Anayasa’nın 153. maddesi ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Ku­ruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 53. maddesi uyarınca, kanun, kanun hükmünde kararname veya TBMM İçtüzüğü ya da bunla­rın belirli madde veya hükümleri iptal kararının Resmî Gazete’de yayım­landığı gün yürürlükten kalkar. Ancak, Anayasa Mahkemesi iptal kararı ile meydana gelecek hukuksal boşluğu kamu düzenini tehdit veya kamu yararını ihlal edici nitelikte görürse, boşluğun doldurulması için iptal ka­rarının yürürlüğe gireceği günü ayrıca kararlaştırabilir.

İtiraz konusu kuralın iptaline karar verilmesi ile meydana gelen hu­kuksal boşluk kamu yararını olumsuz yönde etkileyecek nitelikte oldu­ğundan, yeni düzenleme yapması için yasama organına süre tanımak amacıyla iptal kararının Resmî Gazete’de yayımlanmasından başlayarak bir yıl sonra yürürlüğe girmesi uygun bulunmuştur.

 

A ­8.6.1965 günlü, 625 sayılı “Özel Öğretim Kurumları Kanunu”nun

15. maddesinin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve İPTALİNE, Ahmet AKYAL­ÇIN, Mustafa YILDIRIM, Serdar ÖZGÜLDÜR ile Serruh KALELİ’nin karşı­oyları ve OYÇOKLUĞUYLA,

B ­İptal edilen fıkranın doğuracağı hukuksal boşluk kamu yararını ihlal edici nitelikte görüldüğünden, Anayasa’nın 153. maddesinin üçün­cü fıkrasıyla 2949 Sayılı Yasa’nın 53. maddesinin dördüncü ve beşinci fıkraları gereğince İPTAL HÜKMÜNÜN, KARARIN RESMİ GAZETE’DE YA­YIMLANMASINDAN BAŞLAYARAK BİR YIL SONRA YÜRÜRLÜĞE GİRME­SİNE, OYBİRLİĞİYLE, 15.2.2006 gününde karar verildi.

 

1 ­Türk Milli Eğitiminin temel ilkeleri Anayasa’nın 42. maddesinde önemli ayrıntılarıyla; 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu’nda ise çok detaylı biçimde belirtilmiştir. Resmi ya da özel tüm eğitim kurumları için en başta Anayasa’nın 42. maddesi, sonra Milli Eğitim Temel Kanunu gelirken, “Özel Öğretim Kurumla­rı” için ayrıca 625 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu hükümleri önem taşı­maktadır. Anayasa’nın ve sayılan temel yasaların düzenlemeleri, özel öğretim ku­rumlarını birer resmi kurum gibi aynı ödev ve sorumluluklara tâbi kılmıştır.

Milli eğitimin ülkenin geleceği ve toplum açısından arzettiği hayati önemi gö­zeten Anayasa koyucu, bu konuda özel düzenlemelere gitmiş ve bu alandaki fa­aliyetleri Milli Eğitim Bakanlığı’nın gözetim ve denetimine bırakmıştır. Milli Eği­tim Bakanlığı da, Anayasa’dan kaynaklanan bu gözetim ve denetim yetkisini ge­rek yukarıda sayılan yasalarla, gerek 3797 sayılı Milli Eğitim Bakanlığının Teşki­lat ve Görevleri Hakkında Kanun ile birçok düzenleyici tasarruflar (tüzük ve yö­netmeliklerle) çerçevesinde yerine getirmektedir.

Özel öğretim kurumlarının açılışından, ruhsat iznine, binasına, dersliğine, öğrenci sayısına, müfredatına, yönetici ve öğretmenlerin niteliğine ve istihdam ko­şullarına kadar bir çok konuda, belirtilen çeşitli mevzuat kurallarıyla düzenleme­lerde bulunulduğu, böylelikle tipik bir kamu hizmeti sunan özel okulların resmi okullar gibi Devletin gözetim ve denetimi altına alındığına kuşku bulunmamakta­dır. İşte bu gözetim ve denetim faaliyeti esnasında, özel öğretim kurumlarının mevzuatla belirlenen bir kısım kurallara aykırı hareketlerinin saptanması duru­munda, Milli Eğitim Bakanlığı’nca bu aykırı hareket (ihlâl) karşılIğında bir yaptı­rım uygulanması, gerek Anayasa’nın gerek işaret edilen yasal kuralların doğal bir sonucudur.

