ÇOCUKLARINI GÖTÜRDÜLER

Pekdoğan, İngilizlerin işgal edip Fransızlara terk ettiği Gaziantep'in, Fransızlarla 20 Ekim 1921'de imzalanan Ankara Anlaşması sonrasında 25 Aralık 1921'de özgürlüğüne kavuştuğunu anımsatarak, Fransızların Gaziantep'i terk ederken Ermenileri, kiliselerdeki taşınabilir eşyaları ve sözde yetim Ermeni çocuğu adı altında bir kısım Türk çocuğunu da beraberinde götürdüğünü vurguladı.


25.04.2005
Kaynak: Milliyet

ALBERT JEAN AMATEAU'NUN CALIFORNIA NOTERİNE VERDİĞİ YEMİNLİ İFADESİ

SVORN STATEMENT OF ALBERT J. AMATEAU

On this eleventh day of October. In the year of 1989, there appeared before me, a notary public duly commissioned by the State of California, Albert J. Amateau, known to me. In my presence the said Albert J. Amateau duly took the required oath and affixed his signature to this Instrument as well as to every page of the attached Statement 'of Facts (nine, pages), declaring It to be an Integral part of his sworn statement




--------------------------------------------------------------------------------


ALBERT J. AMATEAU, residing at # 4I3 Oak Vista Drive, In the village of Oakaont, City of Santa Rosa, County of Sonoma In the State of California, being duly sworn, deposes that he has prepared and hereby submits the attached statement containing (a) facts, b) extracts from published and/or uttered communications which disprove the allegations of Armenians that their ethnic brethren suffered genocide by the government of the Ottoman Empire In 1915-1923.

These facts are submitted to oppose approval of resolution S.J. 212, Introduced by the Honorable Robert Dole, Senator and Republican leader of the United States Senate, at the first session of the 10th Congress of the United Stages.

The said resolution seeks to designate April 24, 1990, as the "National Day of Remembrance" of the 75th anniversary of the alleged Armenian genocide of 1915-1923 perpetrated by the government of the Ottoman Aspire.





--------------------------------------------------------------------------------

İSKAN VE İAŞENİN NASIL YAPILACAĞINA DAİR YÖNETMELİK

Belge No : 1916

Bab-ı Ali
Dahiliye Nezareti
İskân-ı Aşair ve Muhacirin Müdüriyeti
Umumi
Hususi
Ahval-i harbiye ve zaruret-i fevkalâde-i siyasiye (Harp hali ve olağanüstü siyasal zorunluluklar) dolayısiyle mahall-i ahire (başka yerlere) nakilleri icra edilen (yapılan) Ermenilerin iskân ve iaşesiyle (yerleşme ve beslenmesiyle) hususat-ı saireleri hakkında talimatnamedir (yönetmeliktir).

Madde 1 : #8212; Nakli icabeden ahalinin temin-i şevki, mahalli memurin (yöresel memurlar) idaresine aittir.

Madde 2 : #8212; Nakledilen Ermeniler, kâffe-i menkulat (taşınabilecek bütün malla?rını) ve hayvanatını (hayvanlarını) birlikte götürebilirler.

Madde 3 : #8212; Mahall-i iskâniyelerine (Yerleşecekleri yerlere) sevkedilen Ermenile?rin, esna-yı rahda (yolculuk sırasında) muhafaza-i can (canlarının korunması) ve malla?rıyla temin-i iaşe (yiyecek temini) ve istirahatları, güzergâhlarında (geçtikleri yerde) bu?lunan memurin-i idariyeye (yönetim makamlarına) aittir. Bu hususta vaki olacak terahi ve tekâsülden (gevşeklik ve ilgisizlikten), alâ-meratibihim kâffe-i memurin mesuldür (sırasıyla bütün memurlar sorumludur).

