Cotif ve cim ile ilgili

GİRİŞ
Belli bir coğrafyada mevcut bulunan insan, mal ve hizmetlerin, bulundukları
yerlerden başka yerlere taşınması amacıyla girişilen faaliyetin kendisi de esas
itibariyle bir hizmet katma değeri olup, ekonomi ve ticaret literatüründe "nakliyat"
(taşımacılık) olarak adlandırılır. Olayı uluslararası ticaret bakımından ele alırsak,
satıcı ve alıcı arasında kurulan bağın temel taşı işlevini üstlenen bu girişimin
ekonomik yönü, kurulan organizasyonun "en kısa zamanda" ve "en düşük maliyetle"
gerçekleştirilmesi amacına yöneliktir. Satış sözleşmesi, tüm bu organizasyon
gerçekleştirilirken kullanılan temel sözleşme formudur ve sözleşme konusu olan mala
ilişkin çeşitli hükümlerle birlikte, teslim/tesellüm koşulları (taşıma/taşıtma), taraflar
arasında risk dağıtma (sigorta) gibi konuları içerir. Başarılı bir dış ticaret (özelde
ihracat) girişimi için sözkonusu organizasyonu önceden tasarımlamak zorunludur.
Malın bir pazardan diğerine aktarılması ise değişik taşıma sistemleriyle olur.
Herhangi bir mal, pazarlama aşamasındaÍ¾ fiziksel özelliğine, değerine, ambalaj
biçimine, boyutlarına ve gereksindirdiği özene bağlı olarak:
denizyolu
karayolu
havayolu
demiryolu
içsu
yolu ve
boru
hatları
taşıma sistemlerinden birini ya da birkaçını kullanabilir.
Piyasa koşulları onu göstermektedir ki, Türk taşımacılık firmalarının verdiği fiyatlarla
yabancı nakliyat firmalarının verdiği fiyatlar arasında bir denge durumu mevcuttur ve
uluslararası nakliyat olgusunun ulusal ödemeler bilançomuza ve dolayısıyla Türk
ekonomisine sağladığı katkıyı ve uyuşmazlık durumlarında uluslararası ortak hukuk
kurallarının geçerliliğini gözönünde bulundurduğumuzda, seçimin Türk taşımacılık
firmaları lehinde yapılmasının uygunluğu ortaya çıkar.
Konu içersinde yer alan bir diğer önemli nokta da, ihracatçılarımızın sürekli FOB
fiyat verme eğiliminde olmalarıdır. İhracatçılarımızın genellikle fazladan bir uğraş
olarak gördükleri nakliyat faaliyetinin aşamaları esnasında FOB yerine CIF cinsinden
fiyatlandırmaya gitmelerinin malî açıdan çok daha avantajlı olduğunu anladıkları an,
durum lehlerine dönebilecektir. Konuyu berraklaştırmak için bir örnek vermek
gerekirseÍ¾ değeri 100.000 $ olan X malının FOB fiyatı istendiğinde, bu malı talep
eden kişi toplam maliyeti bulabilmek için taşıma ve sigorta maliyetini de eklemek
isteyecektir ve bunun için de kendi ülkesindeki taşıma ve sigorta firmalarına
başvuracaktır. Sözkonusu maliyetin 20.000 $ olarak saptandığını varsayarsak toplam
maliyet 120.000 $ olarak ortaya çıkacaktır. Oysaki bu taşıma işini kendimiz
üstlenecek olsak, taşımacılık fiyatlarımız, diğer ülkelerinkine oranla daha düşük
olacağından, sözkonusu fiyatı örneğin 110.000 $ olarak saptayabilme olanağımız
doğar. Aksi durumda, ihracatçı olarak ithalatçıya verdiğimiz FOB fiyat yüksek
görünmekte ve taşıma işini kendisi üstlenerek CIF fiyat veren başka bir firma
ihaleyi/işi alabilmektedir. Üstelik tüm bu faaliyetten bir komisyon geliri bile sağlamak
mümkün olmaktadır. Nakliye aşamasından kurtulmuş, malını sağlam bir biçimde
kendi ülkesinde alabilme olanağına kavuşacak ithalatçı için bu durumun büyük
cazibesi vardır.
Sonuç olarak, bir eşyayı, enaz risk ve maliyetlerle zamanında gönderme ve zamanında
teslim alma konusunda doğru karar verebilmek için "İhracatta Uluslararası
Taşımacılık" konusu büyük önem taşımaktadır.
BÖLÜM IDIŞ
TİCARETTE ULUSLARARASI KURALLAR: INCOTERMS
Merkezi Paris'te bulunan Uluslararası Ticaret Odası (ICC), uluslararası ticaret
hareketlerinde anlaşmazlıkları, uyuşmazlıkları ve hukuksal ihtilafları ortadan
kaldırmak ve böylece alıcı ile satıcının gereksiz yere para ve zaman kaybını önlemek
amacıyla, alımsatım
işlemlerine bazı kurallar getirmiş ve bu düzenlemeleri ilk kez
1936'da "INCOTERMS" adıyla yürürlüğe koymuştur.
Son olarak 2000 yılında INCOTERM’ler gözden geçirilerek yeniden kaleme
alınmıştır. 2000 yılına ait 560 sayılı broşür ile düzenlenen teslim şekilleri 1990
düzenlemesi ile karşılaştırıldığında Í¾ DEQ, FAS ve FCA teslim şekillerinde bazı
değişiklikler yapıldığı görülür. DEQ ve FAS teslim şekillerinde gümrük işlemleri ve
vergilerinin kimin tarafından ödeneceği, FCA teslim şeklinde ise yükleme / boşaltma
(loading/unloading) masrafları konuları yeniden düzenlenmiştir. Bu aşamada
bilinmesi önemli bir konu da, 560 no’lu broşürde yer alan kuralların ancak taraflarca
bu kurallara atıfta bulunulması halinde uygulanacağı yani INCOTERM kurallarının
re’sen uygulanamayacağıdır.
Sözkonusu terimler, temelde birbirinden farklı 4 ana kategoride ele alınmaktadır:
E GRUBU
“EXW” iş yerinde
teslim olarak
geçer ancak Türk
kambiyo
mevzuatı
bakımından
dikkat edilmesi
gereken hususlar
mevcuttur.
F GRUBU
“MASRAFSIZ
TESLİM”
terimlerini içerir.
C GRUBU
Satıcının, malların
varmasını tekeffül
etmediği gruptur.
D GRUBU
Sınırda teslim
klozlarını içerir.
INCOTERMS – ULUSLARARASI TESLİM ŞEKİLLERİ
Grup Grup tanımı Kısa
Tanımı
İngilizce
Açılımı
Türkçe
Açılımı
Kullanıldığı
Taşımacılık
Türü
E
Satıcı malı alıcının
emrine kendi
fabrikasından itibaren
teslim eder
EXW Ex Work Ticarî işletmede
teslim
Denizyolu,
Karayolu,
Havayolu,
Demiryolu, çok
araçlı taşımacılık
FCA Free Carrier Taşımacıya teslim
Denizyolu,
Karayolu,
Havayolu,
Demiryolu, çok
araçlı taşımacılık
FAS Free Alongside
Ship
Gemi yanında
teslim Denizyolu
F
Satıcı malı alıcının
gösterdiği yere teslim
eder.
FOB Free On Board Gemi Bordasında
Teslim Denizyolu
CFR Cost And
Freight
Mal bedeli ve
taşıma Denizyolu
CIF Cost, Insurence
And Freight
Mal bedeli, Sigorta
ve Taşıma Denizyolu
CPT Carriage Paid
To
Taşıma, .........’e
kadar ödenmiş
Denizyolu,
Karayolu,
Havayolu,
Demiryolu, çok
araçlı taşımacılık
C
Satıcı taşıma
sözleşmesi yapmak
zorundadır, ama ne
kayıp ne hasar
rizikosu ne de
yüklemeden sonra
doğabilecek ek
harcamaları üstlenir.
CIP
Carriage And
Insurance Paid
To..
Sigorta dahil
taşıma, ....’e
ödenmiş
Denizyolu,
Karayolu,
Havayolu,
Demiryolu, çok
araçlı taşımacılık
DAF Delivered At
Frontier Sınırda Teslim
Denizyolu,
Karayolu,
Havayolu,
Demiryolu, çok
araçlı taşımacılık
DES Delivered Ex
Ship Gemide Teslim Denizyolu
DEQ Delivered Ex
Quay Rıhtımda Teslim Denizyolu
DDU Delivered Duty
Unpaid
Vergileri
Ödenmemiş
Teslim
Denizyolu,
Karayolu,
Havayolu,
Demiryolu, çok
araçlı taşımacılık
D
Malın gönderildiği
ülkeye kadar yaptığı
yolculuğun yol açtığı
bütün harcamaları ve
rizikoları satıcının
yükümlülüğüne bırakır
DDP Delivered Duty
Paid
Vergileri Ödenmiş
Teslim
Denizyolu,
Karayolu,
Havayolu,
Demiryolu, çok
araçlı taşımacılık
EXW
Ex Work
Ticarî İşletmede Teslim
Teslim şeklinin özellikleri : Satıcı malları işletmesinde daha önce belirlenen tarihte
alıcının emrine hazır tutarak alıcıya bildirir. Alıcı malları işletmeden teslim alarak
ihracı için gerekli belgeleri hazırlar gümrük işlemlerini tamamlayarak malları kendi
ülkesine ithal eder. Malların işletmede teslim edilmesinden itibaren malla ilgili bütün
masraf ve risk ile diğer yükümlülükler alıcı tarafından karşılanır.
Satıcının Sorumlulukları : Satıcı sözleşme koşullarına uygun malı hazırlayarak
belirtilen tarihte veya süre içinde yine anlaşmada belirtilen yerde (Fabrika, depo, büro
vb.) malları alıcının emrine amade tutar. Malların emrine hazır tutulduğunu alıcıya
bildirir. Alıcının ihracat ile ilgili belgeleri alabilmesi için yardımcı olur. Alıcının talep
etmesi halinde, tüm masraf ve riski alıcıya ait olmak üzere taşıma acentası ile anlaşma
yaparak, düzenlettiği taşıma belgesini varış yerinde malları teslim alabilmesi için
gönderir.
Alıcının Sorumlulukları : Sözleşme koşullarına uygun olarak mal bedelini öder.
Tüm masraf ve risk kendisine ait olmak üzere ihracat ve ithalat işlemleri için gerekli
olan lisans, vb. idari ve ticarî belgeleri düzenler. Malların ihracat ve ithalat ile ilgili
gümrük işlemlerini yaptırmak ve Gümrük vergilerini ödemekle sorumludur. Malları
satıcının işletmesinde teslim aldığı andan itibaren malla ilgili tüm risk ve masraflar
alıcının sorumluluğundadır. Malların taşıtılması amacıyla taşıma acentası ile
anlaşarak navlun bedelini öder.
Bu terim, alıcının ilgili malı satıcının adresinden gelip alması usulünü düzenlemiş
olmakla birlikte, gerek Türk Parasının Kıymetinin Korunması Hakkında Kanun ve
gerekse bu Kanuna istinaden çıkarılmış bulunan 32 sayılı karar hükümleri dikkate
alınmak durumundadır. G
FCA
Free Carrier
Belirlenen Yerde Taşımacıya Teslim
Teslim şeklinin özellikleri : Bu teslim şeklinde satıcı malları gümrük işlemlerini
tamamlayarak, belirlenen tarihte ve yerde ilk taşıyıcının gözetimine devrettiği anda
teslim işlemlerini tamamlamış olur. Bu andan itibaren malla ilgili tüm masraf ve
riskler alıcıya geçer. Navlun ücreti de diğer tüm giderler gibi alıcı tarafından ödenir.
Satıcının Sorumlulukları : Satıcı sözleşme koşullarına uygun malı hazırlayarak,
alıcının ülkesinde istenen gerekli belgeleri düzenler ve Gümrük masraflarını öder.
Alıcının talep etmesi üzerine durumunda taşıma acentası ile tüm masrafları alıcıya ait
olmak üzere anlaşır. Malları taşıyıcıya veya taşıma acentasının gözetimine belirlenen
tarihte ve yerde teslim eder. Teslim anına kadar bütün masraf ve riskler satıcının
yükümlülüğündedir.
Alıcının Sorumlulukları : Sözleşme koşullarına uygun olarak mal bedelini öder.
İthalat ile ilgili belge veya izinleri alarak gümrük vergisi ve masraflarını ödemekle
yükümlüdür. Taşıma acentası ile anlaşma yaparak navlun ücretini öder. Belirlenen
tarihte ve yerde mallarını teslim alır. Bu andan itibaren bütün masraflar ve risk alıcıya
aittir.
Bu terim, çok vasıtalı olanlar da dahil, herhangi bir taşıma işlemi için kullanılabilir.
"Taşıyıcı'', bir taşıma sözleşmesi çerçevesinde malların demiryolu, karayolu,
denizyolu, havayolu, nehir ya da bunların bazılarının birarada kullanılmasıyla
taşınması işlemini bizzat üzerine alan ya da bunu sağlama taahhüdünde bulunan
herhangi bir şahsı tanımlar.
Eğer alıcı yükü belirli bir şahsa , örneğin kendisi bizzat taşıyıcı olmayan ancak taşıma
hizmetleri sağlayan birine teslim etmesi yönünde satıcıya bir talimatta bulmuşsa,
mallar bu şahsın eline geçtiği andan itibaren satıcı mal teslim yükümlülüğünü yerine
getirmiş sayılır.
"Taşıma Terminali'', herhangi bir demiryolu ya da yük istasyonu, bir konteyner
terminali ya da parkı, çok amaçlı bir yük terminali ya da bunlara benzer başka
herhangi bir teslim alış noktası olabilir.
"Konteyner'', terimi, yükün ünitize edildiği her türlü aracı tanımlamakta kullanılır.
Örneğin her türden konteyner ve/veya yük vagonu, treyler, swap, roro
aracı, iglo bu
terimin kapsamına girer ve her tür taşıma biçimi için geçerlidir.
FOB terimine benzese de ondan temel farkı, FOB’da teslim noktası sadece gemi iken,
FCA’da bunun herhangi bir taşıma aracının kasası (TIR veya vagon) olabilmesidir.
Çoklu taşımacılık yapılıyorsa, ilk taşıma aracı belirleyici olacaktır.
FAS
Free Alongside Ship
Gemi Doğrultusunda Teslim
Teslim şeklinin özellikleri : Bu teslim şeklinde satıcı malları geminin yanına kadar
getirmekle sorumludur. Mallar gemi rıhtımında ise, yükleme yerine getirerek., Gemi
açıkta demirli ise mavnalarla geminin yanına kadar götürülerek teslim edilir.
Tesliminden itibaren malların kaybolması veya hasar görmesi gibi rizikolar alıcıya
aittir. Bu andan itibaren malla ilgili bütün masraflar ve navlun alıcı tarafından
karşılanır. Bu teslim şeklinde, ihracat gümrük işlemleri satıcı tarafından, ithalat
gümrük işlemleri ise alıcı tarafından yapılır. Fakat taraflar, malların ihracat için alıcı
tarafından gümrüklenmesini isterlerse (ki bu durumda Türk dış ticaret ve kambiyo
mevzuatlarından kaynaklanan engeller dikkate alınmalıdır) bu durum satış
sözleşmesine açıkça eklenmelidir. Alıcı firma bu ülkede ihracatçı gibi hareket
edebilmesi mümkün değilse, bu teslim şekli seçilmemelidir.
Satıcının Sorumlulukları : Satıcı sözleşme şartları uyarınca malları hazırlar. Alıcının
isteği üzerine tüm masraf ve riskler alıcıya ait olmak üzereÍ¾ alıcının ülkesinde istenen
gerekli belgeleri ve benzeri idarî ve ticarî belgeleri almasında yardımcı olur. Mallar
belirlenen limanda, belirlenen tarihte alıcının daha önce belirlediği geminin yanına
getirmekle teslim işlemini tamamlar. Bu andan itibaren malla ilgili tüm masraf ve
riskler alıcıya geçer. Alıcının isteği üzerineÍ¾ satıcı, masraflar alıcıya ait olmak üzere
yükleme belgesinin düzenlenmesini sağlar, varış limanında malları teslim alabilmesi
için alıcıya gönderir ve gecikmeksizin gerekli tebligatlerde bulunur.
Alıcının sorumlulukları : Sözleşme koşullarına uygun olarak mal bedelini öder.
Gerekli belgeleri hazırlar, ithalat gümrük masraflarının tümünü öder. Taşıma acentası
ile anlaşma yaparak, geminin yükleme limanına yaklaşık ne zaman varacağını satıcıya
bildirir. Yükleme emrine hazır tutulan malları teslim alır. Bu andan itibaren bütün
masraflar ve risk alıcıya aittir.
Ayrıca bu terim, yalnızca deniz ya da nehir taşımacılığı çerçevesinde kullanabilir.
FOB
Free On Board
Gemi Bordasında Teslim
Teslim şeklinin özellikleri : Bu teslim şeklinde satıcı malları belirlenen tarihte ve
yerde, alıcı tarafından temin edilen gemiye yüklemeyi gerçekleştirir. Mallar geminin
küpeştesine (güvertesine) geçtikten sonra meydana gelebilecek her türlü hasar, kayıp
ve masraflar alıcının sorumluluğundadır. Satıcı ihracat için gerekli tüm belgeleri
hazırlar ve malların gümrük işlemlerini tamamlayarak teslim eder.
Satıcının Sorumluluğu : Satıcı sözleşme koşullarına uygun malı hazırlar. Belirlenen
limanda, belirlenen tarihte alıcının temin etmiş olduğu gemiye yükleme yapar.
Alıcının ülkesinde kullanacağı lüzumlu belgeleri hazırlar, gümrük işlemlerini
tamamlar. Alıcıya yüklemenin yapıldığını bildirir. Düzenlenen taşıma belgesini ve
alıcının ülkesindeki kullanacağı gerekli diğer belgeleri hazırlayarak ödeme şekline
göre alıcıya gönderir. Malların geminin küpeştesini (Güvertesini) geçene kadar
meydana gelebilecek her türlü hasar ve kayıp satıcının sorumluluğundadır.
Alıcının sorumluluğu : Sözleşme koşullarına uygun olarak mal bedelini öder. İthalat
için gümrük belgelerini düzenleyerek gümrük işlemlerini tamamlar. Gümrük
vergilerini öder. Taşıma acentası ile anlaşma yaparak navlun bedelini öder. Yükleme
limanında mallar geminin küpeştesini geçtikten sonra malla ilgili tüm masraf ve
riskler alıcının sorumluluğundadır.
