Budapeşte İlkeleri - SAVCILAR İÇİN ETİK VE DAVRANIŞ BİÇİMLERİNE İLİŞKİN AVRUPA ESASLARI

Strazburg, 31 Mayıs 2005
Konferans Web Sayfası:
http ://www. coe. int/prosecutors
Macaristan Savcılığı İşbirliği ile Avrupa Konseyi Tarafından Düzenlenen
AVRUPA SAVCILARI KONFERANSI 6.OTURUMU
Budapeşte; 29-30 Mayıs 2005
Parlamento Binası Margitsziget Termal Oteli
SAVCILAR İÇİN ETİK VE DAVRANIŞ BİÇİMLERİNE İLİŞKİN AVRUPA ESASLARI
"BUDAPEŞTE İLKELERİ"
31 Mayıs 2005'de Avrupa Savcıları Konferansı'nda kabul edilmiştir.

Avrupa Konseyi

Giriş :
1. Savcılar, ceza adaleti sisteminde, daha da ötesi, ticaret hukuku, medeni hukuk ve idare
hukuku gibi alanlarda üstlendikleri görevlerde de adaletin genel destekleyicileri olarak kilit rol
oynarlar.
2. Bu genel yaklaşım ışığında, Avrupa Savcıları Konferansı, savcılar için ortak
ilkelerin tanımının teşvik edilmesi gerektiği hususunda ortak bir uzlaşıya varmış ve
Konferansta, Mayıs 2005 'de Budapeşte'deki tüm üyelerin hazır bulunduğu oturumda,
aşağıdaki Savcılar için Etik ve Hareket Tarzlarına İlişkin Avrupa Prensipleri
onaylanmıştır.
3. Ceza Adaleti Sistemi'nde savcılığının rolü hakkında Avrupa Konseyi Bakanlar
Komitesi'nin, Avrupa Savcıları Konferansı'nın kurucu belgesi olan Tavsiye 19 (Rec
2000)'ne göre, savcılar, bir hukuk ihlalinin cezai yaptırım gerektirdiği yerde hem birey
haklanın, hem de ceza adaleti sisteminin gerekli etkisini dikkate alarak, toplum adına ve
kamu yararına hukukun uygulanmasını sağlayan kamu yetkilileridir.
4. Tüm ceza adaleti sistemlerinde, savcılar soruşturmayı başlatıp başlatmamaya,
devam ettirip ettirmemeye karar verir, mahkemeler önündeki soruşturmaları yürütür,
mahkeme kararlarım temyiz edebilir, bazı mahkeme kararlarına ilişkin temyiz işlemlerini yürütür.
5. Bu esaslar farklı ulusal savcılık hizmetlerinde bağlayıcı olmamakla birlikte, savcılar için
görevlerini icra ederken yaygın olarak kabul edilmiş ilkeler olarak benimsenmeli ve etik
ve benzer sorunlar hakkında ulusal düzeyde rehber olarak düşünülmelidir.
6. Bu esaslar, kamu yargılaması adına çalışan tüm Savcıların beklenen hareket tarzları ve
uygulama standartlarını ortaya koymaktadır.
7. Konferans savcıların mesleki sorumluluklarını özerk ve bu ilkelere uygun olarak icra
edebilmelerini sağlamak amacıyla : ceza adaleti sisteminde savcılığın rolü hakkındaki
Tavsiye 19 (Rec 2000) nin 4 -10. paragraflarında yer alan tedbirleri vurgulamaktadır.
I.Temel Görevler
Savcılar her zaman ve her koşulda;
- Dava açma görevi de dahil, her zaman ilgili ulusal ve uluslararası hukuka uygun olarak
görevlerini icra ederler,
- Görevlerini adil, tarafsız, tutarlı ve süratli olarak icra ederler,
- İnsan onuru ve insan haklarına saygı duyar, bu değerleri korur ve desteklerler,
- Toplum adına ve kamu yararına davrandıklarını dikkate alırlar,
- Toplumun genel çıkan ile birey haklan ve çıkarları arasındaki adil dengeyi bulmaya çalışırlar,