Madde 4 : #8212; Mahall-i iskâniye mertebelerine vürud eden (yerleşme yerlerine gelen) Ermeniler, icab-ı hal ve mevkie göre (durumun gereğine ve yerine göre), ya müte?ferrik surette (ayrı olarak) mevcut kura ve kasaba ta (koy ve kasabalara) ilave suretiyle inşa edilecek hanelere, veyahut taraf-ı hükümetten tayin edilecek mahallerde tesis edile?cek (kurulacak) köylere yerleştirilecektir. Köylerin hıfz-ı sıhhaya muvafık (sağlığı koru?maya uygun) ve ziraat ve ümrana (tarım ve bayındırlığa) müsait mahallerde tesisine dik?kat olunacaktır.

Madde 5 : #8212; Menatık-ı iskâniyede (yerleşme bölgelerinde) köy teşkiline müsait arazi-i haliyye ve mahlûle ve miriye (sahipsiz topraklar ve kullananın mirasçı bırakma?dan ölümüyle devlete kalan topraklar ve devlet toprağı) bulunmadığı halde emlâk-i miri-yeden bulunan (devlet mülklerinden olan) çiftlik ve köylerin bu cihete tahsisi (ayrılması) caizdir.


--------------------------------------------------------------------------------


ISKAN VE İAŞENİN NASIL YAPILACAĞINA DAİR YÖNETMELİK

Belge No: 1916
Madde 6 : #8212; Ermeni iskân edilecek kura ve kasabatla (köyler ve kasabalarla) yeniden tesis edilecek (kurulacak) Ermeni köyleri hududunun, Bağdat şimendiferiyle iltisak (bağlantı) hatlarından ve diğer hutût-u hadidiyeden (demiryollarından) lâ-akali (en az) yirmi beş kilometre uzak bulunması şarttır.

Madde 7 : #8212; İlave suretiyle kura ve kasabata yerleştirilen Ermeniler ile yeni tesis edilen köyde iskân edilen ahalinin, sicill-i nüfusa (nüfus kaydına) esas olabilecek bir sureî-i mazbuta ve muntazamada (sağlamlık ve düzenlilikle) hane itibariyle her ailenin isim, şöhret, sin (yaş), sanat, mahall-i vürud ve mahall-i iskânını (geldiği ve yerleştiği yeri) ve keza haneyi teşkil eden efrad-ı ailesinin (aile bireylerinin) esami ve esnanım mü-beyyin (adlan ve yaşlarını bildiren) bir defter tanzim edilecektir.

Madde 8 : #8212; Mahall-i mürettebesine (ayrılan yere) iskân edilen bir kimsenin, merbut (bağlı) olduğu komisyonun mezuniyeti (izni) olmaksızın ve zabıta-i mahalliye-den (yörenin güvenlik kuvvetinden) vesika-i mahsusa istihsal etmeksizin (özel belge almaksızın) ahir mahalle (başka yere) gitmesi memnudur (yasaktır).

Madde 9 : #8212; Mahall-i mürettebelerine vürud eden (gelen) ahalinin, suret-i katiye-de (kesinlikle) iskânlarına kadar, iaşe (beslenme) ve muhtacinden bulunanların (muhtaç olanların) meskenlerinin dahi inşası (evlerinin yapımı bile), muhacirin tahsisatından {göçmenler ödeneğinden) sarf edilmek üzere Hükümet'e aittir.

Madde 10 : #8212; İaşe ve iskân hususatının temin ve tesri-i İcrası (konularının sağlan?ması ve çabuklaştırılması) ve ahalinin muhafaza-İ sıhhat ve terfih-i ahvaline müteallik hususatın ifası (ahalinin sağlığının korunması ve refahının sağlanmasıyla İlgili işlerin ya?pılması) mahallerinin en büyük mülkiye memurları amir-İ mesul olmak üzere, Muhacirin Komisyonları 'na aittir. Muhacirin Komisyonu bulunmayan mahallerde, Muhacirin Nizamnamesi'ne tevfikan (uyularak) yeniden teşkili muktezidir (gereklidir).

Madde 11 : #8212; İaşe ve iskân hususatının temin ve tesri-i ifası için lüzumu kadar; sevk, iaşe ve iskân memurlarının tayini (atanması), Nezaretten istizan şartıyla (Bakanlık-tan'izin istemek koşuluyla) mutasarrıf ve valilere aittir.

