Boşanma Davalarında Anlaşma Protokolü
Evlilik birliğini sonlandırmak isteyen eşlerin dayanabileceği boşanma sebeplerinden birisi de anlaşmalı boşanmadır. Anlaşmalı boşanmaya hükmedilebilmesi için eşlerin boşanmanın mali sonuçlarına ve çocuğun durumuna ilişkin bir anlaşmayı hâkimin onayına sunması ve hâkimin de bu anlaşmayı onaylaması gerekmektedir. Anlaşmalı boşanmanın maddi koşullarından biri olan bu anlaşmanın yapılabilmesi için hem eşler hem de boşanma kararı verecek hâkim bakımından bazı koşulların yerine getirilmiş olması gerekir.
Anlaşmalı Boşanma Davasının Kabulü İçin Gerekli Şartlar Nelerdir ?
Anlaşmalı boşanmaya karar verilebilmesi için evlilik birliğinin en az bir yıl sürmüş olması, eşlerin boşanmak üzere birlikte başvurmaları veya bir eşin açtığı davayı diğerinin kabul etmesi, hâkimin tarafları bizzat dinlemesi ve tarafların yapmış oldukları anlaşmanın hâkim tarafından uygun bulunması olmak üzere dört aşamanın gerçekleşmesi gerekmektedir.
Anlaşma Neleri İçermelidir?
TMK m. 166/f. 3’e göre, anlaşmalı boşanma talebinde bulunan eşlerin bu istemlerinin sonuç doğurabilmesi için, boşanmanın yan sonuçlarına, bu bağlamda mali konulara ve çocukların durumuna ilişkin bir düzenlemeyi de hâkimin onayına sunmak zorundadırlar.
Mali sonuçlar bakımından, eşler maddi ve manevi tazminat talepleri ile nafaka hususunda anlaşmalıdırlar.
Çocuklar bakımından ise, eşlerin, velayet, iştirak nafakası ve kişisel ilişki kurulması konusunda anlaşmaları gerekmektedir.
Tarafların boşanmanın sonuçları üzerinde anlaşmaları için her şeyden önce ilgili kişilerin boşanmadan sonraki döneme ait yaşam ilişkilerinin özenli bir şekilde planlanması gerekmektedir.
Kanun koyucu, böyle bir anlaşmanın varlığını aramakla boşanma davasında hâkimin işini kolaylaştırmak ve eşler arasındaki gereksiz tartışmaları önlemek istemiştir.
Taraflar, gerek boşanma davasından önce, gerekse boşanma davası sırasında boşanma anlaşması yapabilirler. Her bir durumda, hangi andan itibaren anlaşmanın taraflar için bağlayıcı olduğunun belirlenmesi gerekmektedir.
TMK m. 166/f. III’e göre yapılacak anlaşma, hâkimin katılımı bulunsun veya bulunmasın, anlaşmalı boşanmaya karar verilebilmesi için bulunması gereken maddi unsurlardan birisidir.
Eşlerden birinin bu anlaşmadan vazgeçmesi, anlaşmalı boşanma kararı verilmesi için gerekli unsurlardan birinin yokluğu sonucunu doğurur. Eşler arasında yapılan anlaşma, boşanmanın yan sonuçlarına ilişkin taraflarca düzenlenen ve hâkimin özel onay şartına bağlı özel hukuk sözleşmeleridir.
Yazılı Protokol Zorunlu Mudur, Sözlü Beyan Geçerli Midir?
Taraflar, hâkime bu hususta yazılı bir protokol sunabilecekleri gibi, sözlü olarak da beyanda bulunabilirler. Sözlü beyanın zapta geçirilmesi gerekmektedir.
Davaya Tarafların Katılımı Zorunlu Mudur?
Kanun koyucu, eşlerin boşanma anlaşmasını iradelerini serbestçe açıklayarak yaptıkları hususunda hâkimin inceleme yapmakla yükümlü olduğunu açık bir dille ifade etmektedir. Kanun koyucu, bu incelemenin yapılmasının tarafların dinlenmesiyle mümkün olacağını öngörmektedir. Yargıtay, bir eşin iradesini tehdit altında açıklamış olması durumunda serbest iradesinin bulunmadığını ve bu sebeple anlaşmalı boşanma kararı verilemeyeceğini belirtmiştir.
Eşler arasındaki düzenlenecek mali konulara, ilk olarak eşlerin birbirlerinden talep edebileceklerini belirttikleri maddi ve manevi tazminat ile yoksulluk nafakası talepleri girmektedir.
Çocukların Durumu, boşanmadan sonra çocuğun velayetinin hangi tarafta kalacağı, velayet kendisine kalmayan eş ile çocuk arasında ne şekilde kişisel ilişki kurulacağı ve çocuk için ödenecek iştirak nafakasıdır.
Kısaca:
TMK m. 166/f. 3’e göre, anlaşmalı boşanma talebinde bulunan eşlerin bu istemlerinin sonuç doğurabilmesi için, boşanmanın yan sonuçlarına, bu bağlamda mali konulara ve çocukların durumuna ilişkin bir düzenlemeyi de hâkimin onayına sunmak zorundadırlar.
Anlaşmalı boşanmaya hükmedilebilmesi açısından de lege feranda tarafların yaptığı anlaşmanın geçerli olması bakımından yazılı şekilde yapılmasını aramak daha uygun düşecektir.
Anlaşmalı boşanma kararına ilişkin hükmün kesinleşmesinden sonra, eğer eşler arasında yapılan anlaşmada mali sonuçlara ilişkin bir düzenleme yoksa bu tarafların mali sonuçlara ilişkin talepte bulunmaktan vazgeçtikleri anlamına gelmemektedir. Bununla birlikte mali konulara ilişkin bir düzenleme olmamasına rağmen hâkim tarafından bu durumun ihlal edilerek boşanma kararı verilmesi halinde, eşlerin daha sonradan mali konulara ilişkin talepte bulunması mümkün olmalıdır.
Av.Görkem Şener
ANLAŞMALI BOŞANMADA EŞLERİN YAPTIKLARI ANLAŞMA adlı makaleden özetle
http://bit.ly/2TBik4b
