Sınai Mülkiyet Kanunun Getirdiği Önemli Değişiklikler

Türkiye Cumhuriyet tarihinde çıkarılan ilk Sınai Mülkiyet Kanunu mevcut KHK’ ların (551, 554, 555 ve 556 sayılı KHK’lar) yerine alacak olup, mevcut hukuki sisteme de uyum sağlandığı yenilikçi ekosisteme de önemli yansımaları olacaktır.

Her bir değişiklik için ayrıntılı ve ayrı ayrı inceleme ve değerlendirme yapılması gerekmektedir. Ancak şimdilik Etkin Patent Genel Müdürü Bülent Aydın tarafından hazırlanan Kanunun önemli değişikliklerinin özetini aşağıda paylaşıyoruz

İtiraz Eden Markayı Kullandığı İspatlamalıdır.

Yeni Sınai Mülkiyet Kanunun ilgili hükümleri gereğince üçüncü taraflarca yapılan marka tescil başvurusuna yapılacak olan itirazlarda; itiraza gerekçe gösterilen marka şayet 5 yıldan fazla tescilli ise, kayıtlı mal ve hizmetlerde markanın ciddi bir şekilde kullandığını itiraz sahibinin ispat etmesi gerekecektir.

Bu kanun maddesi nedeniyle önceden başkaları adına tescilli ancak kullanılmayan birçok markanın benzerin başkaları tarafından tescil şartlarının oluşması marka ismi sıkıntısı çekilen ticaret hayatında yeni fırsatlar ortaya çıkaracaktır. Yani binlerce tescilli ama kullanılmayan markaların birçok benzerinin tescil edilmesi olanaklı hale gelmektedir. Ancak bu durum önemli avantajlar sağladığı gibi dezavantajları da olacaktır.

Bilindiği gibi gündelik konuşmalarımız için 200-250 kelime yeterli gelmektedir. Kimi ülkede bu oran bizden 5-6 kat daha yüksektir. Dolayısıyla her ne kadar Türkçe terimli marka ismi çok arzu edilse dahi, Türkçe terimlerin çok fazla marka, firma ve şirket isimleri (Ticaret Unvanı) olarak kullanılması ve tescil edilmiş olması ve son beş yılda 800 bin marka tescil başvurusunun yapılmış olması da dikkate alındığında doğal olarak ayırt edici nitelikleri oldukça düşük olduğu kabul edilmektedir. Öte tarafta markalaşma aksiyonlarında tercih edilecek olan marka isim ve görsellerin en önemli unsuru ise ayırt edici niteliği yüksek olması gerekir. Aksi halde reklam ve tanıtım bütçeniz ne olursa olsun tanınmışlık sağlamak güçleşebileceği gibi, hiçbir emek ve maliyeti üstlenmeyen diğer aynı/benzer markaların da tanınmışlıktan haksız yarar sağlayabileceği de aşikardır.

Yine bilindiği gibi bu güne kadar birçok marka sahibi sadece markalarının kullanılmaması için, üretim ve ticareti yapmadıkları birçok mal/hizmet sınıflarda tescil yaptıkları bilinmektedir. Dahası birçok orta ve büyük ölçekteki şirketler hem markalarını hem de firma isimlerini tüm sınıflarda tescil ettikleri de bilinmektedir.

Bu arada bu yeni durum nedeniyle marka sorgulama dahil, marka tescil başvuru öncesi iş ve işlemlerinin de artık konusunda uzmanlarınca yapılmasını zorunlu hale getirmektedir. Çünkü sadece önceden tescilli markaların incelenmesi değil, hem itiraz hem de sonradan olası lehe/aleyhe hukuki süreçlerde güçlü bir hukuki altyapının kurulması gerektirmektedir.
Sonuç olarak yeni Sınai Mülkiyet Kanunu gereğince kullanılmayan markalara benzer binlerce yeni marka tescili mümkün hale gelmesi, yeni marka isimleri arayan işletmeler için olumlu, ancak önceki tescilli markaların en önemli özelliği olan ayırt edici niteliğinin zayıflamasına da sebebiyet verecek olması nedeniyle de tescilli marka sahiplerine olumsuz yansımaları olacaktır. Dolayısıyla da bu durum markalaşma stratejilerde farklı çözümlerin geliştirilmesi zorunlu hale getirmektedir.