CFR
Cost And Freight
Mal bedeli ve taşıma
Teslim şeklinin özellikleri : Bu teslim şeklinde satıcı tüm masraf ve riskleri
üstlenerek malları yükleneceği limana kadar getirir. Gümrük işlemlerini yaptırır ve
Navlun ücretini ödeyerek yüklemeyi gerçekleştirir. Bu andan itibaren navlun
dışındaki malla ilgili tüm masraf ve riskler alıcıya aittir.
Satıcının Sorumluluğu : Satıcı sözleşme koşullarına uygun malı hazırlar. Alıcının
ülkesinde kullanacağı lüzumlu belgeleri hazırlar. Gümrük işlemlerini tamamlar.
Taşıma acentası ile sözleşme yaparak varış limanına kadar olan navlun ücretini öder.
Mallar gemi küpeştesini geçtikten sonra navlun dışında meydana gelen tüm masraf ve
riskler alıcıya aittir. Satıcı yüklemenin gerçekleştiğini ve muhtemel varış tarihini
alıcıya bildirir. Düzenlenen taşıma belgesini ve gerekli diğer belgeleri alıcıya
gönderir.
Alıcının sorumluluğu : Sözleşme koşullarına uygun olarak mal bedelini öder. İthalat
için gümrük belgelerini düzenleyerek gümrük işlemlerini tamamlar. Gümrük
vergilerini öder. Malları varış limanında boşaltma masraflarını ve liman ücretlerini de
ödemek suretiyle gecikmeksizin malını boşaltır. Taşıma süresince malla ilgili olarak
yapılmış olan navlun dışındaki bütün masrafları ödemek zorundadır.
CIF
Cost, Insurence And Freight
Mal bedeli, Sigorta ve taşıma
Teslim şeklinin özellikleri : Bu teslim şeklinde satıcı sigorta primi, navlun ve
yükleme masrafları ve riskleri üstlenerek malları yükleyeceği limana getirir. Satıcı
gemi acentası ile anlaşır ve temin eder. Satış sözleşmesindeki malların belirtilen
tarihte ve yerde yüklemesinin yapıldığını alıcıya bildirir. Satıcı sigorta primini
ödemek suretiyle yüklediği mal cinsine uygun olan en dar kapsamlı deniz nakliyat
sigortası yaptırır. Mallar gemiye yüklendikten sonra navlun ve sigorta primi dışındaki
masraflar ve diğer vuku bulabilecek her türlü (sigorta anlamında) risk alıcıya geçer.
Satıcının Sorumluluğu : Satıcı sözleşme koşullarına uygun malı hazırlar. Alıcının
ülkesinde kullanacağı lüzumlu belgeleri hazırlar. Gümrük işlemlerini tamamlar.
Taşıma acentası ile sözleşme yaparak varış limanına kadar olan navlun ücretini öder.
Gönderdiği malın sigortasını yaptırır, sigorta primini öder. Malları yaklaşık hangi
tarihte varış limanında olacağını alıcıya bildirir. Düzenlenen taşıma belgesini ve
gerekli diğer belgeleri alıcıya gönderir.
Alıcının sorumluluğu : Sözleşme koşullarına uygun olarak mal bedelini öder. İthalat
için gümrük belgelerini düzenleyerek gümrük işlemlerini tamamlar. Gümrük
vergilerini öder. Malların varış limanında boşaltma masraflarını ve liman ücretlerini
de ödemek suretiyle gecikmeksizin malını boşaltır. Teslim anından sonra navlun ve
sigorta primi dışındaki meydana gelen bütün masraflar alıcı tarafından karşılanır.
CPT
Carriage Paid To....
Taşıma,.....'e kadar ödenmiş
Teslim şeklinin özellikleri : Bu teslim şekli özellikle çok araçlı taşımacılık türlerinde
kullanılır. Satıcı varış yerine kadar navlun ücretini ödemekle yükümlüdür.
Malları ilk taşıyıcının gözetimine devrettiği andan itibaren malla ilgili bütün risk ve
navlun dışındaki masraflar genel bir kural olarak alıcıya geçer.
Satıcının Sorumluluğu : Satıcı sözleşme koşullarına uygun malı hazırlar. Alıcının
ülkesinde kullanacağı lüzumlu belgeleri hazırlar. Gümrük işlemlerini tamamlar.
Taşıma acentası ile sözleşme yaparak varış limanına kadar olan navlun ücretini öder.
Malları ilk taşıyıcının gözetimine devrettiği andan itibaren malla ilgili tüm risk ve
masraflardan kurtulur. Teslimi gerçekleştirildiği ve muhtemel varış tarihini alıcıya
bildirir.
Alıcının sorumluluğu : Sözleşme koşullarına uygun olarak mal bedelini öder. İthalat
için gümrük belgelerini düzenleyerek gümrük işlemlerini tamamlar. Gümrük
vergilerini öder. Malların ilk taşıyıcıya tesliminden itibaren navlun dışındaki malla
ilgili tüm masraf ve riskler alıcıya aittir. Transit taşıma nedeni ile doğabilecek gümrük
masraflarını da alıcı tarafından karşılanır. Navlun bedeline dahil değilse boşaltma
masraflarını ödeyerek cirolu konşimentoyu acentadan teslim alır.
CIP
Carriage and Insurance Paid To...
Sigorta dahil taşıma,....'e ödenmiş
Teslim şeklinin özellikleri : Bu teslim şeklinde satıcı sigorta primi, navlun ve
yükleme masrafları ve riskleri üstlenerek malları yükleyeceği limana getirir. Satıcı
gemi acentası ile anlaşır ve temin eder. Satış sözleşmesindeki malların belirtilen
tarihte ve yerde yüklemesinin yapıldığını alıcıya bildirir. Satıcı sigorta primini
ödemek suretiyle yüklediği mal cinsine uygun olan en dar kapsamlı nakliyat sigortası
yaptırır.Ancak alıcı olağandışı risklere (grev, savaş, doğal afet vb.) karşı sigorta
yaptırılmasını istiyorsa primini kendisi ödemek şartıyla satıcıdan sigorta kapsamının
genişletilmesini isteyebilir. Satıcı tarafından mal bedelinin %10 fazlası ile yaptırılır.
Satıcının Sorumluluğu : Satıcı sözleşme koşullarına uygun malı hazırlar. Alıcının
ülkesinde kullanacağı lüzumlu belgeleri hazırlar. Gümrük işlemlerini tamamlar.
Taşıma acentası ile sözleşme yaparak varış limanına kadar olan navlun ücretini öder.
Gönderdiği malın sigortasını yaptırır, sigorta primini öder. Malları ilk taşıyıcının
gözetimine devrettiği andan itibaren ilgili risk ve masraflardan kurtulur. Bu andan
itibaren navlun ve sigorta primi dışındaki malla ilgili tüm masraf ve riskler alıcıya
aittir. Teslimi gerçekleştirdiğini ve muhtemel varış tarihini alıcıya bildirir.
Alıcının sorumluluğu : Sözleşme koşullarına uygun olarak mal bedelini öder. İthalat
için gümrük belgelerini düzenleyerek gümrük işlemlerini tamamlar. Gümrük
vergilerini öder. Malları varış limanında boşaltma masraflarını ve liman ücretlerini de
ödemek suretiyle gecikmeksizin malını boşaltır. Teslim anından sonra navlun ve
sigorta primi dışındaki meydana gelen bütün masraflar alıcı tarafından karşılanır.
DAF
Delivered At Frontier
Sınırda teslim
Teslim şeklinin özellikleri : Bu teslim şekli özellikle karayolu ve demiryolu
taşımacılığında kullanılır. Satıcı tüm riskleri ve masrafları kendisine ait olmak üzere
malı kararlaştırılan ülke sınırında, belirtilen yer ve tarihte gümrük işlemlerini
tamamlayarak teslim eder. Tesliminden itibaren bütün risk ve masraflar alıcıya aittir.
İthalat ile ilgili gümrük vergileri alıcı tarafından ödenir.
Satıcının Sorumluluğu : Satıcı sözleşme koşullarına uygun malı hazırlar. Alıcının
ülkesinde kullanacağı lüzumlu belgeleri hazırlar, gümrük işlemlerini tamamlar.
Taşıyıcı aracı temin ederek malın belirlenen sınır noktasına kadar taşınması için
navlun bedelini öder. Malları sınırda belirlenen yer ve tarihte alıcının emrine hazır
tuttuğu andan itibaren malla ilgili bütün masraf ve riskler tamamen ve eğer
sözleşmede aksine hüküm yoksa alıcıya geçer.
Alıcının sorumluluğu : Sözleşme koşullarına uygun olarak mal bedelini öder. İthalat
için gümrük belgelerini düzenleyerek gümrük işlemlerini tamamlar. Gümrük
vergilerini öder. Malları belirlenen sınır noktasında emrine hazır tutulduğu anda
zaman geçirmeksizin malları teslim alır. Malları sınırda belirlenen yer ve tarihte
alıcının emrine hazır tuttuğu andan itibaren malla ilgili bütün masraf ve riskler alıcıya
aittir.
DES
Delivered Ex Ship
Gemide teslim
Teslim şeklinin özellikleri : Bu teslim şeklinde satıcı malları varış limanında, gemide
teslim eder. Varış limanına kadar bütün risk ve masraflar navlun ücreti de dahil olmak
üzere satıcı tarafından karşılanır. Belirlenen varış limanında mallar alıcının emrine
hazır tutulduğu andan itibaren teslim gerçekleşmiş sayılmaktadır.
Satıcının Sorumluluğu : Satıcı sözleşme koşullarına uygun malı hazırlar. Alıcının
ülkesinde kullanacağı lüzumlu belgeleri hazırlar. Gümrük işlemlerini tamamlar.
Taşıma acentası ile sözleşme yaparak varış limanına kadar olan navlun ücretini öder.
Mallar varış limanında alcının emrine hazır tuttuğu anda malın teslimi gerçekleşmiş
olur. Teslime kadar tüm risk ve masraflar satıcıya aittir.
Alıcının sorumluluğu : Sözleşme koşullarına uygun olarak mal bedelini öder. Malları
varış limanında boşaltma masraflarını ve liman ücretlerini de ödemek suretiyle
gecikmeksizin malını boşaltır. İthalat için gümrük belgelerini düzenleyerek gümrük
işlemlerini tamamlar. Gümrük vergilerini ödeyerek fiili ithalatını gerçekleştirir.
DEQ
Delivered Ex Quay
Rıhtımda teslim
Teslim şeklinin özellikleri : Bu teslim şekli DES teslim şekli ile aynı prensiplere
dayanmakla birlikte ondan farklı olarak Í¾ malın teslimi, limanda boşaltma tamamlayıp
ithalat gümrük vergilerini ödedikten sonra malı teslim eder. Bu nedenle satıcının,
alıcının ülkesinde yürürlükte bulunan kambiyo rejimine uygun ithalatçı belge
olmadığı koşullarda bu teslim şekli uygulanmaz.
Satıcının Sorumluluğu : Satıcı sözleşme koşullarına uygun malı hazırlar. Kendi
ülkesinde ve alıcının ülkesinde kullanacağı lüzumlu belgeleri hazırlar. İhracat ve
İthalat gümrük işlemlerini tamamlar. Taşıyıcı aracı temin ederek navlun ücretini öder.
Malların hangi tarihte varış limanında olacağını alıcıya bildirir. Belirlenen tarihte
varış limanında gümrük işlemlerini de tamamlamak suretiyle malları teslim eder.
Alıcının sorumluluğu : Sözleşme koşullarına uygun olarak mal bedelini öder. İthalat
ile ilgili belgeleri düzenleyebilmesi için satıcıya gereken yardımı sağlar. Satıcı
tarafından emrine hazır tuttuğu andan itibaren bütün risk ve masraflar alıcıya aittir.
Gümrükleme, gümrük vergisi, resim ve harçlar, ithalatçıya yani alıcıya aittir (bu husus
sözleşme ile farklı biçimde de düzenlenebilir) Í¾
DEQ duty paid : Sözleşmede bu tabir geçiyorsa gümrük giriş işlemleri ve gümrük
vergisinin satıcının mükellefiyetinde olduğu anlaşılır.
DEQ duties on buyers account : Eğer bu tabir geçiyorsa gümrük giriş işlemleri ve
gümrük vergisinin alıcının mükellefiyetinde olduğu anlaşılır.
Sadece deniz ve su yolu taşımacılığında kullanılabilir.
DDU
Delivered Duty Unpaid
Vergileri Ödenmemiş Teslim
Teslim şeklinin özellikleri : DDU çok araçlı taşımacılıkta kullanılır. Deniz
taşımacılığında kullanılan DEQ şekline benzemekle birlikte bu teslim şeklinde satıcı
malları belirlenen tarihte alıcının ülkesinde belirlenen yerde gümrük vergilerini
ödemeksizin teslim eder. Teslime kadar bütün riskler tamamen ve eğer sözleşmede
aksine hüküm yoksa alıcıya geçer.
Satıcının Sorumluluğu : Satıcı sözleşme koşullarına uygun malı hazırlar. İhracat ile
ilgili tüm belgeleri düzenler ve gümrük masraflarını öder. Taşıma acentası ile
anlaşarak navlun bedelini öder. Malları alıcının ülkesinde daha önceden belirlenmiş
tarih ve yerde alıcının emrine hazır tutarak teslimi gerçekleştirir. Teslime kadar risk ,
masraflar ve buna benzer diğer yükümlülükler alıcıya ait olacaktır.
Alıcının sorumluluğu : Sözleşme koşullarına uygun olarak mal bedelini öder. Malın
ithali ile ilgili gerekli belgeleri düzenleyerek gümrük vergilerini öder. Malları
önceden belirlenen tarihte varış yerinde teslim alır.
DDP
Delivered Duty Paid
Vergileri Ödenmiş Teslim
Teslim şeklinin özellikleri : Bu teslim şeklinde DDU teslim şekli ile aynı prensiplere
dayanırÍ¾ ancak DDP teslim şeklinde satıcı birde gümrük vergilerini ödemek
zorundadır. Alıcının ülkesindeki yerel bir satıcıdan farksız şekilde malları devreder.
Satıcının Sorumluluğu : Satıcı sözleşme koşullarına uygun malı hazırlar. Kendi
ülkesinde ve Alıcı ülkesinde kullanacağı lüzumlu belgeleri hazırlar. İhracat ve İthalat
Gümrük işlemlerini tamamlar. Taşıyıcı aracı temin ederek navlun ücretini öder.
Teslime kadar malla ilgili bütün masraflar ve riskler satıcıya aittir.
Alıcının sorumluluğu : Sözleşme koşullarına uygun olarak mal bedelini öder ve
malları teslim alır.
Terimlere, niteliklerine aykırı ifadeler yüklenmesi ve “variety” (varyant)
kullanılması konuları incoterms klozları ile ilgisi bulunan ve en çok soruna yol açan
konuların başında gelmektedir. Bu türlü bir olumsuzlukla kaşılaşmamak için,
terimlerin muhteviyatlarını bilip ona göre atıfta bulunmak gerekir. Aksi durumda,
çeşitli ülke mahkemelerinde vazedilmiş çeşitli kararlar vardır ve bunlar mücbir
sebepler hariç olmak üzere terimlerin doğrudan içeriklerinin uygulanmasına ilişkin
kararlardır. Nitekim Í¾
• karayolu taşımacılığı için FOT (Free on Truck) ve
• demiryolu taşımacılığı için FOR (Free on Rail) terimlerinin halen kullanıldığına
tanık olunmaktadır.
karşılaşıldığında tereddüte gerek yoktur, 1990 tadilatında lağvedilen bu terimler
“ FOT/FOR incoterms’1990” biçiminde atıfta bulunulması halinde geçerlilik
kazanacaktır.
Incoterms klozları ile birlikte kullanılan ve taraflara ek yükümlülük (â‰¡ hak)
doğuran şartları ifade eden kimi ek terimler vardır ki bunlar “variety” olarak
adlandırılmaktadır. Bunların başlıcaları Í¾
â–ºFIOS (yükleme, boşaltma ve istifleme hariç)
â–º(UN)LOADED(yüklemesi yapılmış/yapılmamış)
â–º(UN)LANDED (boşaltması yapılmış/yapılmamış)
â–ºDEMURRAGE (yükleme/boşaltmanın süresi içerisinde yapılamamasından
kaynaklanan ek masraflar) [ “sürastarya” T.T.K. md.1035 vdÍ¾ md.1052 vd)
Variety uygulaması taraflarca kullanılabilir ancak kullanılan terimlerin tam
olarak ne anlama geldiği konusunda taraflar arasında bir anlayış birliği
bulunmalıdır. Tereddüt hasıl olan noktalarda variety kullanılması yerine bunları
ifade eden cümlelere yer verilmeli ve sözleşme metnine yansıtılmalıdır.
Uluslararası tatbikatta, variety kullanan tarafın bu kullanımdan doğacak riski
üstlenmesinin genel kural olduğu hususu akıldan çıkarılmamalıdır.
INCOTERMS ve SİGORTA
Sigorta konusu sadece taşımacılık faaliyeti çerçevesinde değil aynı zamanda
incoterms klozları içerisinde de çok önemli bir yer tutan ve ne yazık ki bazı yanlış
anlamalar çerçevesinde ihracatçılarımızın ve ithalatçılarımızın mağduriyetle
karşılaştıkları bir konudur.
Bu tür olumsuzluklar daha ziyade ICC’nin resmi incoterms metninin yanlış
yorumlanmasından kaynaklanmaktadır.
Toplam 13 adet terim içerisinde sadece “CIF” ve “CIP” klozlarında sigorta ifadesi
geçmekte diğerlerinde geçmemektedir. Bunun dışındaki terimlere ilişkin olarak resmi
metne bakıldığında “no obligation” ifadesi kullanılmıştır. Bu ifade “ tarafların
birbirlerine karşı yükümlülüğünün bulunmadığı” anlamını taşır ve süreç içerisindeki
risklerin aynen devam ettiği malumdur. O nedenle, mağduriyete mahal vermemek için
â–º kural olarak riski kim yükleniyorsa sigortayı o yaptırmalıdır
â–ºya da taraflar bu husula ilgili olarak sözleşmeye hüküm koymalıdırlar
F Grubu
C Grubu
D Grubu
Bunun dışındaki yöntemlerin riskli olduğu hususu göz önüne alınmalıdır.
Sigorta konusuna ilişkin ICC tarafından düzenlenmiş diğer hususlar Í¾
• İhracatçı, sigorta yükümlülüğünü de üstlendiği ilgili incoterms klozlarında,
masrafları kendisine ait olmak üzere bir sigorta poliçesini temin etmeli ve
poliçenin bir nüshasını veya bunu kanıtlayan başka bir dokümanı alıcıya
iletmelidir,
• Ticarî teamüller en dar kapsamlı sigorta yaptırmayı öngörür (sadece
yangın/çalınma/hasar gibi) Í¾ ancak ekstra prim farkı ithalatçıya (alıcıya) ait
olmak üzere daha geniş kapsamlı sigorta poliçeleri de tanzim edilebilir
(savaş/grev/kitlesel hareketler gibi)
• Sigorta sürelerinin kapsamı, ilgili incoterms klozlarının ifade ettiği sürelerle
sınırlı olacaktır.
