İbraz süresi geçen çek

Merhaba. Forumları araştırdım ama tam aradığım gibi bir şey göremedim, kusurum varsa affola :)

Bildiğiniz gibi, çekin borç ikrarını kapsayan bir senet olmadığı yönünde yargıtay kararları var.
İbraz süresi geçmiş bir çekten cayıldığı durumda, veya bankanın ödeme yapmak istemediği durumda (TTK m. 711) bu çek faydasız bir kağıt parçasına dönüşmüş olmuyor mu? Muhatap ödemek zorunda değil ve ödemiyor, ayrıca bu çeki kullanarak borcu başka şekilde takip etmek de mümkün değil... (Kısıtlı bilgimle, böyle bir durumda sebepsiz iktisaba [m. 644] dayanarak hareket edilebileceğini düşünüyorum ama asıl sormak istediğim bu değil)

Sormak istediğim; "ibraz süresinin geçmesinden sonra yapılan ciro alacağın temliki hükmündedir" maddesi (m. 705) ne anlama geliyor? Yargıtay, çekin bir borç ilişkisinin kanıtı olmadığına hükmederek bu maddeyi anlamsız kılmış olmuyor mu? Artık pratikte bir alacak hakkını taşımayan bu çekte neyin temliki yapılıyor?

Teşekkürler..

Not: Yanlış anlaşılmasın, yargıtay kararının yanlış olduğunu söylüyor değilim; tersine, özellikle çekin doğumuna neden olan borç ilişkisiyle hiçbir alakası olmayan bir cirantanın esas borç ilişkisine dahilmiş gibi düşünülmesine sebep olan bir uygulama bence de pek mantıklı olmazdı.

Yargıtay kararını buraya aktarırsanız karar üzerinde tartışabiliriz.

T.C.
YARGITAY
13. HUKUK DAİRESİ
E. 1984/7086
K. 1984/7493
T. 26.11.1984
• ÇEKİN CİROSU ( Alacağın Temliki Anlamına Gelmemesi )
• ALACAĞIN TEMLİKİ SAYILMAMA ( Çekin Ciro Edilmesi )
• CİRONUN HUKUKİ MAHİYETİ ( Alacağın Temliki Anlamına Gelmemesi )
6762/m.692,701
818/m.162


ÖZET : Çek, borç ikrarını içeren bir belge olmayıp ödeme aracıdır. Var olan bir borcun yerine getirilmesi için verilebileceği gibi, ödünç verme amacı ile de düzenlenebilir veya ciro edilebilir. Bu nedenle bu belgeye dayanarak çeki ciro edenin davalıdan alacaklı olduğu ve alacağını davacıya temlik ettiği kabul edilemez.

DAVA : Taraflar arasındaki alacak davasının yapılan yargılaması sonuda; ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kabulüne yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davalı avukatınca temyiz edilmesi üzerine; dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

KARAR : Davacı, davalının ciro imzası bulunan çek nedeniyle borçlu olduğunu, icra takibine itiraz edildiğini, itirazın kaldırılması talebinin mercice reddedildiğini ileri sürerek 272.500 liranın % 25 inkar tazminatı ile ödetilmesini istemiştir.

Davalı cironun geçersiz olduğunu, süresinde muhataba ibraz edilmediğini, davacıya baskıda bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.

Mahkemece, takibe konulan çekin çek vasfında olmadığı, borç ikrarını havi belge niteliğinde bulunduğu, arkasındaki cironun ise BK.nun 162. maddesi anlamında alacağın temliki hükmünde olduğu, davalının imzasını da inkar etmediği gerekçesiyle davanın kabulüne, tazminat isteğinin reddine karar verilmiştir. Karar davalı tarafından temyiz edilmiştir.

Davada söz konusu çekin yasal süresi içinde ödeme için muhataba ibraz edilmediği ve bu nedenle hamilin ödememe halinde keşideci ve cirantalara karşı kambiyo hukukundan doğan müracaat hakkını kaybettiği uyuşmazlık konusu değildir. Olayda davacının davalı ile doğrudan hukuki bir ilişkisi olmamıştır. Davalı çeki Emin adında dava dışı bir kişiye ciro etmiş ve adı geçen de ciro yoluyla davacıya geçirmiştir. Davacı bu şekilde çekin hamili olmuştur. Böylece davacı ile davalı arasıda doğrudan bir ilişki bulunmadığından davacının davalıya karşı esas ilişkiye dayanarak alacak talebinde bulunması hukuken olanaksızdır. Çek arkasında çekin davacıya geçmesini sağlayan cirolar alacağın temliki mahiyetinde değildir. Kaldı ki çek borç ikrarını havi bir belge değil bir ödeme vasıtasıdır. Mevcut bir borcun yerine getirilmesi için verilebileceği gibi ödünç verme amacı ile de düzenlenebilir veya ciro edilebilir. O halde davacının dayandığı bu belge ve ciro kendi cirantası Emin'in davalı Semra'dan alacaklı olduğunu da göstermez. Bu nedenle bu belgeye dayanılarak çeki davacıya ciro eden Emin'in davalıdan alacağı olduğu ve bu alacağını davacıya temlik ettiği ve bu yolla davacının davalıya karşı alacaklı durumuna geçtiği kabul edilemez. Açıklanan nedenlerle davanın reddi gerekirken kabulü usul ve yasaya aykırıdır. Karar bu nedenle bozulmalıdır.

SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenle temyiz olunan kararın temyiz eden davalı yararına ( BOZULMASINA ), istek olursa peşin harcın iadesine, 26.11.1984 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Sanırım bunun gibi bir karar daha görmüştüm daha yakın tarihli..

Heyecanla bekliyorum! :)

kıymetli evrak hukukunda senetle bağlılık ilkeri gereği ciro ile sadece senet üzerindeki haklar devredilirken nama yazılı senetlerin devir usulü de olan alacağın temliki yolu senetteki hakkın değil, devredenin senetten doğan tüm haklarının devredilmesi anlamına gelir.bu durumda yapılan cironun alacağın temliki hükmünde olması öne sürülecek defiler bakımından önem arzeder.

senet metninden anlaşılabilen defiler herkese karşı ilri sürülebilirken şahsi defiler sadece taraflar arası ileri sürülebilecektir.ancak alacağın temliki yoluyla devir mevcutsa(mesela nama yazılı bir senette) temlik edilen taraf da temlik edenle keşideci arasındaki şahsi defileri ileri sürme olanağına sahip olacaktır.

sizin bahsettiğiniz olayda alacağın temliki usulüyle devir yapılması halinde devralan vadesi geçmiş senetten doğabilecek haklarını ileri sürebilecektir.burada devredilen talep etme hakkıydı sanırım:)

Cevap için teşekkürler...

Bu noktada iki soru sormam gerekli; birincisi, aktardığım kararda pek de haksız olmayan sebeplerle alacağın temlikinin doğuracağı sonuçlar engellenmiş. Peki hangi durumda (nasıl bir olayda) mahkeme temlikin hüküm ifade etmesi yönünde karar verirdi? Benim aklıma böyle bir örnek gelmiyor. Yani çeki sonradan temellük eden kişi ile keşideci arasında doğrudan bir borç ilişkisi olmaksızın...

Yine esas konuşmak istediğimi sona sakladım :) Düşünün ki verdiğiniz bir hizmetin karşılığı olarak bir çek aldınız ancak ibraz süresi içinde tahsile vermediniz, muhatap banka da artık ödemiyor. Ne yaparsınız? Alacaklı olduğunuzu çekin dışında bir belge göstererek ispatlamanız gerekir; çünkü artık çek sizin alacaklı olduğunuzu ispatlamaya yaramıyor. İşte en başta "değersiz bir kağıt parçası..." derken buna işaret etmeye çalışıyordum.

aktardığınız olayda ciroya ilişkin bir sorun görülmemiş, yani ciro normal olarak sadece ciro vasfıyla görülmüş.oysa ilk derece mahkemesinin bozulan kararına bakınca senede "çek" denmemiş.bu yüzden yapılan ciro ne zaman yapılmış olursa olsun ciro değil, alacağın temliki hükmünde olacaktır çünkü senet mahkemeye göre çek değildir.

yargıtay öncelikle senedin çek olduğuna hükmetmiş, cironun sadece senetten doğan hakların devri mahiyetini vurgulamış. sonraki aşamada da öne sürülebilecek defiler bakımından ciro ile alacağın temlikine değinmiştir.buna göre ciro edilen kişi, çekin borca dayalı verildiğini iddia edemeyecektir.sebebi ise alacağın temliki hükümlerinin yani alacaklının tüm haklarının ciro edilene devredilmemesidir.
ibraz süresinin geçirilmesinden sonra yapılan cironun alacağın temliki hükmünde olması son ciro alanın(alacağın temliki yoluyla temlik eden) tüm defi ve dava haklarının temlik edene geçmesi için kabul edilmiştir..
yani yargıtay sadece senetteki mündemiç hakkın devrine işaret etmiş.


çeki ibraz süresi içinde tahsile vermediniz ve muhatap banka da ödemedi.bu durumu yargıtay değerlendirmiş..bu durumda hamil, aradaki asıl borç ilişkisine dayanarak alacağını talep edecek, ibraz süresinde ibraz edilmeyen çek de yazılı delil başlangıcı kabul edilecek ve şahit dinlenebilecektir.bunun da süresi TTK 726/1 e göre 6 aydır.

çek çok karışık bir konu gerçekten..sanırım kıymetli evrak hukuku dersinden bütünlemeye kalacağım..:(

Alıntı:

---

Sencers rumuzlu üyeden alıntı

çeki ibraz süresi içinde tahsile vermediniz ve muhatap banka da ödemedi.bu durumu yargıtay değerlendirmiş..bu durumda hamil, aradaki asıl borç ilişkisine dayanarak alacağını talep edecek, ibraz süresinde ibraz edilmeyen çek de yazılı delil başlangıcı kabul edilecek ve şahit dinlenebilecektir.

---

Yazılı delil başlangıcı meselesinden haberdar değildim. Demek ki düğüm orada çözülüyor..

Ayrıca belirtmek lazım, hukukumuz gerçekten çok karışık (belki dünyanın büyük kısmında da öyledir). Sanırım kanunlar detaylı düzenlemeler getirmek yerine olabildiğince geniş ve açık düzenlenmeli ve akil adamlar (hakimler öyle olmalı diyorum yani..) her durumun özelinde en basit birkaç menfaati korumaya yönelik olarak değerlendirme yapmalı..