Tescil Tarihi İtibariyle Beş Yıl Kullanılmayan Markaların İdare Tarafından İptal Edilmesi

Sınai Mülkiyet Kanunu talep halinde, tescil tarihi itibariyle beş yıl boyunca kullanılmayan marka adına kayıtlı mal/hizmetlerde kuruma iptal yetkisi vermektedir. İptal talebi markanın iptal edildiği tarih itibariyle hüküm doğuracağı gibi, marka sahibinin kayıtlı mal/hizmetlerin tümü ve/veya kısmi olarak ciddi şekilde kullanımı ispat edilmesi halinde talep tümden ve/veya kısmen reddedilecektir.
Avrupa Birliği direktifine göre bütün Avrupa Birliği ülkeleri yedi yıl içerisinde idari iptale geçmek zorunda olması da göz önünde bulundurularak ilgili Kanun maddesine eklenen geçici madde ile yedi yıllık bir geçiş süreci tanımlamıştır. Yani 7 yıl sonra Türk Patent talep halinde kullanılmayan markaları iptal yetkisini kullanmaya başlayacaktır.
Ancak; Sınai Mülkiyet Hakları da mülkiyet hakkı olup, Anayasa ile güvence altına alınmış olması nedeniyle bir kısım sorunlar yaşanabileceğinden günü geldiğinde olası sorunları bertaraf eden ilave yasal düzenlemelerin de ayrıca yapılacağı kanaatindeyiz.

Kötüniyetli başvurular reddedilecektir.

Yeni kanun kapsamına “Kötü niyetli başvurular reddedilecektir.” hükmü getirilmiştir. Önceki KHK’ de her ne kadar ilgili madde yer almamış olsa da, onlarca oluşmuş içtihatlar nedeniyle başvurunun kötüniyetli olduğu ispatlanması halinde Mahkemeler sıklıkla hükümsüzlük/İptal kararı vermiştir. Bu kanın kapsamında da kötüniyete ilişkin iddia ve gerekçeler Medeni kanun kapsamında değerlendirilmesi gerektiğinden İdare tarafından değil de yine Mahkemeler tarafından ret gerekçesi olarak kabul edileceği kanaatindeyiz. Ancak özellikle YİDK iptal davalarında itiraz gerekçeleri dava aşamalarında genişletilemeyeceğinden mutlaka ilk itirazlarda gerekçe olarak gösterilmesi gerekir.

Markaların beraber yer alması mümkün hale geliyor.

Marka sahibinden yazılı muvaffakat alınması koşuluyla önceden marka tescili yapılmış aynı marka, aynı mal ve hizmetlerde bir başkası adına da tescil edilebilecektir.
Bu madde, tescilli markanın asıl kullanıldığı mal/hizmetlerde değil de, daha çok kayıtlı ama kullanılmayan diğer mal/hizmetlerde uygulanabilir olabileceği kanaatindeyiz. Özellikle kayıtlı ama kullanılmaması nedeniyle İptal koşullarını taşıyan markaların dava yoluyla iptali her iki taraf içinde oluşabilecek maddi ve manevi zararları üstlenmektense, markaların birlikte tescilli olmasının tercih edileceği kanaatindeyiz.

Endüstriyel Tasarım tescil başvuruları için de yenilik araştırması yapılacak.

Önceki KHK hükümlerine göre, Endüstriyel Tasarım Tescil başvuruları dışsal denetime tabi tescil süreci işletmekteydi. Yani tasarımların 6 aylık bülten yayınında herhangi bir itirazın olmaması halinde tasarım tescil ediliyordu. Bu durum; aslında yenilik unsuru taşımayan birçok tasarımın tesciline ve bu tasarımların kullanılarak diğer üçüncü taraflar üzerinde baskı aracı olarak sıklıkla kullanılmasına sebebiyet vermekteydi.