II. Genel Olarak Mesleki Hareket Tarzları
Savcılar her zaman yüksek mesleki standartlara bağlıdırlar ve
a) Her zaman mesleklerinin onuru ve şerefini korurlar,
b) Her zaman profesyonel olarak davranırlar,
c) Her zaman dürüstlük ve özenin yüksek standartlarını uygularlar,
d) Görevlerini olayların değerlendirilmesi temelinde ve hukuka uygun ve herhangi
uygunsuz etkiden bağımsız olarak icra ederler,
e) Hukuki ve sosyal gelişmeler hakkında, eğitim ve bilgi_ düzeylerini daima
muhafaza ederler,
f) Görevlerinin bireysel ve toplu icrasında rehberlik etmesi gereken Tavsiye 19
(Rec 2000) 36 a paragrafında belirtilen ilke ve kriterlerin, genel prensiplerin
yayılması ve benimsenmesi dahil, uygun diyalog ve ekip çalışmasını sağlayarak tarafsız
ve tutarlı olmaya ve öyle anlaşılmaya çabalarlar,
g) Görevlerini adil bir biçimde, korkusuzca, iltimas ve önyargı olmaksızın
gerçekleştirirler,
h) Bireysel veya belli bir kesimin çıkarlarının, kamu ve medya baskısının etkisinde
kalmazlar,
i) Tüm kişilerin adalet önünde eşitlik hakkına saygı duyarlar, cinsiyet, ırk, renk, dil,
din, siyasi veya diğer düşünceler, cinsiyet tercihleri, ulusal veya sosyal köken, ulusal
azınlık, mülkiyet, doğum, sağlık, özürlülük veya herhangi bir dîğer statü ile ilişki
temelinde her hangi bir kişiye karşı ayrımcılıktan sakınırlar,
j) Mesleki gizliliği korurlar,
k) Görüşleri, meşru çıkarları, mesleki mevkilerinde karşılaştıkları bireylerin olası kaygı ve
kişisel gizliliklerini dikkate alırlar,
l) Olanakları ölçüsünde, bireylerin haklan ve yasal durumları hakkında tam olarak
bilgilenmelerini sağlamaya çalışırlar,
m) Görevlerini, hukuk alanındaki diğer görevlilerin yanı sıra, mahkemeler, polis ve diğer
kamu makamları ile saygı ve nezaketle yerine getirirler,
n) Mümkün olan en geniş uluslararası işbirliği için ve hukuka uygun olarak yargı
çevrelerindeki savcı ve kamu yetkililerine yardımcı olurlar,
o) Savcının kişisel veya mali çıkarlarının veya savcının ailevi, sosyal ya da diğer ilişkilerinin,
tutumunu uygunsuz bir biçimde etkilemesine izin vermezler. Özellikle, kendilerinin,
ailelerinin veya iş ortaklarının kişisel, özel ve mali çıkarları ile ilgili olan davalarda görev
yapmaktan kaçınırlar,
III.Ceza Yargılaması Çerçevesinde Mesleki Davranış
Ceza yargılaması çerçevesinde görev yaparken, savcılar her zaman ;
a) İnsan Haklan ve Temel Özgürlüklerin Korunması için Avrupa Konvansiyonu' nün 6. maddesinde ve Avrupa însan Hak'tan Mahkemesi İçtihatlarında açıkça kabul edilen adil yargılanma hakkı ilkesini desteklemek,

b) Görevlerini adil, tarafsız, objektif olarak ve hukuk kuralları çerçevesinde bağımsız
olarak icra etmek,
c) Ceza adaleti sistemini mümkün olduğu kadar süratli işletmek, adaletin yararına
davranmak ve tutarlı olmak,
d) Masumiyet karinesi ilkesine saygı duymak,
e) Tüm inceleme ve soruşturmaların dava açılması ya da açılmaması kararından veya
adaleti etkileyebilecek diğer kararlardan önce olmasını veya yapılmış olmasını
sağlamaya çalışmak,
f) Ne olursa olsun şüpheyi etkileyecek son lehte veya aleyhte şartlar da dahil, bir
dava ile ilgili tüm şartlan göz ününde bulundurmak
g) Tarafsız bir soruşturma, sorumluluğun temelsiz olduğunu gösterdiğinde, dava
açmamak veya davaya devam etmemek,
h) Davayı sebatla ama adil ve kanıtların gösterdiğinin ötesinde olmayacak şekilde takip etmek, i) Kanıtların yasal olarak elde edilip edilmediğini görmek için, sunulan kanıtlan incelemek,
j) Bu tür yöntem uygulayan kişilerden başka herhangi bir kişiye karşı, şüpheli veya diğer bir kişinin insan haklarının ağır ihlalini oluşturan hukuka aykırı yöntemlerle elde edilmiş olduğuna haklı olarak inanılan kanıtların kullanılmasını reddetmek,
k) Bu tür yöntemleri kullanmaktan sorumlu kişilere aleyhinde gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamaya çalışmak,
î) Hukuk ve adil yargılanma ilkesine uygun olarak özellikle sanığa ve vekiline gerekli bilgiyi vererek silahların eşitliği (equality of arms) ilkesini korumak,
m) Mağdur ve tanıkların çıkarlarım gerektiği biçimde dikkate almak,
n) Adil bir karar için mahkemeye yardım etmek,
o) Tarafsız ve uygun kanıtların mesleki değerlendirmesi temelinde kararlar almak,
zorundadırlar.
IV. Özel Davranış
a) Savcılar, özel yaşamlarındaki faaliyetlerle gerçek ve makul olarak algılanan savcılık hizmetinin dürüstlüğünü, adilliğini ve tarafsızlığım tehlikeye almamalıdırlar.

b) Savcılar, her zaman hukuka saygı duymalı ve itaat etmelidirler.
c) Savcılar, mesleklerine yönelik kamu güvenim muhafaza edecek ve geliştirecek
şekilde hareket etmelidirler.
d) Savcılar, görevleri sırasında elde etmiş olduğu herhangi bir bilgiyi özel amaçlan ve
diğerlerinin çıkarlarına yardım etmek için kullanmamalıdırlar.
e) Savcılar, üçüncü kişilerden, teşvik ve konukseverlik, herhangi bir hediye, ödül, menfaat
kabul etmemeli, dürüstlük, adillik ve tarafsızlığını tehlikeye sokabilecek herhangi bir görevi
yürütmemelidirler.
Bu ilkeler, özellikle :
Avrupa İnsan Haklan ve Temel Özgürlükleri Sözleşmesinden,
Ceza adaleti sisteminde Savcıların rolüne ilişkin Rec (2000) 19 nolu tavsiyeden, - Kamu görevlilerinin davranış tarzlarına ilişkin Rec (2000) 10 nolu tavsiyeden,
Suçun önlenmesine ve suçlulara yönelik muamelelerle ilgili ilkelerin, Savcıların
görevlerine uyarlanmasına ilişkin 8.Birleşmiş Milletler Kongresinde kabul edilen
ilkelerden, (Havana, 27.Ağustos-7.Eylül 1990)
Uluslararası kuruluşların özel ve kamu kuruluşlarına önerdiği veya uyarladığı ilgili diğer
etik, mesleki kurallardan, esinlenilerek hazırlanmıştır.