Kabul edilen kanun teklifleri

Ceza Mhakemeleri Kanunu, Ceza kanunu, Kabahatler kanununun bazı maddelerinin değiştirlmesine ilişkin kanun teklifi, Adalet Komisyonunda kabul edildi.
TBMM Adalet Komisyonunda görüşülen çeşitli kanunlarda değişiklik yapılmasına ilişkin yasa teklifi, kabul edildi. Bazı değişikliklerle benimsenen teklife göre, fuhuş yaptırmak amacıyla kişileri ülkeye sokan veya ülke dışına çıkaranlara, 8 yıldan 12 yıla kadar hapis cezası ve 10 bin güne kadar adli para cezası verilecek.


Kasten yaralamanın, vücutta kemik kırılmasına veya çıkığına neden olunması halinde verilecek 3 yıla kadar ceza, kırık veya çıkığın hayati fonksiyonlardaki etkisine göre yarı oranında artırılacak.


Taksirle yaralama filinin kişi üzerindeki etkisinin basit bir tıbbi müdahaleyle giderilecek ölçüde hafif olması halinde, soruşturulması ve kovuşturulması, şikayete bağlı olacak. Suçun bilinçli taksirle işlenmesi halinde şikayet aranmayacak. Uyuşturucu veya uyarıcı madde suçlarında, kişinin tedavi olmayı kabul etmesi ve "denetimli serbestlik tedbirinin" gereklerine uygun davranması halinde, kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurma suçlarından, hakkında ceza verilmeyecek.

ÖRGÜTLÜ SUÇLARDA ETKİN PİŞMANLIK
TCK'nın etkin pişmanlık hükmü, örgütlü suçlarda, birden fazla uygulanmayacak. Kanuni temsilcisinin bilgisi ve rızası dışında evi terk eden çocuğu rızasıyla da olsa ailesini veya yetkili makamları durumdan haberdar etmeden yanında tutan kişi, şikayet üzerine 3 aydan 1 yıla kadar hapisle cezalandırılacak. Başkasına ait banka ve kredi kartlarını hukuka aykırı kullanarak haksız menfaat elde edenler, malvarlığına karşı işlenen suçlara ilişkin etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanabilecek.

DİĞER KANUNLAR İÇİN SÜRE, 2008'E UZATILIYOR
Diğer kanunların, TCK'nın genel hükümlerine uygun hale getirilmesi için 2006 yılı sonunda dolacak süre, 31 Aralık 2008'e kadar uzatılacak. Duruşmada suçun hukuki niteliği değiştiği için görevsizlik kararı verilerek, dosya, alt dereceli mahkemeye gönderilmeyecek.

KASTEN YARALAMA, HIRSIZLIK VE YAĞMAYA TUTUKLAMA
Hırsızlık suçunun işlenmesi amacıyla konut dokunulmazlığının ihlali veya mala zarar verme suçunun işlenmesi halinde, bu suçlardan dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılabilmesi için şikayet aranmayacak.
Ceza Muhakemesi Kanunu'nun (CMK) "tutuklama kararı verilecek suçlar" kataloğuna yeni suçlar eklenecek. Büyük kentlerde artan hırsızlık ve yaralama olaylarına karışan kişilerin serbest bırakılmasının toplumda yarattığı rahatsızlık dikkate alınarak, "silahla kasten yaralama, hırsızlık ve yağma" suçları, tutuklama kararı verilecek suçlar arasına alındı.

TUTUKLULUK SÜRESİ UZAYACAK
Ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen suçlarda en çok 6 ay olan tutukluluk süresi, 1 yıla çıkarılacak. Bu süre, zorunlu hallerde 6 ay daha uzatılabilecek. Tutukluluk süresinin dolması nedeniyle salıverilenler hakkında, cezasına bakılmaksızın adli kontrole ilişkin hükümler uygulanacak.
Çağrıldığı halde gelmeyen şüpheli sanık, tanık, bilirkişi, mağdur veya şikayetçinin zorla getirilmesine karar verilebilecek.
Şüpheli veya sanık; çocuk, kendisini savunamayacak derecede malul veya sağır ve dilsizse, istemi aranmaksızın müdafi görevlendirilecek. Zorunlu müdafi görevlendirilmesi, alt sınırı 5 yıldan fazla hapis gerektiren suçlar için yapılacak.