Madde 12 : #8212; İskânı icra edilen her aileye ahval-i sabıka-İ iktisadiye (geçmişteki ekonomik durumları) ye ihtiyacat-ı hazırası (şimdiki ihtiyaçları) nazar-ı İtibara alınarak mikdar-ı münasip (uygun miktarda) arazi verilecektir.

Madde 13 : #8212; Arazinin tefrik ve tevzii (ayrılması ve dağıtımı) Muhacirin Komis?yonları'na aittir.


--------------------------------------------------------------------------------


İSKAN VE İAŞENİN NASIL YAPILACAĞINA DAİR YÖNETMELİK

Belge No: 1916
Madde 14 : - Tefrik edilen (Ayrılan) arazinin hudut ve dönümü, tefrik ve tayin edilip muvakkat ilmühaber (geçici alındı kâğıdı) mukabilinde eshabma (sahiplerine) tev?di edildikten sonra, tapu ve emlâk muamelatına esas olabilecek bir suret-i muntazamada (düzenli bir biçimde) defter-i mahsuşasına (özel defterine) kaydolunur.

Madde 15 : - Muhtacinden bulunan erbab-ı zürra ve sanata (tarımla uğraşanlara ve sanatkârlara) mikdar-ı münasip sermaye veyahut alat ve edevat (araç ve gereçler) veri?lecektir. Receb 333/17 Mayıs 331 (30 Mayıs 1915)

Aslına mutabıktır (uygundur)
Mühür (Dahiliye Nezareti/Aşair ve Muhacirin Müdüriyeti)

Arşiv No
: 1/2

Dolap No
: 109

Göz No
: 4

Klasör No :
: 361

Dosya No :
: 1030(1445)

Fihrist No :
: 1





--------------------------------------------------------------------------------

#8211; 47 #8211;

SAHİPSİZ ERMENİ ÇOCUKLARININ DURUMU
[Sahipsiz Ermeni çocuklarının bulundukları mahallerde kalmalarının münasip görüldüğüne dair Dahiliye Nezâreti'nden Mamuretülaziz Vüâyeti'ne çekilen şifre telgraf]

13 Ş. 1333 (26 Haziran 1915)

Bâb-ı Âlî
Dâhiliye Nezâreti
Emniyyet-i Umûmiyye Müdîriyyeti
Kalem-i Husûsî: 4573
Mahrem

Şifre

Ma'mûretü'l-azîz Vilâyeti'ne

C. 12/13 Haziran sene [11331. İş'âr olunan sâhibsiz Ermeni çocuklarının şimdilik bulundukları mahallerde kalmaları münâsibdir.

Fî 13 Haziran sene 1331

Nazır

BOA. DH. ŞFR, nr. 54/163


--------------------------------------------------------------------------------

- 50 -

SEVK EDİLEN ERMENİLERİN MALLARININ MUHAFAZA EDİLMESİ

[Nakillerine karar verilen Ermenilerin mallarının muhafazasına ilişkin talimatnamenin gönderildiğine dair Dahiliye Nezâreti'nden Sivas, Trabzon ve Mamuretülaziz vilayetleriyle Canik Mutasamflığı'na çekilen şifre telgraf]

14 Ş. 1333 (27 Haziran 1915)

Bâb-ı Âlî
Dâhiliye Nezâreti
İskân-ı Aşâyir ve Muhacirin Müdîriyyeti Şifre
Sivas, Trabzon, Ma'mûretü'1-azîz vilâyâtıyla Canik Mutasamflığı'na

Nakl ve şevkleri takarrür eden Ermenilerin beraberlerinde götüremeyece kleri emvâl-i menkûle ve gayr-i menkûlenin sûret-i idare ve muhafazası hakkındaki ta'lîmâtnâme posta ile der-dest-i irsal olduğundan şimdilik emvâl-i mevcûdenin taht-ı muhafazaya aldırılması.

