Bilindiği üzere kamu oyunda kredi kartı affı diye bilinen yasa meclisten geçmiştir. (Meclis görüşme tutanakları için tıklayınız) Yasa genel olarak kredi kartlarına bir düzenleme getirmiş, belli bir tarihten önce temerrüde düşmüş ve haklarında icra takibi başlatılmış borçlulara da bir defalığına ödeme kolaylılığı sağlayan bir düzenleme getirmiştir. Söz konusu düzenleme yasanın gecici 4 üncü maddesi olup  konunun güncelliğine binaen öncelikle bu husus incelemeye alınmıştır.

"GEÇİCİ MADDE 4.-  Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibariyle, kendisine dönem sonu borcunun ödenmesi için ihtar çekilmiş veya haklarında icra takibi başlatılmış ya da 31.01.2006 tarihine kadar temerrüde düşmüş olan kredi kartı borçluları, altmış gün içerisinde ilgili kredi kartı veren kuruluşa veya avukatına yazılı olarak, güncel tebligat adresi de belirtilmek suretiyle müracaat ederek, borçlarını taksitle ödemek istediklerini beyan etmeleri halinde düzenlenecek ödeme planını imzalamaları ve ilk taksiti de peşin ödemeleri şartıyla kendisine bildirilen son dönem borcu tamamen tahsil edilinceye kadar yıllık yüzde 18 faiz oranı üzerinden hesaplanacak borç tutarını; icra takibine konu olmuş ise takip, dava masraf ve harçları, vekalet ücretiyle birlikte 18 eşit taksitte ödeme hakkına sahip olurlar.

 Temerrüt tarihindeki ana para borcu kart çıkaran kuruluş tarafından kart hamiline o tarihte gönderilen son dönem borcunda belirtilen toplam borç tutarıdır.

Kredi kartı borçlusunu bu maddenin birinci fıkrasına uygun olarak alacaklıya müracaat etmesi ve yapılan ödeme planı doğrultusunda taksit tutarlarını ödemesi şartıyla, halihazırda yapılmış işlemler baki kalmak kaydıyla icra işlemleri durur, İcra ve İflas Kanununda belirtilen süreler işlemez.

Kredi kartı borçlusu bu ödeme planına karşı ancak, plan doğrultusunda ödeme yapmak ve ödemelere devam etmek koşuluyla itiraz yoluna başvurabilir.

İşbu geçici madde kapsamında yeniden yapılandırılan borçlarda, borçlunun yapılandırma öncesi dönemde borca vaki itirazları ortadan kalkar. Ödeme planı uyarınca son taksitin de vadesinde ödenmesi üzerine icra takibi sona erer.

Taksitlerden herhangi birinin vadesinde ödenmemesi halinde bu maddeyle sağlanan haklar ortadan kalkar ve bu Kanunun 26 ncı maddesinde belirtilen gecikme faizi üzerinden mevcut icra takip işlemlerine devam edilir.

İşbu geçici madde Kanunun yürürlüğe giriş tarihinden önce yapılmış ödemeleri geri isteme hakkı vermez.

KİMLER YARARLANACAK ?

Söz konusu hüküm açısından bir tarih belirlenmiştir. Bu tarih 31.1.2006 tarihidir. Yani geçici 4 üncü madde ile getirilen düzenlemeden, bu tarihten önce  temerrüde düşen kredi kartı borçluları yararlanacaktır. Diğer bir deyişle, bu hükümden sadece bu tarihten önce haklarında icra takibi başlatılmış olan borçlular değil, kendisine bu tarihten önce ihtarname gönderilmek suretiyle temerrüde düşürülmüş olanlar da yararlanacaktır.

Yapılan yorumlar ve sorulan sorular üzerine yasadan kimlerin yararlanacağı hususunda tereddütler oluşmuş konunun  yeniden incelemek gerekliliği ortaya çıkmıştır.

“Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibariyle, kendisine dönem sonu borcunun ödenmesi için ihtar çekilmiş veya haklarında icra takibi başlatılmış ya da 31.01.2006 tarihine kadar temerrüde düşmüş olan kredi kartı borçluları,”

Yasada “veya” “ya da” bağlaçları ile ifade edilen üç halden bahsedilmektedir. Cümlenin başlangıcı ise “bu kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibariyle”dir

Söz konusu üç hal   a) ihtar çekilmiş olması,  b) icra takibi yapılmış olması c) temerrüde düşülmüş olması

Bu hallerden öncelikle temerrüde düşülmüş olması halinİ  anlatmamız,  diğerlerini anlamamızı ve eğer bir çelişki varsa  çelişkiyi de izah edilmesini daha kolaylaştıracaktır.