KAMU DAVASINI ERTELEME
Cumhuriyet savcısı, "uzlaşma kapsamına giren, soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olup, üst sınırı 2 yıl veya daha az süreli hapis cezasını" gerektiren suçlardan dolayı, yeterli şüphenin varlığına rağmen, kamu davasının açılmasının 5 yıl süreyle ertelenmesine karar verebilecek.
Erteleme süresi içinde kasıtlı bir suç işlenmediği takdirde, kovuşturmaya yer olmadığına karar verilecek. Erteleme süresi içinde kasıtlı bir suç işlenmesi halinde kamu davası açılacak. Erteleme süresince zamanaşımı işlemeyecek.

HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI
Mahkeme, sanığa yüklenen suçtan dolayı yargılama sonunda hükmolunan cezanın, 1 yıl veya daha az süreli hapis veya adli para cezası olması durumunda, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verebilecek.
Uzlaşmaya ilişkin hükümler saklı tutulacak. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, hükmün, sanık hakkında bir hukuki sonuç doğurmaması anlamına gelecek.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilmesi için, sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkum olmamış bulunması, duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması, suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme vaya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi gerekecek.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmesi halinde, sanık 5 yıl süreyle denetime tabi tutulacak. Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlenmediği ve denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere uygun davranıldığı takdirde, açıklanması geri bırakılan hüküm ortadan kaldırılarak, davanın düşmesi kararı verilecek. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, ancak soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı suçlarla ilgili olarak uygulanabilecek.

UZLAŞMA
Ceza Muhakemesi Kanunu'nun (CMK) "uzlaşma" hükümlerinde değişiklik yapıldı. Buna göre, soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı suçlar; şikayete bağlı olup olmadığına bakılmaksızın aile içi şiddet hariç TCK'nın "kasten yaralama", "taksirle yaralama", "konut dokunulmazlığının ihlali", "çocuğun kaçırılması ve alıkonulması", "ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması" suçları uzlaşma kapsamında olacak.
Soruşturma ve kovuşturması şikayete bağlı olsa bile, etkin pişmanlık hükümlerine yer verilen suçlar ile cinsel dokunulmazlığa karşı suçlarda uzlaştırma yoluna gidilmeyecek. Suçun uzlaşmaya tabi olması halinde, cumhuriyet savcısı veya talimatı üzerine kolluk görevlisi, şüpheli ile mağdur veya suçtan zarar görene uzlaşma teklifinde bulunacak. Şüpheli, mağdur veya suçtan zarar görenin reşit olmaması halinde uzlaşma teklifi kanunu temsilcisine yapılacak. Uzlaşma önerilen kişi, en geç 3 gün içinde kararını verecek. Aksi takdirde teklifi reddetmiş sayılacak.
Resmi mercilere beyan edilmiş olup da soruşturma dosyasında yer alan adreste bulunmama, yurtdışında olma ya da başka bir nedenle mağdur veya suçtan zarar görene ulaşılamadığında, uzlaşma yoluna gidilmeksizin soruşturma sonuçlandırılacak.
Birden fazla mağdur veya zarar gören varsa, hepsinin uzlaşmayı kabul etmesi gerekecek. Uzlaşma teklifi veya teklifin kabul edilmesi, soruşturma konusu suça ilişkin delillerin toplanmasına ve koruma tedbirlerinin uygulanmasına engel olmayacak. Uzlaşma teklifinin kabul edilmesi halinde cumhuriyet savcısı uzlaştırmayı kendisi gerçekleştirebileceği gibi, uzlaştırmacı olarak barodan avukat görevlendirilmesini isteyebilecek. Savcı, hukuk öğrenimi görmüş kişiler arasından da uzlaştırmacı görevlendirebilecek. Tarafların, uzlaştırmacıları reddetme hakları olacak.
Uzlaştırma görüşmeleri, gizli olarak yürütülecek. Uzlaştırmanın sonuçsuz kalması halinde tekrar uzlaştırma yoluna gidilemeyecek. Uzlaşma sonucunda şüphelinin edimini yerine getirmesi halinde, hakkında kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilecek.
Yerine getirilecek olan edim, maddi veya manevi bir zararın karşılığı olabileceği gibi, özür dileme şeklinde de olabilecek. Edimin yerine getirilmesinin ileri tarihe bırakılması, taksite bağlanması veya mağdurun belirli bir süre istihdam edilmesi gibi süreklilik arz etmesi halinde, şüpheli hakkında kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilebilecek. Erteleme süresince zamanaşımı işlemeyecek. Kamu davasının ertelenmesi kararından sonra, uzlaşmanın gerekleri yerine getirilmezse, kamu davası açılacak. Uzlaştırma müzakereleri sırasında yapılan açıklamalar, herhangi bir soruşturma ve kovuşturmada ya da davada delil olarak kullanılmayacak. Uzlaşmanın gerçekleşmesi halinde, uzlaştırmacıya ödenecek ücret dahil olmak üzere, tüm giderler devlet hazinesinden karşılanacak.