Fî 14 Haziran [1]331

Nazır Nâmına
Ali Münîf

BOA. DH. ŞFR, nr. 54/202


--------------------------------------------------------------------------------

- 102 -

TOPLANAN ERMENİLERİN KORUNMASI VE ŞEVKİ

[İstasyonlarda toplanan Ermenilerin belirlenen mahallere şevkine ve iaşelerinin te'mînine i'tinâ gösterilmesi ve taarruzdan korunmalarına ihtimam edilmesi ve şâir hususlara dair Dahiliye Nezâreti'nden Haleb Vilâyeti'ne şifre telgraf]

25 L. 1333 (5 Eylül 1915)

Bâb-ı Âlî
Dâhiliye Nezâreti
İskân-ı Aşâyir ve Muhacirin Müdîriyyeti
73

Şifre

Haleb Vilâyeti'ne

C. 22 Ağustos sene [1)331. Muhacirin tahsisatından beş bin lira der-dest-i irsaldir. İstasyonlarda tecemmu' etmiş Ermenilerin bir an evvel mahall-i müretteblerine şevkine ve i'âşelerinin te'mînine i'tinâ ve ta'arruzdan masun kalmalarına ihtimam edilmesi, gönderilen paranın bu işe tahsisi ve emvâl-i metruke komisyonu emrine tevdî'i kifayet etmez ise yeniden tahsisat taleb olunması.

Fî 23 Ağustos sene [1)331

Nazır Nâmına Subhî

BOA. DH. ŞFR, nr. 55 A/77


--------------------------------------------------------------------------------


- 169 -

HIYANET ETMEYEN VE KOMİTELERLE İLİŞKİLERİ OLMAYAN ERMENİLERİN SEVK EDİLMEMELERİ

[Karahisar'da sevkedilen yirmi yedi Ermeni ailesinin, sevkedilme sebebinin bildirilmesine ve bunlann yerlerine derhal iade edilmelerine dair Dahiliye Nezâreti'nden Karesi Mutasarrıflığı'na şifre telgraf]

7Ca. 1334 (13 Man 1916)

Bâb-ı Ali
Dâhiliye Nezâreti
Emniyyet-i Umûmiyye Müdîriyyeti
Husûsî: 7151/135

Şifre

Karesi Mutasarrıflığı'na

C. 25/26 Şubat [1J331. Ermeni â'ilelerinin sevk olunmaması ve ihracın ancak komitelerle münâsebet ve alâkası olan ve hükümetçe hıyanetleri mütebeyyin bulunan eşhasa hasrı teblîğ olunduğu hâlde yirmi yedi hâne halkının Karahisâr'a sevk edilmeleri sebebinin iş'ârı ile beraber gönderilen mezkûr â'ilelerin derhâl yerlerine i'âdeleri.

R 28 Şubat sene [11331

Nazır Tal'at

BOA. DH. ŞFR, nr.61/2-290


--------------------------------------------------------------------------------


- 209 -

ERMENİLERİN GERİ DÖNMELERİNE MÜSAADE EDİLDİĞİ

[Savaş sebebiyle başka yerlere nakledilen Rum ve Ermenilerin iaşe ve iskânlarının temin edilerek emniyet içinde geri dönmelerine müsaade edildiğine dair Dahiliye Nezâreti'nden bazı vilâyet ve livalara şifre telgraf]

16M. 1337(22 Ekim 1918)

Bâb-ı Alî
Dâhiliye Nezâreti
Aşâyîr ve Muhacirin Müdîriyyet-i Umûmiyyesi
İskân Şu'besi

Dâhiliye Nezâretinden İstanbul, Adana, Hüdâvendigâr, Konya, Ankara, Kastamonu, Haleb, Ma'mûretü'1-azîz, Diyârbekir, Sivas, Edirne, Aydın vilayetleriyle, İzmit, Bolu, Kütahya, Karesi, Kayseri, Niğde, Menteşe, Antalya, Urfa, Canik, Eskişehir, İçel, Mar'aş livalarına keşide edilen 21 Teşrîn-i Evvel sene [1)334 tarihli şifre suretidir.