Dahası Mahkemeler ilgili tescil süreci nedeniyle davalının tasarımın yenilik unsuruna sahip olmadığını ispatlama şansı olduğundan; tedbir, mal toplatma vs. etkin hukuki yaptırımlar uygulamaması nedeniyle de piyasa hak ettiği ölçüde tasarım tescilini önemsemiyordu.
Oysa yeni kanun maddesiyle Endüstriyel Tasarım Tescil başvurularının yenilik araştırmasının yapılacak olması nedeniyle olası hukuki süreçlerde etkin yaptırımlar uygulanabilecek olması, özellikle Ar-ge departmanları başta olmak üzere şahıs ve şirketlerin bundan böyle daha çok tasarımların geliştirilmesini sağlayacağı gibi, daha çok katma değerli ürünlerin ortaya çıkmasına ve tasarımla markalaşmayı da önemli katkıları olacağı kanaatindeyiz.

Faydalı Model başvurularına yenilik araştırması yapılma zorunluluğu getirildi.

Bilindiği gibi patentler için araştırma ve inceleme zorunluluğu olması nedeniyle özellikle hukuki süreçlerde yaptırım gücünün oldukça yüksek olmasına karşın, önceki KHK hükümlerine göre faydalı model başvurularında yenilik araştırması olmadığından tıpkı tasarım tescillerinde olduğu gibi yaptırım gücü de zayıf kalmaktaydı.
Yeni kanun ile birlikte yenilik unsuru taşımayan ve yaptırım gücü oldukça düşük faydalı model tescilleri önlenebileceği gibi, gerçekten yenilik unsurlarına sahip faydalı modellerin de yaptırım gücü nedeniyle, hak sahiplerine önemli kazanımlar sağlayacağı, dolayısıyla daha çok katma değer üreten buluşların çoğalmasına da katkı sunacaktır.

Diğer önemli değişiklikler

Her biri gerçekten ekosistem içinde önemli yansımaları olacak değişikler özet olarak;
- Türkiye Cumhuriyet tarihinde çıkarılan ilk Sınai Mülkiyet Kanunu mevcut KHK’ ların (551, 554, 555 ve 556 sayılı KHK’lar) yerine alacak olup, mevcut hukuki sisteme de uyum sağlanmaktadır.

- Tesciller daha kısa süre içinde sonuçlanacak (6 aylık süreler 3 aya, 3 aylık süreler ise 2 aya indi.)

- Yenilemeleri zamanda yapılmayan Patent/Faydalı Model tescillerinin, Türk Patent’in ilgili hak kaybının hak sahibine tebliğ tarihinden itibaren 2 ay içinde üstelik mücbir sebep göstermeksizin yenileme yapılmasına olanak sağlanmaktadır.

- İncelemesiz Patent kalkıyor. Artık tüm patent başvuruları incelemeli patent şeklinde olacak.

- Patent ve Faydalı model başvurularının bülten yayınına yapılacak olan itirazların, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından değerlendirme zorunluluğu getirilmesi nedeniyle haklı itirazlar dava konusu yapılmadan Türk Patent nezdinde iptal edilebilecek.

- Patent tescil sonrası, dava konusu yapılmasına gerek kalmadan 6 ay içinde menfaati olanlar itiraz edebilecek.


- Patentlerde tescil sonrası itiraz hakkı getiriliyor. Böylece mahkemelere gitmek yerine belge yayınından sonraki 6 ay içinde menfaati olanlar tescile itiraz edebilecek.

- Bundan böyle Akademisyenlerin buluşlarının hak sahibi çalıştığı Üniversitenin olacak.

- Patent ve Faydalı modellerde kullanım zorunluğu devam edecek ancak kullanım belgesi sunma şartı kalkıyor.

Sonuç olarak gerçekte yenilikçi ekosistemimizde önemli ölçüde olumlu etkileyecektir. Üretilen tüm Sınai ve Mülkiyet Hakları bu Kanunla önemli ölçüde hem koruma sağlaması hem de güçlü yaptırım gücü nedeniyle çok daha fazla ve katma değer üreten buluş ve tasarımların ortaya çıkasına önemli katkıları olacağı görüşündeyiz.

Her yeni değişiklik kendi başına ayrıntılı inceleme ve değerlendirme sonrası yeniden strateji geliştirilmesi gerekir. Dolaysıyla Kanunun getirdiği önemli değişikler hakkında daha ayrıntılı incelemelerimiz süreç içinde paylaşmaya gayret göstereceğiz.