â— Sigorta bedeli, satış sözleşmesi (ya da fatura ve/veya gümrük beyannamesinde)
deklare edilen mal bedelinin %10 fazlası olmak durumundadır.
Riziko alıcıda
Riziko alıcıda
Riziko satıcıda
BÖLÜM II: TAŞIMA
1TAŞIMA
SÖZLEŞMELERİ
Incoterms kuralları çerçevesinde taraflar arasında yapılan ve nakliyecinin malı ücret
karşılığında bir yerden başka bir yere taşımayı üstlendiği sözleşmedir.
Taşıma sözleşmelerinde format olarakÍ¾ taraflar, taşınacak mal ile ilgili bilgiler, paket
adedi, brüt ağırlığı, taşıyacak araç, yükleme ve boşaltma yeri ve yükleme tarihi
bulunmaktadır.
1.1. TAŞIMA SÖZLEŞMESİ TÜRLERİ
Taşıma sözleşmesinin adları ve taşıma biçimleri, taşımacılık türlerine, araçlarına ve
nakliyecilerine göre değişmektedir.
Taşıma sözleşmelerinin taşıma türlerine göre olan adlandırmaları şunlardır:
Denizyolu
Taşımalarında: Ocean Bill of Lading (B/L)
Deniz Konşimentosu (1)
Demiryolu
Taşımalarında:Railway Bill (RWB)
Demiryolu Taşıma Senedi (2)
Karayolu
Taşımalarında : Truck Bill of Lading veya CMR
Karayolu Taşıma Senedi (3)
Havayolu
Taşımalarında : Airway Bill (AWB)
Havayolu Taşıma Senedi
Nakliyeci Birlikleri Uluslararası Federasyonu (FIATAInternational
Federation of
Freight Forwarders Associations) ile nakliyeciler tarafından düzenlenen diğer
taşıma sözleşmelerinin adları ise şunlardır:
FCR
: Forwarders Certificate of Receipt
Nakliyecinin mal teslim alma belgesi (5)
FCT
: Forwarders Certificate of Transport
Nakliyecinin eşya taşıma belgesi
FBL
: FIATA Negotiable Combined Transport Bill of Lading
FIATA ciro edilebilir karma taşıma konşimentosu (7)
FWR
: FIATA Warehouse Receipt
FIATA Ambarlama Belgesi (8)
TBL
: Trough Bill of Lading
Konşimento (9)
1.2. TAŞIMA SÖZLEŞMELERİNİN KAPSAMI
Bir taşıma sözleşmesinde aşağıda belirtilen bölümlerin bulunması gereklidir:
1.2.1. Taşıma Sözleşmesinin Tarafları:
a) Gönderen: Taşıma sözleşmesinin taşıyıcı karşısındaki tarafını oluşturan, malın
sahibi olması gerekmeyen ve sözleşmeyi kendi adına yapan kişidir.
b) Taşıyıcı: Taşımacılık işini meslek edinmiş olan, taşıt sahibi olup olmaması önemli
olmayan ve bir ücret karşılığı taşıma işini üstlenmiş olan kişidir. Taşıyıcı, taşıma işini
ara taşıyıcılara (taşeronlara) devredebilir.
1.2.2. Taşıma Sözleşmesi ile ilgili Diğer Kişiler:
a) Gönderilen: Taşıma senedinde gönderenin emrine göre, taşınan malın yolculuk
sonunda teslim edileceği belirtilen kişidir.
Hukuken "kıymetli evrak" niteliğinde olan "Taşıma Senedi"nin bir asıl nüshasının
gönderilen tarafından taşıyıcıya teslimi ile eşyanın taşıma işlemi sona erer ve taşıyıcı
ücrete hak kazanır.
b) Taşınacak Malın Sahipleri: Gönderilen kişi (ya da kurum), her zaman mal sahibi
olmayabilir. Mal, satış sözleşmesi veya akreditife göre banka adına veya
göndericinin temsilcisine gönderilebilir. Bu tür durumlarda teslimdeki malın sahibi
"Final Consignee" tabir edilen "Son Alıcı" kısımında gösterilir.
c) Bildirimin Yapılacağı Taraf (Notify): Dış Ticaret Taşıma Sözleşmelerinde "Notify"
bölümüÍ¾
Alıcının başkasının gönderilen olarak belirtilmesi halinde, mal sahibini,
Mal sahibini, alıcının kendisini gönderilen olarak belirtmesi halindeÍ¾ temcilcisini
gösterir.
Alıcı veya bildirim yapılacak taraf olarak gösterilecek kişiler, akreditif mektubu veya
satış kontratına uygun olmalıdır.
1.2.3. Taşınacak Mal
a) Malın Tanıtıcı İşaretleri: Taşıma sırasında, yapılacak aktarmalarda ve varış yerinde,
malı tanımak için alıcı, malın veya paketinin üzerine tanıtıcı marka ve numara
konulmasını satıcıdan isteyebilir.
Malın ya da paketinin üzerine satıcı tarafından konulan marka, genellikle satıcının adı
veya işareti ile alıcının adı veya işaretini, varış yerini, kullanım yerini ve akreditif
numarasını gösterir.
Sözkonusu malın veya paketinin üzerine satıcı tarafından konulan numara, gönderinin
kaç kap olduğunu gösterir.
b) Malın Kap Adedi: Taşıma senedinin en önemli bölümü, göndericinin, taşıyıcıya
nakledilmek üzere kaç parça malı veya paketi teslim ettiğini gösteren bölümüdür.
Malın kap adedi, her elleçlemede tek başına hareket eden mal veya onun paketidir.
c) Malın Tarifi (Tanımı): Taşıma senedinin diğer bir önemli bölümü, alıcının satıcıdan
satış sözleşmesi veya akreditife göre aldığını belirttiği malın tarifini gösteren
bölümdür.
Bu bölüme, satış sözleşmesinde veya akreditifte belirtilen eşyanın tam adının
yazılması ve kısa tanımının yapılması gerekmektedir.
d) Malın Ağırlığı: Taşıma senedinin önemli bir bölümü de, gönderenin taşıyıcıya
teslim ettiği malın ya da paketinin brüt ağırlığını gösteren bölümdür.
Malın ağırlığı, nakliyecinin taşıyacağı ağırlıktır. Malın niteliğine göre firesi varsa, fire
oranı taşıma sözleşmesinde gösterilmelidir.
Taşıyıcı navlununu, taşıma şekline göre ve malın brüt ve/veya hacmini baz alarak
hesaplar.
e) Malın Hacmi: Taşınacak malın veya paketinin, boyunun, eninin ve yüksekliğinin
çarpılması ile bulunan mal hacmi, malın araçta kaplıyacağı bölümü gösterir.
Malın hacmi, taşıma fiyatının hacim üzerinden belirlediği suyolu taşımalarında
önemlidir.
1.2.4. Taşıma Türü ve Aracının Adı: Malın taşıma türü ve taşımayı yapacak olan
araç veya araçların cinsi ve adı taşıma senedinde belirtilmektedir. Taşıma senedinde
taşıma biçimlerine göreÍ¾
Demiryolu taşımalarında vagon numarası,
Karayolu taşımalarında kamyon ya da römorkun plaka no'su,
Denizyolu taşımalarında geminin adı (bazı hallerde bayrağı) ve
Havayolu taşımalarında ilgili uçak şirketi ve konişmento no'su gösterilmektedir.
1.2.5. Malın Çıkış, Aktarma ve Varış Yerleri: İlgili belgeler ile,
Gönderenin,
nakliyeciye malı teslim ettiği yer, çıkış/yükleme yerini belirtir,
Taşınan
malın, nakliyat sırasında araç değiştirmesi halinde, aktarmanın yeri taşıma
senedinde yer almalıdır,
Malın,
nakliyeci tarafından gönderilene teslim edileceği yer, varış/boşaltma yeri
olarak taşıma senedinde belirtilir,
Nakliyatçı, varış noktasında malı teslim ederek navlun ödemesine hak kazanır.
1.2.6. Taşıma Sözleşmesi Tarih ve Numarası ile Düzenlenme Tarihi: Taşıma
senedinde taşıma sözleşmesinin yapıldığı tarih ile sözleşme numarası ve taşıma
senedinin düzenlendiği tarih, ayrı bölümlerde gösterilir.
1.2.7. Taşıma Sözleşmesinin Nüshaları: Taşıma sözleşmelerinin kaç nüsha olarak
düzenleneceği genellikle ilgili malın satış sözleşmelerinde veya akreditiflerde
belirtilmektedir. Taşıma senetleri genellikle taşıma biçimine göre 13
asıl, 79
suret
olarak düzenlenmektedir.
1.2.8. Taşıma Ücreti: Mal taşıma ücreti, gönderilenin ücreti ödeyeceği hallerde,
taşıma senedi üzerinde yer almaktadır.
Demiryolu ve havayolu taşımalarında taşıma ücreti, taşıma sisteminin gereği olarak
taşıma senedinde belirtilmektedir.
2TAŞIMA
SÜRELERİ
Dış ticarette malın, gönderen tarafından taşıyıcısına teslim edilerek, taşıyıcı tarafından
gönderilene teslim edilmesi süresinde geçen zaman malın yeniden ekonomik
değerlendirme olanağını yaratması bakımından önemlidir.
Taşıma süreleri, taşıma türüne göre değişmekte olup, yukarıda belirtilen uluslararası
sözleşmelerde coğrafi özellikler gözönüne alınarak kesin bir süre belirtilmemekte,
ancak bir günde yapılacak kilometre olarak zikredilmektedir.
Öte yandan, taşıma süreleri taşıma sözleşmeleri üzerinde de bir koşul olarak
belirtilebileceği gibi, sözkonusu süre, ticarî teamüller gözönüne alınarak da
saptanabilmektedir. Ülkemizin de taraf olduğu uluslararası sözleşmelerdeki önerilen
süreler taşıma türlerine göre aşağıda belirtilmiştir:
2.1. DENİZYOLU TAŞIMALARI:
Gerek uluslararası taşıma sözleşmesi ve gerekse "Konferans"lar (*), geminin bir
günde yol alacağı mesafeyi belirtmemişler ve "sözkonusu bölge koşullarında nünasip
görülen müddet" olarak belirtmekle yetinmişlerdir. Ancak, yaklaşık bir fikir vermesi
bakımından bu sürenin, geminin bir saatlik hızının 24 ile çarpılması ile
belirlenebileceği söylenebilir. (*): Denizyolu taşıyıcı birlikleri ve gemi armatörleri,
taşıma bölgelerine göre kendi aralarında "Konferans" adı verilen kurallar koyarak
uygulayabilmektedirler.
2.2. KARAYOLU TAŞIMALARI:
Bir kamyonun bir günde katedebileceği ortalama yol CMR Konvansiyonunda 450 km
olarak belirtilmiştir.
2.3. DEMİRYOLU TAŞIMALARI:
CIM sözleşmesine göre vagonun bir günde alacağı ortalama mesafe 300 km'dir.
2.4. HAVAYOLU TAŞIMALARI:
IATA Uluslararası
Hava Taşımacıları Birliği'ninyayımladığı
tarifelere bakarak
taşıma süresi belirlenir.
3. TAŞIYICI ARAÇ KAPASİTELERİ
Nakliye sözleşmesi yapan taraflar, taşıma için kullanılacak araçların yükleme
kapasitelerini iyi bilmek zorundadırlar. Dış ticarette aracın kapasitesi, malın ağırlığı,
boyutları ve brüt hacimleri dikkate alınarak belirlenmelidir. Bu aşamadan sonra araç
seçimi yapılmalı ve sevkiyatların partileri ve taşıma işinin araçların kapasitelerine
uygun olarak programlanması yoluna gidilmelidir.
Malın yükleneceği araçların kapasitesi ve buna uygun olarak ödenecek navlun,
aşağıda taşıma türlerine göre açıklanmıştır.
3.1. GEMİLER:
Deniz taşımacılığında konvansiyonel olarak kullanılan Genel Yük ve RoRo
gemileri
ile ilgili ayrıntılar "Lloyd's Kayıt Kütüğü"nde verilmektedir. Böylece geminin
boyutları ve istihap haddi, ambar kapaklarının sayısı vs. hakkında bilgi sahibi
olunması mümkündür.
Alıcı ve satıcı tarafından dikkate alınması gereken en önemli nokta, gemi
boyutlarının, ambarların ve güvertelerin, bilinen türden Genel Yük gemileri ve RoRo
gemileri ile taşınacak olan eşyanın boyutları ve ağırlıkları için yeterli olmasıdır.
3.2. KAMYONLAR:
Kamyonların istihap hadleri (yükleme kapasiteleri), kamyonun dingil sayısına ve ülke
yollarının brüt dingil kapasitesine göre değişir.
Örneğin 5 dingilli bir kamyonun brüt kapasitesi Türkiye'de 42 ton, Avrupa
Ülkelerinin çoğunda 40 ton, BDT (Bağımsız Devletler Topluluğu) ülkelerinde ise 38
tondur.
Kamyonların net yükleme kapasiteleri boş ağırlıktan ve dingil sayısına bağlı olarak
değişen, kabul edilebilir brüt birleşik ağırlıktan hesaplanır.
Normal
platformlu 5 dingilli bir treylerin yükleme boyutları ve kapasitesi: Uzunluk
12.10 mt veya 13.60 mt. Genişlik 2.40 mt. Yükseklik 2.35/2.40 mt. Kapasite 24
ton/68 m3 veya 24 ton/80 m3.
Jumbo
tipi 5 dingilli bir treylerin yükleme boyutları ve kapasitesi: Uzunluk 12.10
mt. veya 13.60 mt. Genişlik 2.40 mt. Yükseklik 2.35/2.80 mt. kapasite 24 ton/80
m3 veya 26 ton/90 m3
3.3. UÇAKLAR
Uçakların yükleme kapasiteleri, uçak tiplerine ve uçağın kargo kapısının boyutlarına
göre değişir.
Hava kargoları genellikle havayolu konteynerlerinde ve paletlerinde nakledilir.
Bunlar, yüklemeboşaltma
sırasında, havalimanında malın transferlerini çabuklaştırır
ve kolaylaştırırlar.
Yaygın olarak kullanılan havayolu paletlerinin ve konteynerlerinin yükleme boyutları
ve kapasiteleri aşağıdaki gibidir:
LD3
Havayolu Konteyneri:
Uzunluk 1.46/1.96 mt. Genişlik 2.14 mt. Yükseklik 1.58 mt. Kapasite 1.508 kg/3.8
m3
LD7
Havayolu Konteyneri:
Uzunluk 3.07/1.98 mt. Genişlik 2.14 mt. Yükseklik 1.58 mt. Kapasite 5.808 kg/10.5
m3
Havayolu
Paletleri:
Uzunluk 3.18 mt. Genişlik 2.44 mt. 5.918 kg kapasite
3.4. KONTEYNERLER:
Malın hasara uğramadan varış noktasına ulaşması, paketleme giderlerinden tasarruf
edilmesi, rahat ve çabuk elleçlemenin getirdiği avantajlar, uluslararası ticarî taşımada
konteyner kullanımını gün geçtikçe artırmaktadır.
KonteynerlerÍ¾ denizyolu ve nehiryolu (suyolu), demiryolu, karayolu taşımalarında ve
bazen de havayolu taşımalarında kullanılmaktadır.
Konteynerlerin TEU (20 feetlik konteyner) ve FEU (40 feetlik konteyner) olmak
üzere 2 değişik tipi ve her iki tipinde "kuru yük", "üstü açık", "flatrack" ve "platform"
gibi türleri bulunmaktadır.
TEU
(20' kuru yük konteyneri) yükleme boyutları ve kapasitesi:
Uzunluk 5.90 mt. Genişlik 2.35 mt. Yükseklik 2.38 mt. Kapasite 221.7 ton/33 m3
FEU
(40' kuru yükleme konteyneri) yükleme boyutları ve kapasitesi:
Uzunluk 12.02 mt. Genişlik 2.35 mt. Yükseklik 2.38 mt. Kapasite 26.5 ton/67 m3
Bu hususta pratikte karşılaşılan en büyük sorun, havayolu sözleşmeleri (airway bills)
hariç, ilgili aracın ya da konteynerın yükleme kapasitesinin ölçü birimi üzerindeki
tahdittir. Yükleme ordinosinda genellikle m³ üzerinden hesaplama yapılmakta ancak Í¾
1 m³ â†’ 330 kg
1 m³ â†’ 600 kg de olabilmektedir.
Böyle bir durumda Í¾
a) İlgili nakliye firmasının konuya yaklaşımı,
b) Destinasyon ülkenin ya da güzergâh ülke(ler)in uyguladığı yol vergileri
(ve istihap haddi üzerinden alınan diğer ödemeler) belirleyici olmaktadır.
4. TAŞIMA FİYATLANDIRMA İLKELERİ
Taşıma fiyatlandırma esasıÍ¾ taşıma türü, tipi ve araca bağlı olarak değişmektedir.
Nakliyatçı, taşıma sözleşmesine dayanarak malı veya paketini göndericiden teslim
alarak gönderilene teslim etmekle yükümlü olup, bu işi bir taşıma ücreti karşılığında
yapmaktadır.
4.1. DENİZYOLU TAŞIMALARI FİYAT TARİFELERİ
Denizyolu taşımalarının yoğun olduğu bölgelerde sürekli ve düzenli sefer yapan
nakliye firmaları ile gemi armatörleri "Konferans tarifeleri" adıyla herhangi bir
bölgeye yapılacak veya o bölgeden yüklenecek denizyolu taşımalarında, sabit taşıma
ücret tarifeleri uygulamaktadırlar.
a) Genel Kargo Gemileri: Denizyolu taşıma ücretleri ağırlık/hacim (ton veya
m3/weigh or measurement) "hangisi fazla ise" esasına göre saptanmaktadır.
Dolayısıyla denizyolu taşımacısı navlun ücretini malların toplam ağırlığına veya
toplam hacmine göre talep etme seçeneğine sahiptir.
b) Konteyner Gemileri: Konteyner navlun ücretleri, 20' veya 40' kuru yük/üstü açık,
platrack/platform tipi konteynerlerin adedi üzerinden hesaplanır. Denizyolu ile
yapılan konteyner taşımalarında ağırlık/hacim hesabı kullanılmaz.
c) RoRo
Gemileri: RoRo
gemilerinde taşınan karayolu treylerlerinin uzunluğu
16.00/16.50 mt. genişliği de 2.50 mt. olan gemide kapladığı uzunluğu (linermeter)
esas alınarak hesaplanır. RoRo
gemileriyle taşınan denizyolu konteynerlerinin
taşıma ücretleri 20' veya 40' konteyner başına, genel kargo için taşıma ücreti ise
ağırlık /hacim esasından hesaplanır.