1- Ahvâl-i harbiyye dolayısıyla karâr-ı askerî ile bir mahalden çıkarılarak diğer mahalle sevk edilmiş olan bi'1-umûm ahâlînin çıkarıldıkları mahallere avdetlerine müsâ'ade edilmesi Meclis-i Vükelâca takarrür etmiş olduğundan avdete tâlib olanlara müsâ'ade edilecekdir.

2- Erzurum, Trabzon, Van, Bitlis, Diyârbekir, Ma'mûretü'1-azîz vilayetleriyle Erzincan Mutasarrıflığı dâhilinde vesâ'it-i i'âşenin adem-i kifâyesine binâ'en işbu mahaller ahâlîsinden avdet etmek isteyenler içün evvel-i emrde mahalleriyle bi'1-muhâbere selâmet-i seyr ve seyahatleri ve i'âşe ve iskânları esbabı te'mîn edildikçe pey-der-pey azimetlerine müsâ'ade edilmesi muktezîdir.

3- Bu karâr menâfi'-i âliye-i memleket nazar-ı i'tibâra alınarak ittihâz edilmiş olduğundan emr tatbikatında kat'iyyen ta'allül ve te'ahhura meydân verilmeyecekdir.

Aslına Muvâfıkdır.

(Mühür)

Dâhiliye Nezâreti Aşâyir ve Muhacirin Müdîriyyet-i Umûmiyyesi

BOA. HR. MÜ, 43/34


--------------------------------------------------------------------------------


- 213 -

ERMENİLERİN GERİ DÖNÜŞLERİNE KOLAYLIK GÖSTERİLMESİ VE İHTİYAÇLARININ SAĞLANMASI

[Savaş nedeniyle başka yerlere nakledilen Rum ve Ermenilerin seyahat vesikaları olmaksızın seyahat edebilmeleri ve kendilerinin masrafsız, yiyecekleri verilerek diğer ihtiyaçlarının da karşılanması ve emniyet içinde gidecekleri yere varmalarının sağlanmasına dair Dahiliye Nezâreti'nden vilâyetlere ve livalara yazılan şifre sureti]

30M. 1337(5Kasım 1918)

Bâb-ı Alî
Dâhiliye Nezâreti
Aşâyir ve Muhacirin Müdîriyyet-i Umûmiyyesi

Dâhiliye Nezâreti'nden vilâyât ve elviye'ye yazılan 5 Teşrîn-i Sânî sene [l] 334 târih ve 41602/824 numrolu şifre suretidir.

1- Yerlerine avdet edecek Ermenilerin seyahat vesîkası istihsâline mecbur tutulması ve mezkûr vesikaların da bir takım mu'âmelât neticesinde verilmekde olması yüzünden ahâlînin hayli müşkilâta duçar olduğu anlaşılmışdır. Bunlar taraf-ı Hükûmetden gönderilmekde olduğu cihetle vesika istihsâline hacet olmadığından trene irkâblarında bir liste tanzîmiyle seyyare tevdî'i ile iktifa olunması.

2- Seyahat vesikası i'tâsı akîbinde hükûmet-i mahalliyece Ermenilerin yedindeki ekmek vesikalarının istirdâd edilmekde olduğu ve hâlbuki tren bulunamamak yüzünden bunların günlerce ekmeksiz kaldığı bildirildiğinden bunlara orada ve yolda kifayet edecek mikdârda ekmek i'tâsı ve güzergâhda da it'âm edilmeleri.

3- Seyahat edecek Ermenilere haftada iki defa tren tahsîsi içün Harbiye Nezâreti'nden hat komiserlikleri'ne emir verildiğinden vilâyât ve elviye ve kazalarda bu teblîğâtdan istifâde edilerek sevkiyâtın a'zamî dereceye iblâğ olunması.

4- Ermenilerin yol masrafları Harbiye tahsisatından te'mîn ve ta'ahhüd edilmiş olduğundan mesârif-i seferiyyelerinin tahsîsât-ı mezkûreden tesviyesi.

5- Cebr ve tazyik ve havf ile ihtida edenler hakkındaki teblîğât-ı sabıka mûcebince kendilerinin serbest bırakılmaları hakkındaki ahkâmın kemâl-i ehemmiyyetle tatbiki ve pey-der-pey buraya da ma'lûmât i'tâsı.