Temerrüdün ne olduğunu Borçlar yasası tarif etmemektedir.

B - BORÇLUNUN TEMERRÜDÜ

    I:ŞARTLAR

    Madde 101 - Muaccel bir borcun borçlusu, alacaklının ihtariyle, mütemerrit olur.

    Borcun ifa edileceği gün müttefikan tayin edilmiş veya muhafaza edilen bir hakka istinaden iki taraftan birisi bunu usulen bir ihbarda bulunmak suretiyle tesbit etmiş ise, mücerret bugünün hitamı ile borçlu mütemerrit olur.

 Buradan çıkaracağımız sonuç şudur;  henüz ifası mümkün olan muaccel bir borcun, borçlu tarafından gereken zamanda yerine getirilmemesidir.  Yani gereğinin yerine getirilmesi mümkün olan ve ödeme zamanı gelmiş bir borcun ödenmemesidir.

Borçlunun temerrüde düşmesi için iki şart gerekmektedir.

 a)      borcun muaccel olması 
Borcun alacaklı tarafından talep ve dava edilebilir bir vaziyette olması demektir. Daha farklı bir deyişle borcun ödenme zamanının gelmesidir.

b)      İhtar
Borç muaccel olsa bile borçlunun mütemerrid (temerrüde düşmüş) olabilmesi için kendisine alacaklı tarafından bir ihtarın yapılması icab eder

Borçlar hukuku anlamında ihtar, tek taraflı ve ulaşması gerekli bir irade beyanı olup hiçbir şekle tabi değilken,  ispat hukuku açısından  bir şekle tabi oldukları gibi  alacaklının veya borçlunun niteliğine göre bir şekle tabi kılınabilir . Örneğin Ticaret yasasının 20 maddesi

“Tacirler arasında, diğer tarafı temerrüde düşürmek veya mukaveleyi fesih yahut ondan rücu maksadiyle yapılacak ihbar veya ihtarların muteber olması için noter marifetiyle veya iadeli taahhütlü bir mektupla yahut telgrafla yapılması şarttır.”

Hukuk Usulu Muhakemeleri yasasına göre ise adresi meçhul olanlara ihtar ilanen yapılır.

O halde temerrüd için  muaccel bir borç olmalı ve borçlunun borcu ödenmesi ihtar edilmelidir. Bir tacir olan bankanın İhtarnameyi noter marifetiyle veya  iadeli taahhütlü bir mektupla yapması gerekmektedir. Bankalar uygulamada bu hususu noter marifeti ile yapmaktadırlar. Kredi kartı ekstreleri ihtarname değildir.Ayrıca kredi kartı ekstreleri Tebligat yasasına uygun olmayan bir biçimde teblig edildiklerini  de unutmamak gerekir.

Temerrut ne zaman oluşacaktır.?  Hangi tarih temerrüt tarihi sayılacaktır. ?

Sıra ile anlatmak gerekirse, alacak muaccel olacak, banka ihtarname keşide ettirecek, İHTARNAME BORÇLUYA ULAŞACAK, EĞER İHTARNAMEDE BİR SÜRE VERİLMİŞSE  BORÇLUYA TEBLİĞ TARİHİNİN ÜSTÜNE VERİLEN SÜRE EKLENECEK VE İŞTE O SÜRENİN BİTİMİNDEN SONRAKİ GÜN,  TEMERRÜT TARİHİ OLACAKTIR.

Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararına göre  

“Takip isteminde temerrüt tarihi gösterilip, bu tarihten başlayarak gecikme faizi istenirse, temerrüt tarihinden başlayarak faiz hesabı yapılır. Alacaklı yalnızca faiz istendiğini belirtirse, bu durumda takip tarihinden başlayarak faiz hesaplanır.Borç senedinde vade günü yoksa, faiz gene takip tarihinden başlayarak hesaplanır.”( E.1957/17K.1957/29T. 11.12.1957 YİBK)

Yine bir başka Yargıtay kararına göre

“Davacı yan her ne kadar mahkemenin 04.06.2003 tarihli ara kararı gereğince temerrüd ihtarının tebliğ şerhini içeren suretini ibraz edememiş olması nedeniyle dava tarihinden itibaren faize hükmedilmiş ise de, dosyaya sunulu takip talepnamesi ile davacı yan, davalı aleyhine 23.03.1996 tarihinde icra takibine girişmiştir. O halde icra takibi ile davalı yanın BK.nun 101'inci maddesi ve 11.12.1957 tarih 17/29 sayılı Yargıtay İ.B.K. kararı gereğince temerrüde düştüğünün kabulü gerekmektedir” (11. HUKUK DAİRESİ  E. 2005/101 K. 2005/5331 T. 18.5.2005)

Bu kararlardan anlaşılan şudur. Eğer ihtar çekilmemiş veya ihtar çekildiği ve ihtarın borçluya tebliğ edildiği ispatlamıyor ise ancak buna rağmen  icra takibi yapılmış ise,  icra takibinden borçluya bir ödeme emri tebliğ edildi ise   tebliğden itibaren 7 gün sonra temerrüde düşmüş kabul edilecektir.  Başka bir anlatımla  Her halukarda ödeme emrinin ihtarname yerine geçeceğidir.