Denizcilik sektörüne ilişkin taşıma ücretleri, serbest piyasa koşullarında oluşarak,
ŞubatTemmuz
ayları arası düşük düzeyde ve AğustosOcak
arası yüksek düzeyde
seyretmektedir.
4.2. DEMİRYOLU TAŞIMALARI FİYAT TARİFELERİ
Demiryolu taşıma ücretleri 100 kg esası ile 10,15,20 ve 25 tonluk bareme göre
saptanmakta ve uluslararası taşıma ücret tarifelerine bağlı olarak uygulanmaktadır.
Ayrıca 2 dingilli vagonlarda 15 tonluk, 20 tonluk ve 25 tonluk yükler, 4 dingilli
vagonlarda ise 20 tonluk ve 25 tonluk yükler için ton başına alınan navlun ücretleri de
mevcuttur.
Ülkemizin Avrupa ülkeleri ile yaptığı demiryolu taşımalarında "BPO
BalkanYakın
Doğu Uluslararası Eşya Tarifesi" kullanılmaktadır.
Ortadoğu ülkeleri ile yapmakta olduğumuz demiryolu taşımalarında "CMO Ortadoğu
Demiryolları Uluslararası Tarifesi" kullanılmaktadır.
Rusya Federasyonu ile yapmakta olduğumuz demiryolu taşımalarında ise "Rusya
Federasyonu Hükümeti'nin 01.02.1998 tarihinde yürürlüğe giren 1608 sayılı
Tarife'nin hükümleri" uygulanmaktadır.
4.3. KARAYOLU TAŞIMALARI FİYAT TARİFELERİ
Dış ticaretimizin karayolu nakliyelerinde taşıma fiyatı, komple araç esasına göre
belirlenmekte ve standart bir taşıma ücret tarifesi bulunmamaktadır.
Genellikle bir treylerin hacmi, taşıdığı ağırlıktan 3 kat fazladır. Bu nedenle parça yük
(qrupaj) taşımalarında, karayolu taşımacılık ücretleri 3 m3=1 ton veya 1 m=5 m3
esasında hesaplanır.
Karayolu taşıma ücretleri ihracat taşımalarının yoğun olduğu AğustosOcak
aylarında,
diğer aylara nazaran daha yüksek seyretmektedir. Ülkemize karayolu ile yapılan
ithalat taşımalarının ücretleri ise, Avrupa'dan Ortadoğu ülkelerine yapılan transit
karayolu taşımalarının yoğunluğuna göre değişmekte ve genellikle KasımAralık
aylarında yükselmektedir.
5. STANDART TAŞIMA ARAÇGEREÇLERİ
5.1. KONTEYNER ( * )
Boyutları ve darası bir örnek olan kaplara "konteyner" adı verilir. Konteyner, taşıma
sistemini bütünleştirir. Satıcıdan alıcıya kadar kesintisiz bir taşıma hizmeti
sunulmasına ortam hazırlar ve "kombine" (çoklu) taşımacılığa da
(kara+deniz+hava+nehir+demiryolu) olanak tanır.
Konteynerde en ve yükseklik sabit olup, 8 kademdir (244 cm). Boy ise 10,20, 30 ve
40 kadem olarak esasta 4 çeşittir. Bununla birlikte, kullanımı az olmasına karşın 5 ve
7 kademlik konteynerler de vardır.
Konteynerlere ilişkin bellibaşlı
kavramları tanımlayacak olursak: dara (tare weigh),
konteynerin boş yani yüksüz ağırlığıdır. TEU birimlik parça yük konteynerlerinde,
dara yapımında kullanılan malzemeye bağlı olarak 1700 kg ile 2200 kg'ye kadar
değişir. Dökmeyük konteynerinde ise dara ağırlığı 2789 kg'a kadar çıkabilmektedir.
Safi yük (payload), konteynere normal koşullarda konulabilen yük miktarıdır. Bu
miktarın üst sınırı "azami yük"(maximum payload) olarak bilinir. TEU (yani 20
kademlik) konteynerde safi yük, konteynerin parçayük veya dökmeyük konteyneri
oluşuna göre değişir. Parçayük konteynerinde azami yük 18120 kg iken, dökmeyük
konteynerinde 1753 kg olabilmektedir.
( * ) Prof. Dr. Latif ÇAKICI, "Konteyner" sözcüğünün dilimizdeki karşılığı olarak "taşıma kabı"
deyimini kullanmaktadır.
Konteyner ağırlığı (gross weigh), konteynerin içindeki yüküyle birlikte ağırlığıdır.
Bunun azami yükle olan ağırlığı ise konteyner azami ağırlığı (maximum gross weigh)
olarak adlandırılır.
Konteyner hacmi (capacity), konteynerin iç hacmi toplamıdır. Genellikle m3 olarak
gösterilir. "Cuft" olarak da gösterilmektedir.
Konteyner ağzı (açıklığı) (door dimension), yüklemeboşaltmanın
yapılacağı açıklığın
(kapının) boyutlarıdır. Yüklüklerde yükün alınıp verilmesine elverişli en az bir açıklık
bulundurulmak durumundadır. Konteynerin ön veya arka yüzünde açılan kapıların
konteynerin iç kesidine eşit genişliği olacaktır. Böylesi kapıların genişliği 228.6 cm,
yüksekliği de 213.4 cm olacaktır. Ancak yüksekliği 8 kadem olan 1AA (yani 40'lık)
konteynerde kapı (açıklık) genişliği aynı (228.6 cm) iken, yüksekliği 226.1 cm
olacaktır.
Konteyner yüklükleri, çelik, alüminyum, kontrplak, fiberglas veya bunların
karışımından üretilmiş malzemelerden yapılır ve yapım malzemesinin seçiminde
yüklüğün kullanım amacı ön planda gelmektedir. Yüklükler temelde 4 çeşittir:
a) Parçayük (kırkanbar) konteyneri, ambalajlı yüklerin taşınmasında kullanılır.
Bazılarının üstü açıktır, bazılarında bir uçta kapı bulunur, bazılarının hem üstü hem de
yanları açıktır. Bazı yüklükler ise havalandırma tertibatlı olabilmektedir.
b) Dökmeyük konteyneri, dökmeyüklerin taşınmasında kullanılır. Sıvı dökmeyük için
olanları tank biçimindedir. Kuru dökmeyük için olanları ise parçayük konteyneri
biçimlidir. Ancak, dara ağırlığı ve konteyner ağırlığında farklılıklar sözkonusudur.
c) Frigofrik konteyner, soğutulmuş (ya da dondurulmuş) yüklerin taşınmasına
elverişlidir. Yalıtımlı olan bu türler, sefer sırasında taşıyıcının devresinden
yararlanarak soğutma işlevini sürdürürler. Yalıtım nedeniyle frigofrik konteynerlerin
iç hacimleri parçayük konteynerine göre %10 daha az olur. (Örneğin 40'lık bir
parçayük konteyneri 60.5 m3 hacminde iken yine 40'lık frigofrik konteyner 56.8
m3'tür.) Konteyner yalıtımı, yalıtımın kalitesine göre değişmekle birlikte,
konteynerdeki ısıyı 5 ila 15 saat koruyabilecek elverişliliktedir. Yalıtım malzemesi
olarak da cam yünü, mantar, köpük ve fiberglas kullanılmaktadır. Yalıtma düzeni,
+20 ile 30
C arasındaki ısının korunmasına uygundur.
d) Özel amaçlı konteyner ise, belli bir amaca yönelik olarak yapılmış (evcil hayvan
konteyneri gibi) konteynerdir.
Konteynere, boyutları ve ağırlıkları farklı çeşitli yükler yüklenebilmektedir. Yüklerde
ağırlık ve hacim arasındaki ilişki, istif faktörü (stowage factor) (st.f.) ile sağlanır (*).
İstif faktörü, 1 ton yükün kapladığı hacimdir. Uygulamada bu hacim kademküp
(cuft)
veya metreküp (cum) olarak ifade edilir. Buna göre, istif faktörü 50 olan bir yük, tonu
50 cuft yer kaplayan yük demektir. Bu yükün m3 cinsinden gereksindirdiği hacim, 1.4
cum'dur.
İstif faktörü (katsayısı) büyüdükçe yükün birim ağırlığının (yani tonunun) kapladığı
hacim de büyür, tersine durumda da küçülür. Dolayısıyle, hafif ve hacimli yüklerin
istif katsayısı büyük olurÍ¾ yük ağırlaştıkça bu katsayı küçülür. Örnek vermek
gerekirse, demir cevherinin (dökme) istif faktörüdür. ** Buna karşılık pamuğun istif
faktörü (balya) de 135'tir. Buna göre, demir cevheri ile yüklenecek bir konteyner,
ağırlığını aldığı halde içinde boş hacim kalırÍ¾ aynı konteynere pamuk yüklendiğinde
ise, konteyner hacmini aldığı halde ağırlık yönünden tam yüke ulaşamaz.
5.2. ŞAT
Şat (veya layter), bir yüzer yapıdır. Bu araç, satıcının iskelesinde veya limanda
yüklenirÍ¾ buradan taşınacağı gemiye (lash) çekilirÍ¾ şat gemisi de yüklü şatı yükleyerek
alıcının limanına götürür. Şat, alıcının limanında suya bırakılır.
Şatlar değişik kapasitede yapılmaktadır. Ancak iç sularda seyreden araçlar daha çok
9.5 m'lik boyutta tercih edilmektedir.
5.3. TREYLER
RO/RO taşımacılığında kullanılan tekerlekli araçlardır. Liman ve karayolları bu
araçların temel kullanım yerleridir. RO/RO gemilerinde değişik türde bir treyler
kullanılır. Bazı türleri salt gemiye bağımlı çalışırÍ¾ yani yüke elleçleme görevi görür.
Hizmet alanı da gemi ve terminalle sınırlıdır. Bu tür treylerlere liman treyleri denir.
Bazı treyler türleri ise gemiye yük (yani taşıt) olarak girerÍ¾ boşaltma limanında bir
çekiciye bağlanarak (veya gemiye yüklendiği çekicisiyle) alıcının deposuna
gönderilir. Bu tür treylerlere karayolu treyleri denir.
5.4. PALET
Yükü birimleştirmede kullanılan standart tavalardır. Yükler bu tavalara istiflenir ve
ambalajlanır. Böylelikle de taşınmaya hazır hale getirilir. Palet, taşıma zincirinin
hemen her halkasında kullanılmaktadır. Kullanımı alıcının deposunda başlamaktaÍ¾
kamyonda, nehir layterinde, trende, limanda (antrepoda ve rıhtımda) gemide devam
etmektedir. Palet, birbirine bağlanmış iki palet ızgarasından oluşur. Palet ızgaraları
arasında forklift
çatallarının girebileceği kadar açıklık bırakılmıştır. Bu boşluk 10
cm'dir. Paletlerin vasfı (tahta, plastik vb.) ile ilgili olarak değişik ülkelerin (sıhhi)
mevzuatlarından kaynaklanan farklılıklar olabilir, bu hususla ilgili olarak
nakliyatçının ve (ilgili ithalatçı ve/veya müşavirliklerimiz aracılığı ile) ihracatçının
haberdar olması gerekmektedir.
** İstif faktörü (stowage factor), belli bir yükün bir long tonunun hacmini cuft yönünden belirten
sayıdır. (1 long ton= 2240 1 b veya 1016 kg.dır)
6. PAKETLEME
Esasen 1980 yılına ait Uluslararası Satım Sözleşmeleri Hakkında BM Sözleşmesi’nin
35/1 ve 35/2b
maddeleri, ambalaj mükellefiyetini satıcıya (ihracatçıya) yüklemiştir Í¾
buna göre satıcı, cinsine göre eşyayı paketlemeden sevk edebileceği gibi, alıcısına
hasara uğramadan ulaşması için eşyayı uygun malzeme ile paketlemekle yükümlüdür.
Alıcı eşyanın cinsine ve taşıma aracına uygun paketlenmesini satıcıdan isteyebilir ve
paketleme tipini satış sözleşmesinde ve akreditifde şart olarak belirtebilir.
Denizyolu taşımalarında, paketlemenin denize dayanıklı tipte (Seaworth Packing)
olması gerekmektedir.
Denizyolu ve karayolu taşımalarında aktarmalı veya karma taşıma yapılması halinde
paketlemenin birkaç elleçlemeye (Multiple Handling) uygun olmasını alıcı talep
edebilir.
Havayolu taşımalarında paketlemeninÍ¾ taşıma ücretinin kilo bazında ödendiği
gözönüne alınarak, hafif malzeme ile yapılmasına dikkat edilmelidir.
Paketleme ebadının demiryolu, karayolu ve havayolu taşıma araçlarının ve
konteynerlerin yükleme ebadına uygun olarak yapılması, taşıma ücretlerinden tasarruf
edilmesini sağlayacaktır.
Diğer bir deyişleÍ¾ denizyolu taşımalarında paket edabıdın geminin ambar ebadınaÍ¾
demiryolu taşımalarında paketleme ebadının eninin ve yüksekliğinin 2.70 mt.yi ve
uzunluğunun 12.50/18.30 mt.yi geçmemesine dikkat edilmelidir.
Karayolu taşımalarında, paketleme ebadı eninin ve yüksekliğinin 2.30/2.40 mt.yi ve
uzunluğunun 13.60 mt.yi geçmemesi, havayolu araçlarında paketleme ebadının
uçağın kapısından girebilecek ve havayolu palet ve konteynerlerine yüklenebilecek
ebatta olması gerekmektedir.
Demiryolu ve karayolu taşımalarında, araçların yükleme ebadını geçer eşyalar Gabari
Taşkını (Out of Gauge) olarak, özel taşıma iznini gerektirmekte ve taşıma ücretleri
normal ücretlerin çok üstünde oluşmaktadır.
İlaveten paketleme faaliyeti özellikle 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi kararıyla Türkiye
ile Avrupa Birliği arasında tesis edilen Gümrük Birliği ve bu çerçevede imzalanan
serbest ticaret anlaşmaları ile daha da önem kazanmıştır. Dahilde İşleme Rejimi
kapsamında yapılan ihracatta, üçüncü ülkelerden (OGT / Ortak Gümrük Tarifesi’ne
dahil olmayan ülkeler) ithal edilen malların nihai ürün olarak ihracında ya da Pan –
Avrupa Menşe Kümülasyonu (PAMK) çerçevesinde nihai ürünün orijinini
değiştirecek biçimde girdi olarak kullanılan nihai ürünlerin Türk malları ile birlikte
sevkedildiği hallerde, bahse konu malların paketlemesinin ATR (ya da EURO)
belgeleri eşliğinde ayrı ayrı yapılması, ihracatçıların OGT kapsamındaki ülkelerin
gümrüklerinde sıkıntı çekmelerini önleyecektir.
7. DOĞRUDAN VE KARMA TAŞIMALAR
Dış ticaret konusu eşyanın nakliyesi, satıcının, yüklediği yerden alıcının talep ettiği
boşaltma yerine kadar aynı araçla yapılabileceği gibi araç değiştirerek de yapılabilir.
Her iki halde de kullanılan taşıma sözleşmesi türü ayrı olmaktadır.
7.1. DOĞRUDAN TAŞIMA (DIRECT TRANSPORT)
Satıcının taşıma sözleşmesine dayanarak nakliyeciye teslim ettiği eşyanın, aynı taşıma
aracıyla alıcısının belirttiği varış yerine kadar aktarma edilmeden taşınması, doğrudan
taşıma konusunu oluşturur.
Alıcı, eşyanın doğrudan yani aktarmasız taşınacağını, satış sözleşmesinde veya
akreditifte belirtmekle ve satıcı da buna uymakla yükümlüdür.
Nakliyecinin, taşıma senedinde eşyayı, satıcısından teslim aldığı noktadan alıcısına
teslim edeceği noktaya kadar, doğrudan taşıyacağını belirtmesi gerekmektedir.
Taşıma senedinde, taşıma türü ve adı belirtilen araç ancak zorlayıcı nedenlerden
(forcemajor) eşyayı varış yerinden başka bir yere boşaltabilir.
7.2. KARMA TAŞIMA (COMBINED TRANSPORT)
Nakliyecinin, taşıma sözleşmesinde, teslim aldığı eşyayı alıcısına kadar taşıması
sırasında araç adını veya türünü değiştirmek ve dolayısıyla aktarma ederek
taşıyacağını açıkca belirttiği halleri, karma taşıma olarak adlandırılır.
Alıcı, satın aldığı eşyanın aktarma edilerek taşınacağını satış sözleşmesinde veya
akreditifte belirtmekle yükümlüdür.
Nakliyecinin, taşıma senedinde eşyayı, hangi noktada aktarma edeceğini ve aktarma
edildikten sonra hangi taşıma türü ile taşıyacağını ve eğer biliniyorsa aracın adını,
taşıma sözleşmesinde belirtmesi gerekmektedir.
Karma taşımalarda, genel taşıma sözleşmeleri kullanıldığı gibi, genellikle FIATA
Negotiable Combined Transport Bill of LadingFIATA
Görüşülebilir Karma Taşıma
Konşimentosu da kullanılabilmektedir.
8. TAŞIYICININ VE SEVKİYATÇININ SORUMLULUKLARI
Taşıyıcı, nakliye sırasında gözetimi altında bulunan eşyayı veya paketini yolculuk
boyunca korumakla sorumludur. Eşyada veya paketinde herhangi bir hasar ya da zayi
(kayıp) meydana gelmesi durumunda taşımacıların yükümlülükleri ulusal ticaret
yasaları ile düzenlenir.
8.1. TAŞIYICININ EŞYAYI KORUMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Taşıma sözleşmesi uyarınca, taşımacı malı bütün taşıma süresince korumayı ve
bunları devraldığı biçimde teslim etmeyi taahhüt eder.
a) Zayi: Taşımacının malı veya paketini teslim aldıktan sonra, ticarî teamüllere ve
uluslararası kurallara göre süresinde alıcısına teslim edemeyecek durumda olması
hali, malın tam ziyana uğramasıdır.
Malın yanması, kaybolması, çalınması, yetkili makamlarca el konulması, yanlışlıkla
alıcıdan başkasına teslim edilmesi ziyan halleridir. Malın tüm değerini kaybedecek
derecede hasara uğraması halleri de zayidir. Taşınan malın tamamı ziyana
uğrayabileceği gibi, sadece bir kısmının alıcısına teslim edilmemesi de, teslim
edilmeyen kısım için zayi sayılmaktadır.
b) Hasar: Nakliyecinin taşıdığı malın meydana gelen ve malın değerinin azalmasına
neden olan her türlü maddi kötüleşme hasar olarak tanımlanır.