6- Ermeni cemâ'atine hemân kilise tedâriki içün Hükümetçe mu'âvenet-i mü'essire îfâsı (Yalnız Konya'ya).

7- Ermenilerin esnâ-yı seyahatlerinde hiç bir gûnâ ta'arruz ve tecâvüze ma'rûz kalmamalarının te'mîni ve asayiş ve inzibât-ı mahallînin muhafazası hususlarına son derece i'tinâ edilmesi.

Husûsât-ı muharrere hakkındaki teblîğât-ı adîdeye rağmen şikâyâtın tevalisi vazifeye karşı lâkaydâne hareket edilmekde olduğunu göstermekde olduğundan ba'de-ez-în bu bâbda vukû'a gelecek şikâyâtdan dolayı me'mûrîn-i mülkiyyenin şahsen mes'ûliyyetleri muhakkak bulunduğu ta'mîmen ve kemâl-i ehemmiyyetle teblîğ olunur.

Aslına Mutâbıkdır.

(Mühür)Dâhiliye Nezâreti Aşâyir ve Muhâcirîn Müdîriyyet-i Umûmiyyesi

BOA. HR, MÜ, 43/3


--------------------------------------------------------------------------------



- 249 -

RESMİ DAİRELERE GEÇİCİ OLARAK NAKLEDİLEN EŞYALARIN SAHİPLERİNE VERİLMESİ

[Emval-i metruke depolarından resmî dairelere geçici olarak nakledilen eşyanın sahiplerine iade edilmesine dair Dahiliye Nezâreti'nden bazı vilâyet ve mutasarrıflıklara gönderilen şifre telgraf]

18 Ca. 133 7 (19 Şubat 1919)

Bâb-ı Ali
Dâhiliye Nezâreti
Aşâyir ve Muhacirin Müdîriyyet-i Umûmiyyesî
Husûsi: 35424
Umûm: 86

Şifre

Edirne Vilâyeti'ne
Erzurum "
Adana "
Ankara "
Aydın "
Bitlis "
Hüdâvendigâr "
Diyârbekir "
Sivas "
Trabzon "
Kastamonu "
Konya "
Ma'muretü'a-azîz "
Van "

Eskişehir Mutasarrıflığına
Urfa "
İçel "
İzmit "
Bolu "
Teke
Canik "
Çatalca "
Karahisâr-ı Sahib "
Kal'a-i Sultâniyye "
Karesi "
Kayseri "
Kütahy "
Mar'aş
Menteşe "
Niğde "

Seksen altı.

Ba'zı mahallerde emvâl-i metruke depolarından devâ'ir-i resmiyyeye muvakkaten nakl edilmiş olan [metrûkât] vesâ'irenin avdet eden sahihlerine teslîm edilmeyerek ist'imâl edildiği icra edilen [tahkikat] ve vâki' olan ihbârâtdan anlaşılmakdadır. Emvâl-i metrûkenin sahihlerine i'âdesiyle mağduriyet ve sefaletlerine çalışılması Hükümetçe son derece mültezim bulunduğu hâlde bilâ-bedel alınıp el-yevm devâ'ir-i resmiyyede bulunan bu kabîl eşyanın sahihlerine te'hîr-i teslimi Hükûmet-i seniyyenin icrâ'ât-ı vâk'adaki hüsn-i niyyeti hakkında teb'a ve ecânib nazarında tevlîd-i şübhe edeceğinden devâ'ir-i resmiyyede olup da henüz sahihlerine i'âde edjlmemiş olan bu gibi emvâl-i menkûlenin bilâ-ifâte-i vakt sâhib-i meşrû'larına i'âdesi lüzumunun alâkadârâna tebliği ve bunlardan ashabı henüz avdet etmeyenlerin sahihlerinin vürûduna intizâren te'mîn-i hüsn-i muhafazaları esbabının istikmâlini kat'iyyen matlûbdur.

Fî 19 Şubat sene [1)335

Dâhiliye Nâzın Vekîlî
Ahmed İzzet

BOA. DH. ŞFR, nr. 96/230