Yabancı Uyruklu Çalışanların Sigortalılığı

İşverenler firmalarında istihdam etmek üzere işe aldıkları yabancı uyruklu çalışanların SGK bildirimlerinin ne şekilde yapılıp yapılmayacağı, hangi yabancı uyrukluların bildirime gerek olmak sızın çalıştırılacağı konusunda epeyce bilgiye ihtiyaç duymaktadırlar. Bu yazımızda akılda soru bırakmayacak şekilde yabancı uyruklu çalışanların Sosyal Güvenlik açısından değerlendirmesini yapacağız. Öncelikle kısa bir genel çerçeve çizerek konuya girelim.

Öncelikle yabancı uyruklu kişilerden bir işyerinde hizmet akdiyle çalışanlar 4/a kapsamında (Eski SSK) sigortalı sayılmaktadırlar. Ancak kanun sigortalı sayılmayacaklara kısaca iki istisna getirmiştir. Bunlardan ilki; yabancı bir ülkede kurulu herhangi bir kuruluş/firma tarafından ve o kuruluş/firma adına ve hesabına Türkiye’ye bir iş için gönderilen ve yabancı ülkede sosyal sigortaya tabi olduğunu belgeleyen kişiler. Diğeri ise; Türkiye’de kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan (4/b veya Bağ-Kurlulardan), yurt dışında ikamet eden ve o ülke sosyal güvenlik mevzuatına tabi olanların sigortalı sayılmayacakları öngörülmüştür.

Bir hususta Türkiye’nin imzalamış olduğu ikili ya da çok taraflı sosyal güvenlik sözleşmelerinde iki ülke vatandaşlarının karşılıklı olarak diğer ülkede geçici görevli ya da geçici görevli olmaksızın çalışmaları halinde hangi ülkenin sosyal güvenlik mevzuatına tabi olacaklarına ilişkin hükümler bulunmaktadır. Yani yukarıda kısaca giriş yaparken anlattığımız hususlar ülkemizin yapmış olduğu özel anlaşmalarla şekillenebilenecektir. Bu da demektir ki iki ülke arasında bu konuda neler belirtilmişse o iki ülke vatandaşlarının çalışmalarında o özel hükümlerin geçerli olacağıdır.

Ancak Türkiye’nin anlaşma yapmadığı ülke uyruğuna sahip olupta, o ülkede kurulu kuruluş adına ve hesabına Türkiye’ye bir iş için gönderilip ülkesinde sosyal sigortaya tabi olduğunu belgeleyen kişiler en fazla üç ay süreyle sigortalı sayılmayacaklardır.

Örneğin Türkiye’nin sözleşme imzaladığı Danimarka vatandaşı bir kişi ülkesinde sosyal sigortaya tabi olduğunu belgelediğinde Danimarka ile yapılan sözleşme gereği geçici görevle geldiği Türkiye’de 12 ay süreyle (ve bu süreye ilave edilecek ek süreyle) sigortalı sayılmayacaktır. Ancak bir İspanya vatandaşı ülkesinde sosyal güvenliğe tabi olduğunu belgelediğinde en fazla üç ay süre ile sigortalı sayılmayacaktır. Üçüncü ayın bitiminden itibaren sigortalı sayılacaklardır.

Üç aylık sürenin dolduğu tarihten sonra Türkiye’den ayrılan ya da ayrılmadan yeniden çalışma izni talep edilen yabancı uyruklular hakkında üç aylık süre şartı aranmaksızın çalışmaya başladıkları tarihten itibaren sigortalı bildirimleri yapılacaktır. Ancak, üç aylık çalışma süresini doldurmadan Türkiye’den ayrılan ya da Türkiye’de bulunduğu halde çalıştığı işinden ayrılan yabancı uyrukluların yeniden aynı ya da başka bir iş için çalışma izni alarak çalışmaya başlamaları halinde, ilk çalışma izinlerinde kullandıkları sürenin üç aya tamamlandığı tarihten sonra sigortalı sayılacaktır.

Yabancılar Çalışma İzin Belgesi Almak Zorundadır

Yabancı uyrukluların Türkiye’de bir işveren yanında veya kendi nam ve hesabına çalışmaya başlamadan önce izin almaları gerekmektedir.

Peki, çalışma izinlerini nereden almaktadırlar?

Yabancı uyruklulara çalışma izinleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (Bakanlık) tarafından verilmekte, ancak, Başbakanlık, Milli Savunma Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı ve Yüksek Öğretim Kurulunca da Bakanlığa bilgi verilmek koşuluyla ilgili kanunlarda belirtilen işlerde çalışacak kişilere çalışma izni verilebilmektedir.

Bu izin belgelerinin birer örneği ilgili sosyal güvenlik il müdürlükleri/ sosyal güvenlik merkezlerine gönderilmektedir. Bu şekilde yabancı uyruklu çalışanlar 4/a’lı (SSK’lı) olarak tüm sigorta kollarına tabi olarak çalışacaklardır.

Yabancı uyrukluların SGK’ya bildirimi

Yabancı uyrukluların geçici görevli oldukları sürelerinin dolduğu tarihten itibaren sigortalılıklarının sağlanabilmesi için, çalışma izni aldıkları sigortalılardan yabancı kimlik numarası olanların işe giriş bildirgeleri elektronik ortamda, yabancı kimlik numarası olmayanların işe giriş bildirgeleri ise kağıt ortamında işverenler tarafından en geç üç aylık sürenin dolduğu tarihe kadar SGK’ya verilecektir.

Osman ÖZBOLAT

https://twitter.com/osozbolat

Kaynak: www.osmanozbolat.com