ÇOCUKLARDA İNFAZ SÜRESİ
Koşullu salıverme süresinin hesaplanmasında, 18 yaşını dolduruncaya kadar infaz kurumunda geçirilen 1 günün 2 gün olarak sayılmasına ilişkin düzenleme, 15 yaşına çekilecek. Yurtdışındaki elçilik ve konsolosluklar, adli sicil bilgilerini verebilecek.

HAK YOKSUNLUKLARININ GİDERİLMESİ
"Hak yoksunluklarının giderilebilmesi" konusunda Adli Sicil Kanununda düzenleme yapıldı. Buna göre, Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunların, belli bir suçtan dolayı veya belli bir cezaya, mahkumiyete bağladığı hak yoksunluklarının giderilebilmesi için yasaklanmış hakların geri verilmesi yoluna gidilebilecek.
TCK'nın "hak ve yetkilerin kötüye kullanılması" ile "dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla işlenen taksirli suçtan mahkumiyet" hükümleri hariç, cezanın infazının tamamlanmasından sonra 3 yıl geçmesi, bu sürede yeni bir suç işlememesi ve iyi halli olma konusunda kanaat oluşturması halinde, kişi yasaklanmış haklarını geri isteyebilecek.
Mahkum olunan cezanın infazına genel af veya etkin pişmanlık dışında başka bir hukuki nedenle son verilmiş olması halinde, yasaklanmış hakların geri verilmesi yoluna gidilmesi için hükmün kesinleştiği tarihten itibaren 5 yıl geçmesi gerekecek. Ancak bu süre, kişinin mahkum olduğu hapis cezasına 3 yıl eklenmek suretiyle bulunacak süreden az olmayacak.

ÇOCUK HAKKINDAKİ DAVA
Çocuğun işlediği suçlardan dolayı CMK'daki koşulların varlığı halinde, hakkında kamu davasının açılmasının ve hükmün açıklanmasının ertelenmesine karar verilebilecek. Erteleme ile denetim süreleri, 3 yılı geçmeyecek. Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte kesinleşmemiş ancak, hükme bağlanmış olan dosyalarda, uzlaşma kapsamının genişlediği gerekçesiyle bozma kararı verilemeyecek.

Teklifin Tam metni için TBMM sitesine bakılabilir.
http://www2.tbmm.gov.tr/d22/2/2-0870.pdf