8.2. TAŞIYICININ MALI BELLİ SÜREDE TAŞIMA BORCU:
Nakliyeci, teslim aldığı malın taşıma sözleşmesinde veya ticarî teamüllerde veyahut
uluslararası kurallarda belirtilen bir süre zarfında taşıyarak gönderilene teslim etmekle
yükümlüdür.
Taşımanın, taşıma sözleşmesindeki, ticarî teamüllerdeki veya uluslararası kurallardaki
süreler içinde sonuçlandırılmaması halinde nakliyeci, üstlendiği borcu zamanında
yerine getirmemiş olmaktadır.
8.3. TAŞIYICININ TALİMATLARA UYMA BORCU
Nakliyeci, malı koruma ve süresinde taşıma borcunun yanısıra taşıma sözleşmesinde
belirtilen, ticarî teamül olarak bilinen veya uluslararası kurallarda belirtilen hususlara
da uymakla yükümlüdür.
a) Gönderenin Talimatlarına Uyma Borcu: Gönderen, taşımanın devamı sırasında
nakliyeciyeÍ¾ gönderilenin değiştirilmesini, varış yerinin değiştirilmesini, malın
kendisine iadesini veya malın belli bir depoda kendi emrinde bekletilmesini veyahut
taşıma senedi üzerinde bazı değişiklikler yapılmasının talebi gibi talimatlar verebilir.
Nakliyeci, gönderinin talimatlarına uymakla yükümlüdür.
b) Gönderilenin Talimatlarına Uyma Borcu: Nakliyeci, malı taşıma sözleşmesinde
belirtilen varış yerine getirdiği andan itibaren gönderilenin, malı kendisinden
başkasına teslim veya başka bir varış yerine teslim gibi, talimatlarına uygun hareket
etmekle yükümlüdür.
8.4. TAŞIYICININ İHBAR BORCU:
Taşıyıcı, taşımanın başlamasını veya devam etmesini engelleyen bir durumun ortaya
çıkması veya gönderilene teslimini engelleyen bir durumun ortaya çıkması halinde
taşıma sözleşmesini yerine getirmediğini belirterek gönderene ve gönderilene, bu
durumu bildirmekle yükümlüdür.
8.5. ARA TAŞIYICILARDAN DOLAYI TAŞIYICININ SORUMLULUĞU
Taşımacı taşımayı kendisi gerçekleştirebileceği gibi, taşıma sırasında yardımcılarını
ve ara taşıyıcıları da taşıma ile görevlendirebilir. Taşıyıcının yardımcılarının,
taşımada kullandığı kişilerin ve ara taşıyıcıların fiil ve kusurlarından dolayı ortaya
çıkan sorumluluk, taşıma sözleşmesinde belirtilen nakliyecinin kendi kusurudur.
8.6. TAŞIYICININ TAZMİNAT ÖDEMESİ DURUMU
Nakliyeci taşıma sırasında malın kayba veya hasara uğramasından ya da gönderilene
geç teslim edilmesinden doğan zararı tazmin etmekle yükümlüdür.
a) Kayıp ve Hasar Durumunda Ödenecek Tazminat: Malın, nakliyeciye teslim
edilmesinden sonra kayma (ziyana) ve hasara uğraması durumunda tazminatın, mal
değeri taşıma sözleşmesinde belirtilmiş ise bu değer üzerinden, belirtilmemiş ise
teslim yerindeki piyasa değeri üzerinden veya ticarî faturasında belirtilen değeri
üzerinden ödenmesi gerekmektedir.
b) Gecikme Dolayısıyle Ödenecek Tazminat: Malın, taşıma sözleşmesinde
kararlaştırılan veya ticarî teamüle ya da uluslararası kurallara uymayan süre içinde
alıcısına gecikmeli teslimi dolayısıyle ödenecek tazminat, taşıma ücretinden kısmen
veya tamamen düşülerek ödenmekle beraber, nakliyeci gecikmeden doğan zarar ve
ziyandan sorumludur.
8.7. TAŞIYICININ SORUMLULUĞU SİGORTASI
Taşıyıcı, taşıma sırasında eşyanın zayi veya hasara uğramasından veya geç
tesliminden doğan zararı sigorta şirketlerine "Taşıyıcının Sorumluluğu Sigortası"nı
yaptırarak teminat altına aldırabilir.
Taşıyıcının sorumluluğundan doğan ödeme yükümlülüğü ayrıca uluslararası
anlaşmalarla da belirlenmiştir.Denizyolu taşımalarında her deniz konşimentosunun arkasında taşıyıcının
sorumluluğu belirtilmiştir. Bu sorumluluk genellikle beher kap başına 500.USD
civarındadır. Ayrıca denizyolu taşıyıcıları aldıkları riski "P and I Club Insurance" adlı
bir kuruluşa sigorta ettirerek teminat altına almaktadırlar.
Demiryolu taşımalarında, CIM anlaşmasına göre taşıdığı beher KG. için 17.SDR'dir.
Karayolu taşımalarında, CMR Konvansiyonuna göre taşıdığı beher Kg. için 8.33
SDR'dir.
CMR sigortaları konusuna çalışmanın son bölümünde daha ayrıntılı değinilmiştir.
Havayolu taşımalarında taşıyıcının mesuliyeti 1955 tarihli Lahey Anlaşmasında beher
kg için 20.USD
olarak belirlenmiştir.
8.8. TAŞIYANIN SORUMLULUĞUNU ORTADAN KALDIRAN HALLER
Taşıyanın sorumluluğu konusunda buraya kadar belirtilenlerden anlaşılacağı üzere
taşıyanın sorumluluğu navlun sözleşmesi ile taşıyana yüklenen yükümlülüklerin ihlali
hallerinde, yani taşıyana yöneltilebilir bir kusurun varlığı halinde sözkonusudur.
Bundan dolayı taşıyan, kusuru bulunmayan nedenlerden ileri gelen zararlardan
sorumlu değildir. Bu hallerden büyük kısmı sorumluluğu ortadan kaldıran birer
mücbir (zorlayıcı) sebep olarak ortaya çıkar. Diğer bir kısım ise, yükle ilgili diğer
kişilerin (yani yükleyenin veya yükün sahibi ile yardımcıların) kusuru sözkonusu olan
durumlardır. Türk Ticaret Kanunu'nun 1063. maddesinde sayılan bu hallerin varlığı
durumunda taşıyanın sorumsuzluğu asıl olarak kabul edilmiş ve yükle ilgili kişilere
taşıyana yöneltilebilecek kusurun kanıtlanması külfeti yüklenmiştir. Bu nedenle kendi
kusuru dışındaki yangın ve geminin teknik yönetimindeki kusur hallerindeki
"muhtemel sorumsuzluk" durumları şu biçimde sıralanabilir:
a) Denizin veya gemi işletmesine elverişli diğer suların tehlike ve kazaları (Fırtına,
kötü deniz ve hava koşulları., dalgalar, siste yatma, gemiye deniz suyu girmesi, kaya
ve kum tepeciklerine çarpma, karaya oturma vb.)
b) Savaş olayları, karışıklık ve ayaklanmalar, kamu düşmanlarının hareketleri, yetkili
makamların emirleri veya karantina sınırlamaları, terörist eylemler, deniz
korsanlarının müdahaleleri, zoralım, millileştirme işlemleri de bu kapsam içerisinde
yer almaktadır.
c) Mahkemelerin el koyma kararları, gemi ve yüke yönelik her türlü haciz, zoralım,
elkoyma kararları bu niteliktedir.
d) Grev, lokavt ve diğer çalışma engelleri. Bunların sorumsuzluk hali olması için
sözleşmenin yerine getirilmesine engel oluşturacak boyutta olması ve taşıyanın
kusurundan doğmamış olması gerekmektedir.
e) Yükletenin veya yükün sahibiyle acentenin veya temsilcisinin hareket veya
ihmalleri.
f) Denizde can ve mal kurtarma girişimi
g) Hacim ve tartı itibariyle kendiliğinden eksilme (fire) veya malın gizli ayıpları ya da
malın kendisine özgü cins ve niteliği. Yükte meydana gelen eksilmenin fire olarak
kabul edilebilmesi için bunun kendiliğinden olması gereklidir. Uygulamada
standardizasyonun sağlanabilmesi için fire konusunda çeşitli yükler bakımından sabit
fire oranlar belirlenmiştirÍ¾ bu belirlemenin yapılmamış olduğu durumlarda
mahkemeler bu boşluğu doldurmaktadır.
h) Malın cins veya kıymetinin konişmentoda yanlış gösterilmesine taşıtan veya
yükletenin bilerek (kasten) neden olmaları halinde, taşıyan her türlü sorumluluktan
kurtulur.
9. NAKLİYAT İLE İLGİLİ BELGELER
En temel iki belge olan “ticarî fatura” (Bkz.:Ek:2) ve “gümrük beyannamesi”
(Bkz.:Ek: 5) ilaveten taşıma şekline göre değişmektedir.
9.1. DENİZ TAŞIMACILIĞINDA:Deniz taşımacılığında kullanılan başlıca belgeler
şunlardır:
9.1.1. (Deniz) Konişmento(su) (B/L) (Bill of Lading): Konişmento, taşıma amacıyla
yükün gemice teslim alındığını gösteren bir belgedir. O nedenle "teslim alma belgesi"
de denebilir. Bu belge ile yük üzerinde taşıma hizmetinden doğan hak ve
sorumluluklar taşıyana geçer. Dolayısıyle konişmentoda taşıma, teslim alma ve teslim
etme koşulları bulunur. Konişmento “kıymetli evrak” hükmünü haiz bir belgedir.
Konişmentonun özellikleri şunlardır:
Taşıyan
yönünden bir alındıdır.
Yükleyici
ile taşıyan arasında bir sözleşme yapıldığının kanıtıdır (dayanağıdır).
Kıymetli
evrak (negotiable document) niteliğindedir. Yük taşınırken bile konişmento
ile değiştirebilirÍ¾ yani alınıp satılabilir.
Konişmento, taşıyan ve taşıtanagerektiğinde
üçüncü kişilereuygulamada
kolaylıklar
sağlayacak bazı bilgiler içerir. Bunlar:
yükleyicinin
adı ve unvanı
taşıtın
(geminin) adı
yükün
nitelikleri (marka, içerik, ağırlık, hacim vb.)
yükleme
limanı
boşaltma
limanı
navlun
(ödenme yeri ve biçimi)
alıcının
adı, unvanı
Konişmento
numarası
düzenleniş
tarihi ve kopya sayısı
kaptan
ya da acentenin imzası ve tarihi(Bu belgenin bir örneğini görmek için bakınız
Ek:3)
Konişmentolar değişik türlerde olabilmektedir. Bunları kısaca başlıklar halinde
tanıyacak olursak:
a) Doğru Konişmento: Malın alıcıya teslim edilene kadar sayıca birden çok taşıyanla
taşıma hizmetine tabi tutulmasıdır.
b) Kirli Konişmento: Şerh düşülmüş konişmentodur. Malın "görünürde iyi" durumda
teslim alınmaması halinde sözkonusu olur. Yükleten (taşıtan) kirli konişmentoyu
yeğlemez. Çünkü böylesi bir konişmentoyla ne yükün diğer kişilere devri olanaklıdır,
ne yükleten parasını bankadan alabilir ne de yükü kolayca sigorta ettirebilir.
Böyle bir durumda, yükleten genellikle temiz konişmento karşılığında taşıyan teminat
mektubu (letter of indemnity) verir. Bu mektupla yükleten, taşıyanı ve gemi kaptanını
şerhli konişmentoya yol açan nedenlerin doğuracağı rikizolardan ve yasal
sorumluklardan arındırdığına garanti verir. Uygulamada, yükletenin gemi bulamadığı
buna karşın akreditifin yanma kertesine geldiği durumlar çokça gözlenir. Böylesi bir
durumda yükleten malını sigortalattırıp taşıyana teslim edebilir. Yükün donatanın
gözetiminde teslim edildiğini göstermek amacıyla düzenlenmiş konişmento sundurma
(tesellüm) konişmentosu adını alır.
c) Sundurma (Tesellüm) Konişmentosu: Bu konişmento, yükün taşıyanın gümrük
antreposunda ya da tesellümünde olduğunu gösterir. Yük gemiye yüklenmemiştir. Bu
konişmentoda genellikle "in apparent good order and condition" deyimi
bulunur.Gemiye yüklenmiş olduğunu belirten bir deyim konişmentoda yer almaz. Mal
gemiye yüklendiğinde ise kesilen konişmentoya "shipped in apparent good order and
condition" deyimi düşülür.
d) Aktarma Konişmentosu: Taşıyanın bir limana doğrudan servisi olmaması
durumunda yakın ya da dolaydaki bir limana yükün aktarılarak başka bir gemiyle
varma limanına götürüleceğini belirten konişmentodur.
9.1.2. Yükleme Ordinosu (Mate's Receipt): Yükün gemiye yüklenmek üzere teslim
alındığını belirleyen makbuzdur. Yükleme öncesinde yükleyiciye verilir. Yük, gemiye
yüklendikten sonra konişmentoyla değiştirilir. Bir tür güvence belgesidir.
9.1.3. Delivery Order: Tek konişmentoyla taşınan parsiyel (yani birden çok alıcısı
olan) yüklerde alıcıları belirlemek için düzenlenir. Kıymetli evrak niteliği yoktur.
9.1.4. Manifesto (Manifest): Geminin varış limanlarına göre, gemideki yükün tüm
özelliklerinin yazıldığı bir dökümandır. Yükleme limanındaki acente tarafından,
konişmento içeriğine göre hazırlanır.
9.1.5. Navlun Mukavelesi (Charter Party= C/P): Bir malın iki liman arasında
taşınması hazırlanmış sözleşmedir. Yük, bu anlaşma esaslarına göre taşınır. C/P'de bir
tarafta kiracı, diğer tarafta armatör yer alır. Navlun mukavelesi, taşıma ile ilgili tüm
koşulları içerir.
9.2. KARAYOLU TAŞIMACILIĞINDA
a) İhracı Standarda Tabi ürünler
İhraç konusu malların zorunlu standartlara uygun olup olmadıklarını gösteren
belgedir. Dış Ticaret MüsteşarlığıDış
Ticarette Standardizasyon Genel Müdürlüğü'ne
bağlı Dış Ticarette Standardizasyon Denetmenliklerinden "Standart Kontrol Belgesi"
alınır.
Uluslararası Gözetim Şirketlerine Hazırlanan Rapor ve Belgeler:
Gözetim şirketleri, gözetime konu malların kalitesinin, miktarlarının, döviz kuru ve
malî şartlar da dahil olmak üzere fiyatının ve/veya gümrük sınıflandırmasının
doğruluğunun saptanması ile ilgili her türlü konuda rapor ve belge vermektedirler.
Özetle malın incelenmesinin ve kalite kontrolünün, bağımsız ve tanınmış bir
kontrol/gözetim şirketine yapılarak belgelenmesidir.
b) Uluslararası Orijin ve Bitki Sağlık SertifikasıPhytosanitary
Certificate
Bitki ve bitkisel ürün ihracatçısının, satacağı ürünlerde hastalık, zararlı maddeler ve
ilaç kalıntılarının bulunmadığını gösterir "Uluslararası Orijin ve Bitki Sağlık
Sertifikası" adlı belgeyi temin etmesi gerekmektedir. Konu ile muhatap kurum, Tarım
ve Köyişleri Bakanlığı, Tarım İl Müdürlükleridir.
İhracatçı, bu belgeyi temin etmek için, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Ankara İl
Müdürlüğü Bitki Koruma Şubesi'nden Zirai Karantina Servisi Bitki İhraç Dilekçesinin
bir örneği ve teknik yardım ücretinin yatırıldığına dair makbuz ile müracaat etmekte
ve böylece işlemi başlatmaktadır.
İhracatçının başvurusu üzerine, Tarım İl Müdürlüklerinden kontrolör alınarak ürünün
götürülmeye en müsait olduğu yerde bitki sağlığı açısından kontrolü yapılır.
Kontrolör belgeyi tanzim ederek imzalar. Ortadoğu ve Körfez ülkeleri, bu belgenin
ayrıca Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Dışişleri Bakanlığı ve kendi
Büyükelçilikleri tarafından da tasdiklenmesini istemektedirler. Bunun yanısıra, alıcı
ülkelerin istekleri doğrultusunda yapılan laboratuvar analiz raporları da bu belgeye
eklenmektedir.
Bu uygulamanın uluslararası geçerliliği olması nedeniyle Bitki Sağlık Sertifikası
önemli bir belgedir.Bu belgenin ihracat sırasında Gümrük İdarelerine ibrazı
zorunludur.
c) Hayvansal Ürünlere İlişkin Sağlık Raporu (Health Certificate for Animal
Export)
Canlı hayvan, hayvansal maddeler ve deniz ürünlerinin ihraç edilmesi için bu
maddelerin sağlıklı olduğuna dair Tarım İl Müdürlükleri tarafından verilmiş bir
belgedir. Ayrıca sözkonusu ürünler ile ilgili yedi ayrı belge bulunmakta olup herbiri
için de yetkili kurum Tarım İl Müdürlükleridir.
d) Menşe Şahadetnamesi (Certificate of Origin)
Malın Türkiye'de yapıldığını veya menşeinin Türkiye olduğunu belirtmek amacıyla
Ticaret Odaları tarafından verilen bir belgedir.
ABC Formu
Ticaret Odası tarafından tasdiklenmektedir. Üç nüsha halinde düzenlenir ve C Formu
ihracatçı tarafından imzalanarak yerel odada kalıp, diğer iki nüsha (A,B) onayı
müteakip ihracatçıya verilir.
Özel Menşe Şahadetnamesi:
Genelleştirilmiş Preferanslar Sisteminin sağladığı tavizli gümrük oranlarından
yararlanılması için preferans tanıyan ülkelere yapılacak ihracatta özel bir menşe
şahadetnamesi düzenlenmesi gerekmektedir.
Ülkemiz bu sistem çerçevesinde ABD, Avustralya, Kanada, Japonya, Yeni Zelanda,
Rusya Federasyonu preferanslarından yararlanmaktadır.
Tavizlerden yararlanılabilmesi için ihracatın ilgili ülkelerden birine yapılması ve
malın o ülkenin taviz tanıdığı GSP listesinde ismen yer alması gerekmektedir.