2 ­İptal istemine konu 625 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu’nun 15. maddesi “Kanun, tüzük ve yönetmeliklere veya umumi emirlere aykırı hareketi veya aykırı harekette ısrarı tesbit edilen özel öğretim kurumu, hareketinin ağırlık derecesine göre, geçici veya sürekli olarak Milli Eğitim Bakanlığı’nca kapatılabi­lir.” hükmünü taşımaktadır.

Milli Eğitim Mevzuatı çok geniş kapsamlı olup, yukarıda sayılan kanunların yanısıra, sayıları onlarla ifade edilen tüzük ve yönetmelikler vasıtasıyla öğrenim gören tüm ülke nüfusunu kapsayan ve değişen koşullar nedeniyle sürekli gelişim gösteren dinamik bir görünüm sergilemektedir. Bu mevzuat çerçevesinde bizzat Milli Eğitim Bakanlığı’nca yerine getirilen görevler ve yaptırımlar olduğu gibi, yet­ki genişliği esası uyarınca illerde valilerin özel öğretim kurumları üzerinde göze­tim ve denetim yetkilerini kullanmak suretiyle ifa ettikleri görev ve yaptırımlar da sözkonusudur. 

Bu denli geniş bir kitleye hitap eden ve milyonlarca kişiyi doğrudan ilgilendi­ren Milli Eğitim Mevzuatı hükümlerinin çok detaylandırılması mümkün ve doğru olmadığı gibi; sürekli gelişim ve değişim içinde olunan böylesine dinamik bir alan­da, özellikle yasalar bazında temel ilke ve esasların konulması ve çerçevenin çizil­mesiyle yetinilmesi, detayların düzenleyici tasarruflara bırakılması işin doğasına uygun bulunmaktadır. Nitekim, itiraz istemine konu kuralda da bu şekilde bir öl­çüt konulmuş ve yaptırım türü de belirlenerek (geçici veya süreli olarak kapatıl­ma) düzenleme getirilmiştir. Bu düzenlemenin “belirlilik” ilkesine uymadığından sözedilemez. Çünkü, yukarıda belirtildiği üzere, çok dağınık ve çok kapsamlı olup sürekli değişim gösteren Milli Eğitim mevzuatı kurallarının bu şekilde bir madde de “tadadi” olarak sayılması, şekli esasa üstün tutan bir anlayışı hukuki kılacağı gibi; kamu yararı ve dinamizmi de engelleyebilecektir.

Esasen, mevzuatımızda buna benzer bir çok düzenleme de mevcuttur. Örne­ğin, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 145. maddesine göre, “Hırsızlık suçunun konusunu oluşturan malın değerinin azlığı nedeniyle, verilecek cezada indirim yapılabileceği gibi, suçun işleniş şekli ve özellikleri de gözönünde bulundurula­rak, ceza vermekten de vazgeçilebilir.”

Öte yandan, anılan kural sonucu tesis edilen idari işlemin idari yargı deneti­mine tâbi olduğu ve sözkonusu takdir yetkisinin hukuka aykırı kullanılması ha­linde iptal edileceği de izahtan varestedir. Dolayısiyle, itiraz istemine konu kura­lın “belirlilik” özelliğini taşıdığından kuşku duyulmamalıdır.

3 ­İtiraz konusu kuralın Anayasa’nın 38. maddesine aykırı olduğu savı da yerinde değildir. Kural, suç ve cezanın yasallığı ilkesini ihlâl etmediği gibi, işaret edilen Milli Eğitim Mevzuatı hükümlerinde hangi fiil ve davranışların “hukuka ay­kırılık” teşkil edeceği de önceden belirlenmiştir. Bu bakımdan 625 sayılı Yasa’nın

15. maddesinin ceza, tekerrür ve ağırlık derecesi yönünden belirlilik koşullarınıtaşımadığı, dolayısiyle suç ve cezaların yasallığı ilkesine aykırı düştüğü sonucu­na katılmaya imkân yoktur.