Temerrüd  hakkında söylediklerimizi özetleyerek toparlarsak ; demek ki temerrüt için ihtar veya icra takibi yapılması gerekmektedir.

O halde neden yasa koyucu  ayrıca “a) ihtar çekilmiş olması,  b) icra takibi yapılmış olması “ hallerini de yasadan yararlanma şartı olarak saymıştır.  Meclis görüşmelerinde açık bir ifade olmamasına rağmen  yasanın lafzından ve ruhundan  şöyle bir sonuç çıkarılabilir.

İhtarın çekilmiş olması hali ile  ihtarın tebliğ edilmiş olması hali birbirinden farklıdır. Başka bir değişle ihtar çekilmiş olması temerrüdün oluşması için yeterli değildir. Temerrüd için ihtarın karşı tarafa ulaşması ve ihtarla verilmiş bir süre var ise o sürenin de bitmesi gerekir. Aynı şey icra takibi içinde söylenebilir.  İcra takibinin başlatılması (önceden teblig edilmiş bir ihtar yok ise veya ispatlanamıyor ise) temerrüd için yeterli olmayıp ödeme emrininde borçluya tebliğ edilmesi ve 7 günlük ödeme süresinin sona ermesi gerekir.

Buna göre; yasa koyucu  bu ayırım nedeni ile yasadan yararlanacak olan kesimi geniş tutmak istemiştir.  Buradan çıkan sonuç şudur;

İki tarih vardır.  Bu tarihlerden biri yasanın yürürlük tarihi ( 1 Mart 2006) ile yasada belirtilen tarih yani 30.1.2006 tarihidir.

Benim düşünceme göre ; Yasadan yararlanacak olan kişiler ise  yasanın yürürlük tarihinden önce  haklarında icra takibi başlatılmış olanlar ile  ihtarname düzenlenmiş olanlar ve her halukarda  30.1.2006 tarihinden önce temerrüde düşenler bu kanundan yararlanabilecektir.

(güncellenme Tarihi 2.3.2006 saat 23.30)

NASIL BAŞVURULACAK ?

Mecliste kabul edilmiş olan yasa hali hazırda yayınlanmamıştır. Başvurular, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 60 gün içinde ilgili bankaya veya banka avukatına yazılı olarak yapılacaktır.

İspat edilebilirlik açısından, başvuruların, ilgili kurumun evrak kayıt sistemlerinden geçirilmek, ilgili avukata teslim edildiğine dair imza alınmak  veya  iadeli taahhütlü mektup veya noter marifetiyle (ama yine söz konusu süre içinde karşı tarafa ulaşacak şekilde)  yapılması dikkat edilmesi gereken bir husustur.

Yine, başvuru dilekçelerinde tebligat adreslerinin belirtilmesi ve borcun taksitle ödemek istendiğinin açıkça belirtilmesi gerekmektedir.

BAŞVURU ÜZERİNE BANKA NE YAPACAK ?

Bu başvuru üzerine ilgili banka borca yıllık yüzde 18 faiz oranı uygulamak ve 18 aylık bir ödeme planı çıkartmak sureti ile bir ödeme planı hazırlayacak ve borçlunun imzasına sunacaktır. Borçlu bu sözleşmeyi imzalamak ve ilk taksidi de peşin ödemek suretiyle, bu maddede belirtilen haklardan yararlanabilecektir.

NELER ÖDENECEK ?

kendisine bildirilen son dönem borcu tamamen tahsil edilinceye kadar yıllık yüzde 18 faiz oranı üzerinden hesaplanacak borç tutarını; icra takibine konu olmuş ise takip, dava masraf ve harçları, vekalet ücretiyle birlikte 18 eşit taksitte ödeme hakkına sahip olurlar.