Belgenin tanımında aranacak en önemli konu menşe kriteridir. 4 nüsha olarak eksiksiz
ve usulüne uygun olarak doldurulan özel menşe şahadetnameleri odalarca beyan
tasdiki işlemine tabi olmaktadır. Odalarca düzenlenmesinden sonra bir yazı ekinde
Dış Ticaret Müsteşarlığı'na ve Bölge Müdürlüğüne gönderilmektedir. Buralardan da
alınan onaydan sonra iki örneği ihracatçıya geri verilmektedir. Rusya Federasyonu'na
GSP kapsamında yapılan ihracatta menşe şehadetnamesinin DTM (Anlaşmalar Genel
Müdürlüğü) tarafından 23 nolu kaşe ile onaylatılması gerekmektedir.
Avusturalya ve Yeni Zelanda için resmi tasdik gerekmemektedir.
GATT Menşe Şahadetnamesi:
GATT'a bildirilmiş Ticaret Odaları tarafından tanzim edilen bir belgedir.
e) Radyasyon Belgesi
Türkiye Atom Enerji Kurumu tarafından verilen ve ürünlerinin radyasyon açısından
herhangi bir tehlike teşkil edip etmediğini gösteren belgedir.
f) ATA Karnesi
Bu karne yurt dışında malların tanıtımı amacıyla yolcu beraberi veya kargo olarak
gönderilen malın gümrük vergisine tabi olmadan geçici kabulüne imkan sağlıyan bir
belgedir. Odalar Birliği tarafından verilir.
g) Helal Belgesi:
İslam Ülkelerinin yaptıkları et ithalatında alıcılar tarafından talep edilen bir belge
olup, hayvan kesimlerinin yapıldığı mahalli müftülüklerce düzenlenir.
h) Analiz Raporu Gerektiren Ürünler
Halı Ekspertiz Raporu, Hediyelik Eşya İhracatında Ekspertiz Raporu, Lüle taşı, pipo
ihracatında Ekspertiz Raporu için ihracatçı bağlı bulunduğu Oda'ya başvurmalıdır.
ı) İmalatçının Analiz Belgesi
Kimyevi maddeler vb. analiz gerektiren malların formüllerindeki elemanların
isimlerini ve oranlarını gösteren bir belgedir.
i) Karayolu Taşıma Senedi
Kamyonla yapılan taşımalarda uluslararası CMR (Convention Merchandieses
Routier) Anlaşması gereğince düzenlenen bir taşıma senedidir.
j) Tır Karnesi
TOBB tarafından verilmektedir. C2 yetki belgesine sahip şirketin C2 belgesine ibraz
edip ortakları hakkında bilgi ve banka referanslarını sunarak uygun görüldüğü
takdirde bu belge alınır.
k) Dolaşım Belgeleri (Movement Certificate)
AB ile Türkiye arasındaki ticarette ATR.1 ve ATR.3 olarak kullanılan dolaşım
belgeleri, Gümrük Birliği Anlaşması imzalandıktan sonra sadece ATR olarak
kullanılmaya başlanmıştır ve ATR.3 Belgesi kullanımdan kaldırılmıştır. Avrupa
Birliğine yapılan ihracatta, malların Katma Protokolü gereğince tavizli gümrük
indiriminden yararlanılması amacıyla ATR Dolaşım Belgesinin ihracatçı ülke
yetkilileri tarafından düzenlenip gümrük idarelerince vize edilmesi öngörülmektedir.
İhracatçı, bağlı bulunduğu odadan aldığı ATR Belgesini eksiksiz ve tam olarak
doldurmalı ve odaya onaylatmalıdır . Beş nüsha olarak doldurulan Dolaşım BelgesineÍ¾
* 1 Adet Fatura Sureti
* Dilekçe
eklenmektedir.
Dolaşım Belgesinin yeşil renkte zemini olan ilk nüshaları ihracatçıya verilmektedir.
Beyaz renkli olan nüsha ise Gümrük İdaresinde kalmaktadır. Diğer 2 nüsha da fiili
ihracatı takibeden ilk işgünü içinde Gümrük İdaresince ilgili odaya gönderilmektedir.
Ayrıca, Türkiye'nin Avrupa Birliği ile demir çelik ürünlerinde (AKÇT ürünleri)
parafe ettiği Serbest Ticaret Anlaşması kapsamı ürünlerin ihracatında EUR1
Belgesinin düzenlenmesi gerekmektedir.
l) Hamule SenediSemere
Senedi (CMR)Taşıma
Senedi
Karayolları taşımasında konşimento olarak tanımlanmaktadır. Hukuki bir belge
niteliğini taşıyan bu akit alıcı tarafından tasdik edildikten sonra satıcıya ibraz edilir.
m) Konsolosluk Faturası
Yabancı bir ülkeye sevkedilen mallar için düzenlenen ve menşeinin belgelenmesini
sağlamak üzere malın gönderileceği ülkenin konsolosluğunca onaylanan bir belgedir.
n) Tasdikli Fatura
İhracatçı tarafından ithalatçının ülkesinin konsolosluğuna onaylattırılan ticarî
faturadır.
o) Gümrük Uygunluk Belgesi
Gümrük idareleri tarafından verilen bu belge olmadan TIR karnesi alınamaz.
Gümrüklü bir malın uygun bir arabayla taşındığını göstermektedir. Arabanın orijinal
resimleri çekilmiştir. Bu orijinal durumundan farklı yapıları içeriyorsa düzeltilmesi
istenir.
ö) Ekspertiz Raporu
Gümrük idareleri, malların değeri ve miktarı üzerinde tereddüte düşülmesi halinde
Odaların tekrar incelemesini isteyebilir. Odaların hazırlayacakları bu rapora ekspertiz
raporu denir.
p) Faturalar (invoices)
Gönderilen malın evsaf, cins ve miktarı ile değerini gösteren ve ihracat işlemlerinde
konvertibl döviz üzerinden satıcı tarafından düzenlenen bir belgedir. (Proforma
Fatura, Ticarî Fatura, Navlun Faturası vb.)
r) Spesifikasyon Belgesi
Malların niteliği ve miktarının yanısıra malların birim fiyatları da ayrı ayrı gösterilmiş
ise, bu belgeye spesifikasyon belgesi denir.
s) Çeki Listesi
Malın, fatura ve konişmento'da yazılı miktarının detaylı bir şekilde belirtilmesini
teminen düzenlenen belgeye çeki listesi denir.
ş) Koli Listesi
İhraç edilecek malların miktarları, fiyatları ve konteynerlerin ihtiva ettiği ambalajların
adetlerini belirten listedir.
t) Karayolu Manifestosu (Bill of lading)
TIR Karnesi, Hamule Senedi Karayolu ve Demiryolu ile yapılacak nakliyatlarda bu
manifesto düzenlenmektedir. Taşımanın şeklini ve özelliklerini gösteren bir belgedir.
u) EURO1
Türkiye ile EFTA ülkeleri arasında mevcut olan Serbest Ticaret Anlaşması gereği,
EUR.I. Belgeleri, EFTA üyesi ülkelere ( İsviçre, Norveç, İzlanda ve Lihtenştayn)
yapılan ihracatta aranan belgedir.
Bu belge, TOBBTürkiye
Odalar ve Borsalar Birliği'ne bağlı ihracatçının üyesi
olduğu Oda'larca tasdiklenmektedir.
Bu belgenin temininde başvuru ve onay mercii ihracatçının bağlı bulunduğu Oda'dır.
Önce EUR.I. formu temin edilerek doldurulur ve buna dilekçe, gerçek fatura (Maliye
Bakanlığı'ndan onaylı kontrol makbuzu veya noter tasdikli ticarî fatura) ve talepname
eklenerek Oda'ya müracaat edilir.
9.3. HAVAYOLU TAŞIMACILIĞINDA
Malların havayolu ile taşınmasını sağlayan belge (AWB) havayolu faturasıdır. Deniz
taşımacılığında konişmento ne ise havayolu taşımacılığında kullanılan bu fatura, tek
bir temel fark ile konişmentonun aynısıdır.
Havayolu faturası devredilemez ve ciro edilemez. Malın alıcısını malların sahibi
pozisyonuna getirecek orijinal bir (HYF) belgesi yoktur. Gönderilen eşya, belirtilen
alıcıya, kimlik tanımından sonra imzalı bir alındı belgesiyle ve gerekirse ücreti
ödenmek kaydıyla verilir. Eğer gönderilen mallar birleştirilmiş bir kargo ile
gönderiliyorsa, konsolidatör tüm malları içeren sıradan bir (HYF) düzenler, ayrıca
her bir parti için "house air waybill" denilen başka bir fatura da düzenleyerek varış
yerindeki acentaya gönderilir. Konişmento da olduğu gibi tüm detaylı bilgiler (HYF)
da da yer almaktadır. Havayolu nakliyatında fiyatlandırmada temel kıstas, kilo
üzerinden ağırlık saptamaktır. Kesirli olan kilo ölçümlerinde ise ağırlık en yakın 0.5
kg yuvarlanır. Eğer ağırlık ve hacim arasındaki oran 6 kat ve yukarı ise (İngiltere'de
bu oran 5'tir.), hesaplama hacim üzerinden yapılmaktadır.
ÖRNEK :9.7 kg lık bir paket 40 dm2 lik bir hacim işgal ediyorsa 40:9.7=4 bu da
6'dan küçük olduğu için ödeme 10 kg üzerinden yapılmaktadır.
9.7 kg lık aynı paket 75 dm3 lük bir hacim işgal ediyorsa 75:9.7 =6'yı aştığı için
75:6=12.5 kg üzerinden ödeme yapılır.
Deniz nakliyatında olduğu gibi orijinal konişmento gerekmediğinden Havayolu
faturası yeterli olmaktadır. Bu yüzden malın hareketinden birkaç gün önce böyle bir
malın geleceğinin uyarısının yapılması ve ticarî faturanın bir fotokopisinin
gönderilmesi uygun olacaktır. Ticarî faturanın bir kopyesi aynı zamanda Havayolu
faturasına da eklenmelidir. Yaş meyvasebze
nakliyatında ise malın hareketinden en
az 48 saat önce, detaylı uçuş bilgilerinin faks ile bildirilmesi gerekir. Yaş sebze ve
meyve sevkiyatlarının hafta sonlarına ve özel tatil günlerine denk gelmemesine özen
gösterilmelidir.
9.4. DEMİRYOLU TAŞIMACILIĞINDA
Denizyolu taşımacılığında kullanılan konişmentonun yerini, demiryolu
taşımacılığında CIV ve CIM belgeleri almaktadır. Bu belgelerin ciro edilmesi olanaklı
değildir.10. LOJ İSTİK VE OUTSOURCING
10.1. Lojistik
Lojistik, Yunanca "Logistikos" kelimesinden türemiş olup, "hesap kitap yapma
bilimi", "hesapta becerikli" anlamına gelmektedir. Askeri anlamda lojistik ise, "Savaş
unsurlarına, stratejik ve taktiksel olarak ihtiyaç duyulan ikmal maddeleri ile hizmet
desteğini sağlamak için yapılan faaliyetlerdir". Bu kapsamda lojistik, "orduların erzak
ve mühimmat desteğinin düşünülerek hareket ettirilmesi sanatı" olarak ön plana
çıkmıştır. Tarihsel gelişim içinde lojistik, sanayi devriminin gerçekleşmesi ve
küreselleşmenin gündemi işgal etmesine kadar sadece askeri alanda sınırlı kalırken,
sanayi devrimi, lojistiğin evriminde bir dönüm noktası olarak karşımıza çıkmaktadır.
Günümüzün iş dünyası, savaşın yerini uluslararası rekabetin, erzak ve mühimmatın
yerini mal, teknoloji ve varlıkların aldığı bir arenaya dönüşmüştür. Başarıya ulaşmak
için kullanılan stratejiler ve bunlara uygun faaliyetlerin, yani lojistiğin önemi gittikçe
artmıştır. Lojistik, 21. yüzyılda amaca ulaşmak için tüm organizasyonu ve
kaynaklarını en uyumlu şekilde hareket ettirebilme yeteneği olarak iş dünyasının
gündemine girmiştir.
Bu çerçevede satın alma, nakliye (kara, hava, deniz, demiryolu), gümrük, sigorta,
elleçleme, depolama, tedarikçi sipariş izleme, talep tahminleri, envanter yönetimi,
lojistik bilgi sistemi, yedek parça desteği, dağıtım, iade işlemleri, üretime malzeme
verme, katma değerli işlemler (etiketleme, fiyatbarkod,
paketleme, birleştirmeayırma,
müşteri taleplerine göre ürün hazırlama vs.), rota planlaması ve araç
optimizasyonu ile sevkiyat (yükleme ve varış zamanı planlama) gibi çok çeşitli
faaliyetler günümüzde lojistik ile eş anlamlı hale gelmiştir.
Lojistik kavramı özellikle ihracata yönelme durumunda bulunan KOBİ’lerin işlerini
kolaylaştırmada anahtar role sahiptir. Lojistik danışmanlık birimi KOBİ'lere:
â–ºİlk aşamada taşıma işlemleri yerine yeni pazarlara ve üretime
yoğunlaşmaları konusunda olanak sağlayacaktadır.
â–ºDünyanın istedikleri bölgelerine daha etkin bir şekilde ürünlerini zaman,
fiyat ve kalite kriterlerine bağlı olarak ulaştırılması kolaylaşacaktır.
â–ºHer aşamada insan kaynaklarını daha etkili bir şekilde kullanıp işletme
maliyetlerinin azaltılmasını sağlayacaktadır.
â–ºİkinci aşamada KOBİ'lerin depolama masraflarını, envanter yönetimi ve
koruyucu ambalajlama konusunda maliyetlerini düşürecektedir.
â–ºHer organize sanayi bölgesinde daha büyük ve organize depolama ve
taşıma hizmetleri ile dağıtım kanallarını daha verimli olmasını sağlayacaktır.
â–ºKOBİ'lerin taşınacak ürünlerinin bir araya gelmesiyle taşıma şirketlerine ve
denizcilik acentelerine, ölçek ekonomisinden faydalanarak, aralarında rekabet yaratıp
fiyat baskısı uygulayabilecektir.
â–ºOrganize sanayi bölgelerinde kurulacak depolama sistemleri ile farklı
organize sanayi bölgelerinden KOBİ'lere ait malların taşıma süreçleri için ara depo
işlevi görebilecekler ve maliyetleri müşterisi olan KOBİ'ler odaklı olarak
düşürecektir.
â–ºSağladığı hizmet sistemi ile kendi kendini finanse edip KOBİ'lere eğitim
için kaynak yaratabilecektir.
En son aşamada kurulacak enformasyon altyapısı ile KOBİ'lere entegre bir
satın alma ve pazarlama birimi olarak hammadde tedariğinden satış sonrası müşteri
hizmetlerine kadar servisler ile ürünün izlenebilirliğini sağlayıp talebin arttığı pazarlar
hakkkında bilgi sağlayarak "arz zinciri yönetimi" anlayışı ile KOBİ'lerin daha verimli
üretime odaklanmasını sağlayacaktır.
10.2.Outsourcing
Outsourcing (dış kaynak kullanımı) kavramı, şirketlerin kendi ana (core) faaliyetlerine
daha fazla odaklanmak, maliyetlerini azaltmak, ilgili tedarikçinin yatırım ve
yaratıcılık gücünden yararlanmak, pazara erişim hızını yükseltmek amaçlarından bir
veya birkaçını gerçekleştirmek için, mevcut bir faaliyet veya faaliyetlerini ilgili
varlıkları ile birlikte üçüncü parti bir şirkete devretmeleri sürecini ifade eder.
İkinci Dünya Savaşına kadar olan dönemde ekonomideki toplam üretim tüketimi
karşılayamadığından rekabet unsuru gündeme gelmemiştir. Ancak bu dönemden
sonra yaşanan sosyoekonomik
değişimler ve yeni oluşan dünya pazarları tüketici
bilincini arttırmış ve firmalar için yeni ürünler geliştirerek bunları rekabetçi
fiyatlardan satabilmek çok büyük önem kazanmıştır. Global arenada başlayan kıran
kırana rekabet, çok uluslu dev firmaları üretim teknolojilerini geliştirmeye ve
üretimlerini işçiliğin ucuz olduğu ülkelere kaydırmaya yöneltmiştir. Böylece firmalar
hammaddelerini en ucuz bölgelerden tedarik ederek, ürünlerini dünyanın farklı
bölgelerinde üretmeye ve uluslararası piyasalarda rekabetçi fiyatlara satmaya
zorlanmıştır. Bu yapı içerisinde işletmeler hammaddeden nihai tüketiciye kadar ulaşan
mal ve ara mal hareketlerini yönetmek ve süreç içerisindeki operasyonları organize
etmek gerekliliği ile karşılaşmışlardır. Sonuç kaçınılmaz olarak şirket
organizasyonunun hantallaşması, maliyetlerin artması ve operasyonel aksaklıkların
ortaya çıkması olmuştur. Ayrıca para, mal ve hizmet akışının takip edilmesi
zorunluluğu ve bilişim alanında yaşanan hızlı gelişim, bilişim sektörünü bu akışın
takibine yönelik çözümler üretmeye yöneltmiştir.
Bu aşamada firmalar, başlangıçta nakliye ve depolama operasyonlarını, sonraki
aşamalarda bunlara ek olarak gümrükleme, stok yönetimi, ambalajlama, birleştirme
gibi faaliyetlerini ve son olarak tedarik zinciri yönetimlerini dışarıya verme
(outsource) eğilimine girmişlerdir. Firmaların bir veya birkaç lojistik hizmeti (örneğin
depolama, nakliye ve stok yönetimi) dışarıdan almak üzere uzman şirketlerden
yararlanması Third Party Logistics (3PL) olarak adlandırılmaktadır. Fourth Party
Logistics (4PL) tedarikçileri ise kapsamlı tedarik zinciri çözümleri sunmak için kendi
bilgi, beceri ve teknolojilerini, tamamlayıcı hizmet sağlayıcılarını (3PL şirketlerini)
bir araya getirmek için kullanan, böylelikle müşterilerinin değer zincirlerini komple
lojistik hizmetleriyle yöneten entegratörlerdir.
Firmaların outsourcing operasyonlarından beklentileri maliyet avantajı, verimlilik,
izlenebilirlik ve yalınlıktır. Yapılan araştırmalar ilgili faaliyetlerini lojistik firmalarına
devreden firmaların yıllık %2030
arası maliyet avantajı sağladığını göstermektedir.
İki ayrı şirketin kader ortaklığı yaparak, lojistik işbirliği yapmaları sonucunda her iki
tarafın da kazançlı çıktığı (kazankazan
durumu) ve cirolarının her yıl %15 18
arası
büyüdüğü görülmektedir.