765 sayılı mülga Türk Ceza Kanunu’nun 526. maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Selâhiyetli makamlar tarafından adlî muameleler dolayısiyle yahut âm­me emniyeti veya âmme intizamı veya umumi hıfzıssıhha mülahazasıyla kanun ve nizamlara aykırı olmayarak verilen bir emre itaat etmeyen veya bu yolda alın­mış bir tedbire riayet eylemiyen kimse, fiil ayrı bir suç teşkil etmediği takdirde, bir aydan üç aya kadar hafif hapis veya ikiyüzelli liradan beşyüz liraya kadar ha­fif para cezasiyle cezalandırılır.” kuralının, (1961) Anayasası’nın 33. maddesinde yer alan “kanunsuz suç ve ceza olmaz.” ilkesine aykırı olduğu savıyla yapılan baş­vuruda, Anayasa Mahkemesi’nin 7.6.1973 tarih ve E.1973/12, K.1973/24 (RG.9.11.1973, S.14707) sayılı kararıyla, aşağıdaki gerekçe ile iptal isteminin REDDİNE karar verilmiştir:

“... İptali istenen 526. maddenin birinci fıkrasında suç unsurları açık olarak belirtilmiştir. Yasa’nın bu kuralına göre, bir eylemin suç sayılabilmesi için, yetki­li makamlarca verilmiş bir emir veya alınmış bir önlem olması, bu emir veya ön­lemin ya adli işlemlere, ya kamu güvenliğine, ya kamu düzenine, yahut da genel sağlığa ilişkin bulunması ve ayrıca bu emir veya önlemin yasalara ve tüzüklere de aykırı bulunmaması gerekmektedir... TCK’nın 526. maddesinin birinci fıkrası ku­ralı ile adli işlemleri iyi ve sağlıklı bir biçimde yürütmek, kamu düzenini, kamu güvenliğini, genel sağlığı korumak, bu alanlarda gerektiğinde daha çabuk ve ye­rinde önlemler alınmasını sağlamak ereği güdülmüştür. Görülüyor ki TCK’nın 526. maddesinin sözkonusu fıkrasında suçun ne olduğu ve cezası açıkça belirtil­miştir. Yasama organının, yasa yaparken bütün olasılıkları gözönünde bulundu­rarak ayrıntılı kuralları da saptamak yetkisi varsa da, sık sık değişen durumlar ve gereksinimler karşısında, bu organın yapısı bakımından ağır işlemesi ve gün­lük olayları izleyerek zamanında gerekli önlemleri almasının güçlüğü dolayısiyle, yasada temel kuralları saptadıktan sonra ivedi işlerde Hükümete veya kimi ma­kamlara önlem olmak yetkisi bırakması da yasama yetkisini kullanmaktan baş­ka bir şey değildir. Bundan başka, yukarıda da değinildiği gibi 526. maddenin bi­rinci fıkrasında suçun ne gibi eylemleri kapsadığı açıkça belirtildiğine ve cezası da önceden saptandığına göre, itiraz konusu kuralın Anayasa’nın 33. maddesin­deki ‘kanunsuz suç ve ceza olmaz’ ilkesine ve ayrıca 107. maddesine uymayan bir yönü yoktur...”

Gerekçesine yer verilen sözkonusu Anayasa Mahkemesi kararı da, itiraza ko­nu kuralda içerik yönünden büyük paralellik gösteren bir düzenlemenin “kanun­suz suç ve ceza olmaz” ilkesine aykırı düşmediğini açıkça ortaya koymaktadır.

4 ­Açıklanan nedenlerle, 625 sayılı Kanun’un 15. maddesinin Anayasa’ya aykırı olmadığı kanısına vardığımızdan; sözkonusu kuralın iptali yolundaki ço­ğunluğun görüşüne katılamıyoruz.