1995 yılından bu yana outsourcing iş alanı içerisinde en başarılı ve en hızlı büyüyen
segment lojistik olmuştur. Bu büyüme lojistiğin outsource edilmesinin iki taraf için de
sağladığı ekonominin en önemli göstergesi olarak karşımıza çıkmaktadır.
BÖLÜM IIISİGORTA
Taşıma sigortaları, bir yerden diğerine nakledilen, ticarî nitelikte olan veya olmayan
eşyanın, taşıma sırasında karşılaşabileceği kayıp, hasar ve zararlara karşı yaptırılan bir
sigorta türüdür.
Nakliye sigorta poliçeleri, bir seferlik yapılan taşımanın risklerini kapsayabileceği
gibi, sigortalının bir yıl içinde taşıtacağı tüm malların riskini de teminat altına
alabilmektedir.
(Sigorta belgesinin örneğini görmek için bakınız Ek6)
1. NAKLİYAT SİGORTALARI
Ticaret dünyada transit malların sigortalanması gerektiği hususunda genel bir kanı
vardır. Ancak esas olarak hedef alınan başlıca riskler şunlardır:
Hasar,
Çalınma,
Kırılma,
Transit
taşımada mallara gelebilmesi olası her türlü zarara karşı ve mal hasar
görmediği halde genel hasar deklaresinde bulunabilecek alıcılara karşı korumak
amacına yönelik sigorta yapılır.
1.1. İHRAÇ MALINIZI NASIL SİGORTALARSINIZ?
a) Satıcılar Aracılığıyla
Kontratta işlemin CIF yer aldığı durumda veya nakliyat ve sigortanın ek maliyet
olduğu durumlarda geçerli olmaktadır. Bu metodun en büyük avantajı sigorta yapma
görevinden alıcıyı uzak tutmaktır. Ancak bu tür bir sigortalama yönteminin
dezavantajları da çoktur. Her sigorta kontratı farklı bir şirketle yapılmaktadır ve her
zaman farklı koşulları ve farklı terimleri karşınıza getirmektedir. Ayrıca kontratlar
minimum düzeydeki araştırmaları ve farklı ödeme yöntemlerini içermektedir.
Gönderilen mallar için bir devamlılık ve standardizasyon söz konusu olmadığından bu
tür sigortalama metodu beraberinde her zaman için yüksek bir sigorta ücretini ve daha
az bir güvenceyi getirmektedir.
b) KendiKendine
Sigorta
Bu tür sigortalama yöntemi nakliyatın riskini karşıyabilecek olan alıcılar tarafından
uygulanmaktadır. Küçük değerdeki yükler ve teminat altına alınmada gerek
duyulmayacak kadar küçük sevkiyatlar için geçerli olmaktadır. Sınır seviyesi, satın
alınan malın hacmine bağlı olarak değişmektedir. Genel risk, kayıp durumunda
felakete yol açmayacak bir düzeyde olmalıdır. Yüksek değerde ki yükler, beraberinde
farklı bir problemi getirmektedir. Bu amaç için bir fonun oluşturulması ve idari
personelin istihdamı söz konusu olmaktadır ve yıllık bütçeye yük bindirmektedir.
Bazı genel avaryaların çözümü için ise yılların gerektiği gözönüne alınırsa, ticarî
malzemelerin finansal duruma ve olanaklara göre sigortalanması uygun düşmektedir.
c) Bir Sigorta Şirketi ile Dalgalı Poliçe
Bu metod düzenli yüklemeleri olan birçok ticarî firma tarafından benimsenmiştir.
Dalgalı (veya açık) olarak adlandırılan poliçe taraflar arasında bir anlaşma neticesinde
meydana gelmektedir. Büyük miktarlarda iş yapabilmek için sigortacılar bu metodla
daha iyi teklif vermektedirler. Bu metodla satın alıcılar da aynı sigorta acentesiyle
aynı koşullar altında ve standart bir metodla çalışma kolaylığına kavuşmaktadır.
1.2. EMTİA POLİÇE TÜRLERİ
a) Kati Poliçeler: Nakliyat sigorta sözleşmesi yapılırken sigortaya gerekli her türlü
bilginin yer aldığı kesin poliçelerdir.
b) Muvakkat Poliçeler: Sigorta sözleşmesi yapılırken sevkiyat ile ilgili bazı bilgilerin
(malın değeri, gemi adı gibi) eksik olduğu daha sonra eksikliklerinin bildirileceği
kaydı ile teminat verilen poliçelerdir. Bu poliçelere flotan poliçe de denir.
c) Abonman Poliçeler: Sigortalının bütün sevkiyatını sigorta ettirmeyi yükümlendiği
sözleşmelerde bu sözleşmenin yürürlükte kaldığı bir yıl süre içinde yaptırılan
sigortalar dolayısıyla ödenen veya ihbar edilen hasar toplamının aynı sürede ödenen
safi prim tutarının %50'sini geçmemesi ve bu bir yıl içinde en az beş sevkiyatın
yapılıp, sigorta edilmiş bulunması ve bir yıl içinde ödenen net prim tutarının (harp ve
grev primleri hariç) 5.000.000.TL.'
sına ulaşması şartıyla 15. ayın bitiminde (harp ve
grev primleri hariç tutulmak suretiyle) %10 oranında prim iadesi yapılır
1.3. SİGORTA EDİLEN RİSKLER:
Nakliye sigortalarında, sigorta adilen riskler, "Dar Teminat", "Geniş Teminat" ile
"Savaş, Grev, Lokavt, Karışılıklık ve Halk Hareketleri Teminatı" olarak üç gruba
ayrılmaktadır.
a) Dar Teminat: Nakliye sigorta poliçesindeki "Dar Teminat" terimi, denizyolu
taşımaları için 01.01.1963 tarihli "Institute Cargo Clauses (FPA)" veya 01.01.1982
tarihli "Institute Cargo Clauses (C)" hükümlerine dayanır. "Dar Teminat", karayolu
taşımaları için "Kamyon Klozu" ve demiryolu taşımaları için "Demiryolu Klozu"
olarak anılır.Dar teminat, taşıma aracının çarpması, çarpışması, yanması, devrilmesi, yoldan
çıkması gibi fiziksel olay ya da doğal afetler sonunda malın kayba ya da hasara
uğraması ile batma tehlikesi geçirmekte olan gemiye veya gemideki eşyayı kurtarmak
için yapılan masrafları (Umumi Avarya) ve gemiden boşaltma sırasında eşyanın zayi
risklerini kapsamaktadır.
Havayolu taşımacılığı sigortasında dar teminat verilmemektedir.
b) Geniş Teminat: Nakliye sigorta poliçelerinde "Geniş Teminat" terimi, dış ticaret
nakliye sigortalarında "Institute Cargo Clauses (All Risks)" veya "Institute Cargo
Clauses (A)" olarak adlandırılmaktadır.
Geniş teminat'lı eşyanın taşınması, yüklenmesi ve boşaltılması ile depolanması
sırasında eşyanın kendi ayıbından veya asıl nedeni gecikme olan hallerden (yaş
meyvesebze
gibi) ileri gelen kayıp ve hasarlar dışındaki bütün riskleri kapsamaktadır.
c) Savaş, Grev, Lokavt, Karışıklık ve Halk Hareketleri Teminatı: Taşıma işinin
yapılacağı bölgelerde savaş, grev, lokavt, karışıklık ve halk hareketi gibi nedenlerden
doğabilecek risklerin sözkonusu olması durumunda "dar Teminat"a veya "Geniş
Teminat"a ek olarak bu risk grupları da sözleşme teminatı altına alınabilmektedir.
1.4. INCOTERMS AÇISINDAN SİGORTA
ICC (International Chamber of Commerce) tarafından ortaya konulan sigorta
esaslarını şu biçimde açıklamak mümkündür :
• İhracatçı, sigorta yükümlülüğünü de üstlendiği ilgili incoterms klozlarında,
masrafları kendisine ait olmak üzere bir sigorta poliçesini temin etmeli ve
poliçenin bir nüshasını veya bunu kanıtlayan başka bir dokümanı alıcıya
iletmelidir,
• Ticarî teamüller en dar kapsamlı sigorta yaptırmayı öngörür (sadece
yangın/çalınma/hasar gibi) Í¾ ancak ekstra prim farkı ithalatçıya (alıcıya) ait
olmak üzere daha geniş kapsamlı sigorta poliçeleri de tanzim edilebilir
(savaş/grev/kitlesel hareketler gibi)
• Sigorta sürelerinin kapsamı, ilgili incoterms klozlarının ifade ettiği sürelerle
sınırlı olacaktır.
Bu hususlara ilişkin ayrıntılı bilgi çalışmanın 17. sayfasında sunulmuştur.
2. TİCARİ EVRAK
Yazılı ve hukuksal anlamda geçerliliği olan bir belge, genel hukuktaki işlevinde
olduğu gibi, uluslararası taşımacılık alanında da kanıt bakımından bir "şekil şartı"dır.
Bu nedenle ihracatçı, sevke tabi malının teslim yeri ve anındaki değerini, paketleniş
biçimini, paketlerin toplam adedini ve ağırlığını açıkça belirten ve ticaret hukuku
bakımından geçerliliği olan belgeleri hazırlamalı ve eşyanın menşeini ve teslimini
alıcıya kanıtlamaladır. Sigortayı ihracatçı (satıcı) yaptırmak zorundaysa aynı zamanda
sigorta yaptırdığını da kanıtlamalıdır. (Daha önceden de değindiğimiz gibi, teslim
şekilleri açısından sigorta hususu sadece “CIF” ve “CIP” klozlarında düzenlenmiş,
diğer klozlarda ise “no obligation” ifadesi kullanılarak konu tarafların iradesine
terkedilmiştir. Bu husus ile ilgili daha geniş bilgi için “Incoterms Açısından Sigorta”
başlığı altındaki bilgilerden yararlanılabilir.
Alıcı tarafından malın kimyasal yapısı isteniyorsa, satıcı bunu da bir sertifika aracılığı
ile kanıtlamak zorundadır.
Satıcı tarafından temini zorunlu ticarî belgeler şunlardır:
a) Fatura
b) Koli Listesi
c) Menşe Şahadetnamesi
d) Avrupa Ortak pazar sertifikası
e) Taşıma Sözleşmesi
f) Sigorta Poliçesi
g) Kimyasal Analiz Raporu
h) Malın Prospektüsü
i) Sağlık ve Veteriner Sertifikası
İhracatçının faturada yazılı istihkakını tahsil edebilmesi için yukarıda sayılan belgeleri
bankasına ibrazı gereklidir. Ancak unutulmamalıdır ki, belgelerin satıcının bankası
aracılığı ile alıcının bankasına iletilmesi, malın varış yerinde gümrüklemede
gecikmeye yol açabilir.
Satıcının, sözkonusu ticarî belgelerden birer nüshayı takım halinde alıcıya postalaması
ya da taşıyıcı aracılığı ile göndermesi önerilmektedir.
BÖLÜM IV EKLER
EK 1TAŞIMACILIKTA
EN SIK KULLANILAN TERİMLER:
Air waybill : Malların hava nakliyatı ile taşındığını gösteren sevkiyat belgesidir.
Alongside Vessel : Kargonun rıhtıma veya gemi palangası altındaki mavnaya, gemiye
direk yüklenmek amacıyla teslimidir.
Average (Avarya) : Denizcilikte, zarar, hasar amlamına gelir. “Müşterek Avarya” ve
“Genel Avarya” gibi türleri vardır. Geniş bir konu olup detaylı bilgi için Merkezimize
(www.igeme.gov.tr), Deniz Ticaret Odası’na (www.chamberofshipping.org.tr)
müracaat edilebilir.
Particular average :Eşya hasarı demektir.
General average :Gemiyi ve kargosunu korumak amacıyla yapılan gönüllü
harcamalardır. Büyük avarya olarak isimlendirilir.
Average Adjusters : Avarya, hasar düzenleyen eksperdir.
Average Contribution : Ödenecek büyük hasar maliyetlerinin payıdır.
Average deposit : Büyük avaryanın son tasfiyesi süresince hasar düzenleyen experler
tarafından ödenecek miktarın belirlenmesidir.
Berth : Limanda veya rıhtımda geminin demir attığı yere kamyonun yüklenmesi ve
boşaltılmasıdır.
Bill of lading : Konişmento, malların özelliklerini belirten, belirlenen tekneye
yüklenmiş olan veya yüklenecek olan, bilinen mallar için taşıyıcılar tarafından verilen
belgedir.
Bunker Adjustment Factor: Denizaşırı nakliyatta, fuel oil fiyatlarındaki
dalgalanmaları hesaba katarak fiyatın hesaplanmış oranın üzerinde talep edilmesidir.
Carriage Forward : Sevkiyatın ücreti varış yerinde ödenebilir.
Certificate of insurance : Sigortacılar tarafından yayınlanan ve özel bir malın kendi
şirketlerinin sigortası altında olduğunu doğrulayan ve varış yerinde kontak kurmak
için acentalarının isimlerinin yer aldığı bir belgedir.
Charter Party : Bir teknenin tamamının veya bir kısmının kiralandığını gösteren
kontrattır.
CFR (ex C&F) : Maliyet ve taşıma
CIF: Maliyet, sigorta, navlun
CIP: Taşıma ve sigorta ödemesi
CPT : Taşıma ödemesi
Clean : Konişmentonun rezervasyonsuz olduğunun belirtilmesidir.
Clear : Gümrükten malların çekilmesidir.
Closing date : Belirlenen tekneye yüklenecek yük için, malların en son teslim
edileceği zamandır.
Commodity rate : Belirlenen havaalanları için bazı mal kategorilerinde hava
taşımasında özel düşük oranların uygulunabilmesidir.
Conference : Hisselerini birleştiren gemicilik şirketlerinin oluşturduğu kartellerdir. Bu
şekilde düzenli gemicilik hizmetlerinin belirli fiyatların altında fiyat vermelerine
müsaade etmezler.
Consignee : Gönderilen malın alıcısıdır.
Consignment : Bir nakliye belgesiyle, ağırlığı, hacmi, parsel sayısı veya görüntüsünün
tanımlandığı belirli miktardaki kargodur.
Consignment note : Belirlenmiş bir miktardaki kargo ile ilgili belgedir.
Consignor : Malın göndericisidir.
Consolidation : Aynı sevkiyatla gidecek farklı kaynaklardan gelen birçok yükün
birleştirilmesidir.
Consolidator : Normal olarak nakliyatçı firma şeklinde "consolidation" işini yürüten
firmadır.
Consular invoice : Bazı ülkelerde gümrükten mal çekmek için gerekli olan ve
konsolosluklar tarafından vize verilmesi gereken durumlarda konsolosluklar
tarafından sağlanan özel formlar üzerine hazırlanan faturadır.
Container : Bir tarafta çift kapısı olan, kolay elleçlenebilen ve emniyetli taşımayı
sağlayan alüminyum veya çelikten yapılan metal kutudur.
Crate : Tahtaların birleşmesiyle yapılmış, çivilenmiş, şeritlenmiş ve kapalı kutunun
aksine içindekilerin görülebileceği şekilde ki açık bir kutudur.
Cubic foot and cubic meter : Hacim birimidir.
Currency adjustment factor (CAF) : Amerikan dolarındaki açıklanan oranlar için
döviz dalgalanmalarını hesaba katarak, deniz taşımasındaki hesaplanmış orandan
fazla fiyat istemek (Bu düzeltme negatif anlamda da olabilir).
Dangerous goods : Uluslararası deniz organizasyonu tarafından belirlenen ve zararlı
maddeler olarak sınıflandırılan maddelerdir.
Deck : Güverte demektir, "under deck cargo" kargonun teknenin iç bölümlerine
konulmasıdır. "On deck cargo" ise ambarın üst kısımına konulmasıdır. Tehlike anında
ilk atılacak şey güverte üstündeki malzemeler olacağı için bu yüzden taşıyıcılar
herhangi bir sorumluluğu kabul etmemektedirler.
Delivery note : Eşyanın alıcısı tarafından imzalanacak olan, taşıyıcılar ve araba ile
nakledilecekler tarafından kullanılan bir belgedir. Eğer gönderilen mallar düzgün bir
sırada değilse, muhafaza edilmesi gerektiğinin belirtilmesi gerekmektedir.
Delivery order : Taşıyıcılar tarafından hazırlanan, malın alıcılarına kargonun
teslimini, aynı zamanda bir yerden diğerine kargonun geçişini sağlayan bir belgedir.
Demurrage : Gemi veya vagonun yük almak veya boşaltmak için tayin olunan
müddetten sonra alıkonulması, bunun için verilen para, tazminattır.
Destuffing : Konteyner işinde konteynerin boşaltılmasıdır.
Doortodoor
: Başlangıç yerinden alıcının ayağına teslim demektir. Karayolu ve
konteyner taşımalarında en iyi şekilde yürütülmektedir.
FCL : Dolu konteyner yükü
EXW : Bildirilen fiyat ihracatçının ticarî işletmesinde veya fabrikasında mallar alıcıya
teslim edildiği zaman geçerlidir.
FAS :Limanda teslim
FCA : Bu taşıma şekli özellikle multimodel taşıma sistemlerinde kullanılmaktadır.
Konteyner veya roll onroll
of gibi taşıyıcıya teslimdir.
FIO : Yükleme ve boşaltmanın deniz taşıma fiyatı içinde yer almamasıdır.
FOB : Gemi bordasında teslimdir.
FPA : Kısmi hasarın serbest bırakılmasıdır.
Feeder Service : Büyük deniz gemilerinden küçük deniz gemilerine veya mavnalara
veya bu olayın tersi olduğu zaman malların alınması veya teslimi olayıdır. Büyük
gemilerden direk servis yapabilmek çoğu kez mümkün olmamaktadır.
FIATA : Uluslararası Yük Taşıyıcıları Federasyon Birliğidir,
FIATA B/L : Üstteki federasyona ait bir taşıyıcı firma tarafından düzenlenen belgedir.
Floating Policy : Dalgalı sigorta poliçesi, sigortacı ve sigortalı arasında kalıcı bir
sigortanın yapılmasıdır.
Forwarding Agent (or forwarders) : Satıcı, alıcı ve taşıyıcılar arasında bir aracı görevi
yapan forwarderlar belirlenen prensipler çerçevesinde belgelerle belirtildiği üzere ön
taşımayı veya gemiye yüklemeyi düzenlerler.
Harbour dues : Liman imkanlarından faydalanmak için zorunlu vergilerdir.
Haulage : Karayolu taşımacılığıdır.
Haulage contractor : Karayolu taşıyıcısı
Heavy Lift Changes : Birim başına belli bir ağırlık limitinin üzerindeki parçaların
yüklenmesi, boşaltılması ve hareket ettirilmesi için ilave ücretlerdir. Bu ücretler liman
teçhizatı ve imkanlarına göre değişmektedir.
Hold : Kargonun yerleştirildiği ticarî gemilerin güvertelerinin altındaki
ambardır.
IATA : Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği
IMO (önceden IMCO) : Uluslararası Denizcilik Organizasyonu. Organizasyonun
görevleri arasında tehlikeli maddelerin sınıflandırılması, uyulması gereken kuralların
tesbit edilmesi, ticarî ülkelerin taşımacılıkla ilgili kurallarının yayınlanması yer
almaktadır.
Incoterms : Uluslararası Ticaret Odasının ticarî terimlerin yorumlanması ile ilgili
yayını
Jettison : Tehlike anında gemiyi hafifletmek amacıyla eşyanın denize atılması
Joint Cargo : Birleştirilmiş kargo
Layday
: Bir teknenin yükleme ve boşaltılması için izin verilen zaman
LCL : Konteyner yükünden daha az yük olması
Legalized invoice : Satıcının kendi hazırladığı başlıklı formlar üzerine hazırlanan
fatura. Bazı ülkelerde gümrük işlemleri sırasında gerektiğinde konsolosluk tarafından
onaylanması gerekmektedir.
Letter of credit : Kısaca L/C olarak adlandırılan kredi mektubudur veya bankalar
tarafından yayınlanmakta ve alıcı ile satıcı arasında aracılık yapmaktadır.
Lighter : Gemi boyunca yerleşen ve kargonun yüklenmesini veya boşaltılmasını
sağlayan mavnaya denmektedir.
Lighterage : Mavna Ücreti
Liftcan
: Metalik konteynerlere göre daha büyük fakat tahtadan yapılma ve genellikle
mobilyaların naklinde kullanılan bir kutudur.
Longshoreman : Gemi boşaltma ve yükletme gibi liman işlerinde kullanılan işçi.
Manifest : Manifesto, kaptan tarafından gümrük idaresine gemideki malları bildirmek
üzere verilen liste, gümrük beyannamesi, yük senedi,
Markings : Paketler ve kutular üzerine yapıştırılmış, gönderilen malı tanımlamaya
yarayan sembol, harfler ve şekillerdir.
Measurements : Paketlerin yükseklik, uzunluk ve genişliğini veren ölçümlerdir.
Genellikle paketin veya gönderilen yükün hacmini bulmak için kullanılır.
Minumum freight : Ufak bir yükün taşınması için taşıyıcılar tarafından alınacak en az
miktardaki ücret
Negotiable : Bir mala veya değere konu olan bir belgenin ciro edilebilir olduğunu
gösterir.
Non negotiable : Malın konusu olmayan bir doküman veya ciro edilebilir bir belgenin
sureti non negotiable bir belgedir. (Havayolu faturası ciro edilemez bir belgedir)
Notify address : Konişmentoda isim ve adres yerine malın alıcısının isminin yer
almadığı fakat eşyaların varış yerinde taşıyıcının acentası tarafından kime
gönderileceğinin belirtilmesidir.
On board B/L : Konişmentonun üzerinde eşyaların uygun bir şekilde yüklendiğinin
doğrulanmasıdır.
Outturn report : Boşaltma limanında oluşturulan ve bir tekneden boşaltılacak olan
malların listesidir.
Pallet : Sağlam tahtadan yapılmış, forklift ile taşınmaya müsait bir paketleme aracıdır.
Payload : Demiryolu, karayolu veya havayolu ile yapılan taşımada yerleştirilen
kargonun toplam ağırlığı.
RAG : Sınırlı konular rehberi, havayolu ile taşımada IATA tarafından tehlikeli
maddelerin kabul koşulları ve taşınması, etiketlenmesi, paketlenmesi gibi konuları
içeren bir yayındır.
RAG decleration : Satıcı tarafından imzalanan ve tamamlanan suret şeklinde
hazırlanan bir deklarasyon belgesidir.
Reefer : Soğuk hava konteyneri
Restricted cargo : Tehlikeli maddeler veya taşınması belirli kuralların yerine
getirilmesiyle mümkün olabilecek kargodur.
Right of recourse : Hatalı bir duruma karşı tazminat için talep hakkıdır. Malın alıcıları
hatalı taşıma olayında kayıtlı itiraz mektubunu göndererek sigortacıların itiraz hakkını
saklı tutmak zorundadırlar.
Skid : Genellikle metalik olan kaldırmaya ve yerleştirmeye müsait özel çerçevedir.
SRCC : Sigortacılık terminolojisindeki kısaltmadır. (Grevler, kargaşalarHükümetle
ilgili kargaşalar). Bu riskler "Tam risk" poliçelerinde yer almamaktadır ve "Savaş
riskleri" olarak ayrıca belirtilmelidir.
Stevedores : Gemilerin ambarlarında uygun kargo yerleştirmesinde uzmanlaşmış
liman işçileri.
Storage : Depolama
Stowage : Gemi ambarlarına veya konteynere yükleme anlamına gelmektedir.
Stower : Gemi ambarlarına yükleme işini düzenleyen liman işçileri
Stuffing : Konteynere yükleme
Subrogation : İtiraz haklarının başka bir tarafa naklidir,
Surveyor : Gemicilikte ve sigortacılıkta hasarlı malları irdeleyen ve detaylı bir rapor
hazırlayan ekspere denir.
Survey report : Eşyaların gördüğü zararı tanımlayan ve sigorta acentası tarafından
hazırlanan detaylı bir rapordur.
Tackle : Palanga, zincir
Tally clerks : Dokümanlarda verilen tanımlamaya kargo ve paketlerin uygunluğunu
kontrol eden şahıslardır.
Through B/L : Konişmento, belirlenen iki yer arasındaki taşımayı içermektedir. Fakat
seyahat esnasında bir transferi içermemektedir.
Through rate : Konişmentoda belirtilen malların nakli için mallarla ilgili taşıma
ücretlerinin toplamıdır.
Transshipment : Uygun bir limanda bir gemiden diğerine yükün transferidir.
Underdeck : Kargonun yüklendiği ambar. Taşıyıcılar gemi güvertesinde taşınan
mallar için sorumluluğu reddederler.
Underwriter : Sigortacıdır.
Warehouse : Antrepo, sevkiyat beklerken kargonun ambarda depolanmasıdır.
Bended warehouse : Transit olan kargonun veya gümrükten çekilmeyi bekleyen
kargonun gümrük kontrolu altında bulunduğu antrepolardır,
Waybill : Eşyaların sevkiyatını içeren belgedir
Wharf : Rıhtım, iskele
Wharfage : İskelenin yük boşaltma veya depolama için kullanılması, iskele ücretidir.
W/M : Ağırlık/ölçüm. Deniz taşıma ücretlerinin hesaplanmasına baz olmak kaydıyla,
geminin isteğine göre ağırlık ve ölçüm esasının belirlenmesidir.
EK 2TİCARİ
FATURA – ÖRNEK FORM
CRAFT CERAMICS LTD
Unit 5c, Ashew Industrial Estate
Ashnew,Country Wicklow, Ireland [1] INVOICE NO. 1321
DATE 1 July 19..
Telephone: (01) 123456
Facsimile: (01) 127890
Telex: 12345 CCER EI [2]
VAT Registration No. 4561388[3]
Invoice to:
Kaufstadt AG[4]
Central Purchasing
1293 Am Werhaam
Düsseldorf 4000
Germany
VAT Registration No. 11223344[6]
Consing to:
Kaufstadt AG[5]
Central Warehouse
Reference MG/17963
Karlsruhe
Germany
Customer’s Order No. MG/17963 [7]
Quantity Description Unit price Total value
[8]
100 pieces
100 pieces
100 pieces
100 pieces
100 pieces
100 pieces
160 pieces
160 pieces
160 pieces
80 pieces
80 pieces
80 pieces
IRISHCRAFT POTTERY[9]
TARIFF REFERENCE 6912 00 500 00
teacups valley green
teacups stone grey
teacups peat brown
saucers valley green
saucers stone grey
saucers peat brown
plates 19 cm valley green
plates 19 cm stone grey
plates 19 cm peat brown
plates 26 cm valley green
plates 26 cm stone grey
plates 26 cm peat brown
TOTAL VALUE EX WORKS
CARRIAGE TO WATERFORD PORT &
LOADING
TOTAL VALUE FOB WATERFORD [12]
FREIGHT CHARGES WATERFORD/
KARLSRUHE [13]
INSURANCE ASHNEW/ KARLSRUHE [14]
TOTAL VALUE CIF KARLSRUHE
Shipped by: Bell Lines via Hamburg [15]
on: 2 July 19
Signed : [
16]
Date : 1 July 19
US $[10]
7.00
7.00
7.00
5.00
5.00
5.00
10.00
10.00
10.00
15.00
15.00
15.00
US $[11]
700.00
700.00
700.00
500.00
500.00
500.00
1,600.00
1,600.00
1,600.00
1,200.00
1,200.00
1,200.00
12,000.00
75.00
12,075.00
925.00
150.00
13,150.00
EK 3TAŞIMA
BELGESİ – ÖRNEK FORM
SHIPPING INSTRUCTIONS
Shippers name and addres (1)
(Taşıyıcının Adı ve Adresi)
Craft Ceramics Ltd.
Unit 5c, Ashnew Industrial Estate
Ashnew, Country Wicklow, Ireland
Consignee’s name and address (2)
(Alıcının Adı ve Adresi)
Kaufstadt AG
Central Warehouse
Reference MG/17963
Karlsruhe
Germany
Notify address (3)
(Acenta Adresi)
Impex AG
221 Havenstrasse
Hamburg
Place of receipt (4)
(Malların Alınacağı Yer)
Ashnew
First vessel (5)
(Birinci Araç)
Bell Lines
Port loading (6)
(Yüklemenin yapılacağı liman)
Waterford
Port of discharge (7)
(Malların Boşaltılacağı Liman)
Hamburg
Final discharge (8)
(Malların Son Teslim Yeri)
Karlsruhe
Second vessel (9)
(İkinci Araç)
Port
of transport (10)
(Aktarmanın Yapılacağı Liman)
Port
of discharge (11)
(Malların Boşaltılacağı Liman)
Place
of delivery (12)
(Malların Teslim Yeri)
FİRMA
ADI
A. Ş.
Gross weight
(Toplam
Ağırlık)
kg (17)
522 kg
Meassurement m3 (18)
1.12
Marks and no’s. (14)
(İşaret ve Numaralar)
Fully addressed
Nos. 178
Contents no.
and seal no.
(Mühür ve
Damga
Numarası)
(15)
Quantity and description
of goods
(Ürüne ve ambalaja
ilişkin uyarılar) (16)
78 cardboard cartons
containing poterry
FRAGILE, HANDLE
WITH CAREKEEP
UPRIGHT
Tariff no. (19)
691200
500 00
FOB value (20)
(FOB Değeri)
US $
12,075.00
EK 4KOLİ
LİSTESİ – ÖRNEK FORM
PACKING LIST
This packing list refers to invoice no. 1321[1] Dated 5 August 19
Quantity
[2]
Numbers
[3]
Contents each
[4]
Measure each
[5]
GR WT each
[6]
5
5
5
5
5
5
8
8
8
8
8
8
15
610
1115
1620
2125
2630
3138
3946
4754
5562
6370
7178
20 teacups green
20 teacups grey
20 teacups brown
20 saucers green
20 saucers grey
20 saucers brown
20 plates 19 green
20 plates 19 grey
20 plates 19 brown
10 plates 26 green
10 plates 26 grey
10 plates 26 brown
FRAGILE, HANDLE
WITH CAREKEEP
UPRIGHT
(KIRILABİLİR, ÖZENLE
TAŞIYINIZ, DİK TUTUNUZ.)
45 x 40 x 10 cm
45 x 40 x 10 cm
45 x 40 x 10 cm
30 x 15 x 15 cm
30 x 15 x 15 cm
30 x 15 x 15 cm
42 x 21 x 15 cm
42 x 21 x 15 cm
42 x 21 x 15 cm
30 x 30 x 20 cm
30 x 30 x 20 cm
30 x 30 x 20 cm
4.8 kg
4.8 kg
4.8 kg
4.4 kg
4.4 kg
4.4 kg
8.0 kg
8.0 kg
8.0 kg
8.0 kg
8.0 kg
8.0 kg
Method of packing: cardboard [7]
Marks and numbers: fully addressed, numbered 178
[8]
Total no. of packages: 78 [9]
Total measure: 1.12 cubic metres [10]
Total net weight: 451.5 kg [11]
Total gross weight: 522 kg [12]

EK 6SİGORTA
BELGESİ – ÖRNEK FORM
INSURANCE COMPANY OF MONGERRAT
28 Abbey Street
Hightown, Abbeyville, Mongerrat
ORIGINAL
[1] 15 September 19..
THIS IS TO CERTIFY that this Company has insured the goods specified her eunder, under open policy, on
behalf of:
Mongerrat Producers Cooperative, Abbeyville Avenue
Hightown, Abbeyville, Mongerrat [2]
Description of goods insured, including mar ks and numbers
500 jute sacks each containning 25 kg Class I new potatoes (totalling 12,500 kg)[3]
labelled with full address and numbered 1500
[4]
Vessel/Voyage conveyance “Sea Trader” [6]
Abbeyville/Miami/ New York [5] Insured value US$ 3,916.00 [7]
Conditions of insur ance
Goods must be packed in new jute sacks and packed on pallets of 20 sacks per pallet
Adequately banded. Shrink wrapping may not be used. [8]
Subject otherwise to the conditions and terms of the original policy.
IMPORTANT: With a view to facilitating the settlement of any claim for loss or damage hereunder, the insured
are advised to take the following steps:
CARRIERS’ LIABILITY
Consignee are reminded that should any loss or damage be apparent, they, or their agents, should without delay
arrange for immediate joint survey with the Carriers before delivery is taken.
Should any such survey show actural loss or damage, a claim should be at once lodged with the Carriers. In no
circumstances should “clen” receipts be given goods are discharged in bad order except under written prorest.
In case of loss or damage not apparent at the of taking delivery, notice in writing should be given to the Carriers
within tree days of delivery, and prompt arrangements made for a survey to be held.
The consignees or their Agents should claim on the Carriers for any packages which cannot be found, or on the
Port Authorities if the miising packageshave been discharged from the vessel.
The consignees or their Agents are recommended to make themselves familiar with the Regulations of th Port
Authorities in force at port of discharge.
In the event of damage which may involve a claim under this Certificate, immediate notice of suc damage should
be given to:
Bob Kopolski [9]
Kopolski & Reinhart, 2342 5 th Avenue, New York, N.Y. 66554
Who has/have been authorized to adjust and to settle claims under this Policy for and on behalf of the Corporation.
This Certificate r epr esents and takes the place of or iginal Policy and will, for the pur pose of collecting any
claims, be accepted as showing that the holder is entitled to the benefit of such policy to the extent set for th
her ein.
(Signed)
[10] For the Insurance Company of Mongerrat
EK 7YARARLI
ADRESLER
ULAŞTIRMA BAKANLIĞI
Emek 4. Cad. No. 5
ANKARA
Tel: 0312215
66 88
Faks : 0312212
70 51
Web : www.ubak.gov.tr
DENİZ TİCARET ODASI
Meclisi Mebusan Cad. No: 22
80154 SalıpazarıİSTANBUL
Tel.: 212252
01 30 (8 Hat)
Fax: 212293
79 35
Web: www.chamberofshipping.org.tr

T.C. ULAŞTIRMA BAKANLIĞI DENİZCİLİK MÜSTEŞARLIĞI
Anıt Cad. Şafak Apt. No. 8
TandoğanANKARA
Tel: 312212
80 61
Fax: 312212
82 78
Web: www.denizcilik.gov.tr
UNDULUSLARARASI
NAKLİYECİLER DERNEĞİ
Büyükdere Cad. Sivritaş Sok. Elbir Han 18/4
MecidiyeköyİSTANBUL
Tel.: 212274
88 75
Fax: 212267
28 03
Web: www.und.org.tr
HAVA TAŞIMACILIĞI
TÜRK HAVAYOLLARI ANONİM ORTAKLIĞI
YeşilköyİSTANBUL
Tel: 212663
63 00
Fax: 212663
49 04
Web: www.thy.gov.tr
KIBRIS TÜRK HAVA YOLLARI (KTHY)
İstanbul
Tel : 0212 274 69 32
Faks: 0 212 663 66 39
Web: www.kthy.net
KAYNAKLAR
Incoterms
2000, International Chamber of Commerce – Türkiye Milli
Komitesi (TOBB), Yayın No:560, Ankara, 2001
Export
/ Import Procedures and Documentation, (4 th edition), Thomas E.
Johnson, American Management Assocation, New York, 2002
ÇALIŞ
Asım, İhracatta Nakliyat, Pratik Bilgiler Serisi, İGEME, Ankara,
1998
Trade
Secrets, International Trade Center & İGEME, Geneva/Switzerland,
Ankara/Türkiye, 2000
Prof.
Dr. Ercüment ERDEM, Incoterms Uygulamaları Semineri, ICC & İTO,
İstanbul, Mayıs2003
Dr.
O. Barbaros KEMER, Dış Ticaret Eğitimi, (Y.Doç.Dr. Emine KOBAN
derlemesinde), AlfaAktüel
Kitabevi, Bursa, 2002
"
DIŞ TİCARET", Dış Ticarette Nakliyat ve Sigorta, C. AYVAZOĞLU,
Ankara,1996
DIŞ
TİCARET YÖNÜYLE GÜMRÜK BİRLİĞİ, T.C. Başbakanlık Dış
Ticaret Müstaeşarlığı, Ankara, 1996
AYBAY
Atilla, Deniz Ticaret Deyimleri Sözlüğü, Hukuk Araştırmaları
Vakfı, İstanbul, 2003
T.
İŞ BANKASI Vakfı, Banka ve Tic. Huk. Arş. Ens., "Deniz Ticaret
Hukuku" (Prof. A. İZVEREN, Prof. N. FRANKO, Av. A. ÇALIK), 1994
YILDIZTEKİN
Atilla, 15.08.2002 , Dünya Gaztesi DenizcilikLojistik
Eki
AKTEN
Necmettin (Kaptan), Taşımacılık Klavuzu, İTO Yayını, İstanbul,
1995
DPT,
Karayolu Ulaştırması, VIII.B.Y.K.P. Ö.İ.K. Raporu, Ankara, 2000
DTO,
Asrın Dönemecinde Denizciliğimiz, 1994
DTO,
Ulusal Deniz Ticaretimizin Sektörel Değerlendirmesi, İstanbul, 1990
UND
(Uluslararası Nakliyeciler Derneği), Uluslararası Karayolu Taşımacılığı
Mevzuatı, Ankara,1990
UND
(Uluslararası Nakliyeciler Derneği), www.und.org.tr