Söz konusu yasa hükmüne göre ödenecek tutar son dönem borcuna göre hesap edilecektir. Bu, kanunun 26 ıncı maddesinde de tekrar edilmiş bir husustur. Bundan anlaşılan, ihtarname veya icra takibinde belirtilen tutar değil, son dönem borcu olarak isimlendirilen ekstre tutarı olsa gerekir.  Nitekim maddenin ikinci fıkrası çok açık bir biçimde “Temerrüt tarihindeki ana para borcu kart çıkaran kuruluş tarafından kart hamiline o tarihte gönderilen son dönem borcunda belirtilen toplam borç tutarıdır.” demek sureti ile ana para kavramına bir düzen getirmiştir. Buna göre, daha önce icra takibi başlatılmamış ise bu ekstre tutarına, icra takibi başlatılmış ise, bu ekstre tutarına icra masrafları ve icra vekalet ücretleri de eklenmek suretiyle bulunacak tutara %18 oranında yıllık faiz uygulanacak toplam borç 18 eşit taksitte ödenebilecektir.

ÖDENMESİ GEREKEN İCRA MASRAFLARI VE VEKALET ÜCRETLERİ NELERDİR ?

Taksitlendirilecek tutara  eğer icra takibi var ise eklenmesi gereken asıl alacak ve faiz ve ferileri  dışında ödenecek icra masrafları  alacaklının icra takibi açarken veya dava açarken makbuz karşılığı yapmmış olduğu masraflardır. Bunlar harçlar, dosya parası, tebligat ücretleri, haciz,  satış bilirkişi ücreti gibi masraflardır. Size çıkartılan icra masraf  kalemlerinin  icra daireleri tarafından düzenlenmiş makbuz ve benzeri belgelerle belgelendirmelerini talep etmeniz yerinde olacaktır. Bunun dışında  ödenecek vekalet ücreti ise  Asgari ücret tarifesinde belirtilen oranlardan hesaplanacaktır. Hesaba konu matrah ise   tahsil  tarihi itibariyle birikmiş alacak turarı olacaktır. Gerek harçlar gerekse  avukatlık ücreti asgari tarifeleri  baroların sitelerinde bulunduğu gibi  Hukuki net sitesinde de yer almaktadır

BANKANIN HAZIRLADIĞI ÖDEME PLANI YASAYA UYGUN DEĞİLSE ?

Yasanın 4. fıkrası “Kredi kartı borçlusu bu ödeme planına karşı ancak, plan doğrultusunda ödeme yapmak ve ödemelere devam etmek koşuluyla itiraz yoluna başvurabilir.” demek sureti ile önce öde sonra itiraz et demektedir. Bir başka deyişle, ilk taksidi ödemek zorunlu bir husus olduğundan, itiraz ancak bu ilk taksidin ödenmesini müteakip yapılabilir.

TAKSİT SÖZLEŞMESİNİN İMZALANMASI İLE HANGİ HAKLARA SAHİP OLUNACAK ?

Maddenin 3. fıkrası  “Kredi kartı borçlusunu bu maddenin birinci fıkrasına uygun olarak alacaklıya müracaat etmesi ve yapılan ödeme planı doğrultusunda taksit tutarlarını ödemesi şartıyla, halihazırda yapılmış işlemler baki kalmak kaydıyla icra işlemleri durur, İcra ve İflas Kanununda belirtilen süreler işlemez. “

Sözleşmenin imzalanması ve ilk taksidin peşin ödenmesi ve sonraki taksitlerin düzenli ödenmesi halinde;

-Borçlu hakkında bu tarihten önce başlatılan bir icra takibi yok ise, icra takibi yapılmayacak,

- Borçlu hakkında bu tarihten önce başlatılan bir icra takibi var ise, icra takibi duracak, alacaklı banka tarafından icra dosyasından her hangi bir işlem yapılmayacaktır.

Ancak, alacaklı bankanın haklarını korumak için yasal süreler de işlemeyecek, duracaktır. (haciz isteme, satış ve benzeri)

Taksitlerin tamamı ödendiğinde, borç sona erdiği gibi, borçlu hakkındaki icra takibi de sona ermiş olacaktır.

BU DÜZENLEMENİN BANKALARA GETİRDİĞİ BİR AVANTAJ VE KART BORÇLULARINA GETİRDİĞİ BİR DEZAVANTAJ VAR MI?

Öncelikle belirtmek gerekir ki, tüm kredi kartı mağdurlarının hiç unutmaması gereken konu şudur. TAKSİTLERİN ASLA AKSATILMAMASI GEREKMEKTEDİR.

Taksitler aksatılmadığı sürece, kart borçlusu hiçbir bir sıkıntı yaşamayacaktır.

Ancak, tek bir taksidin dahi süresinde ödenmemesi halinde, kanunun borçlu lehine getirdiği düzenleme geçersiz olacak, borçlu tüm haklarını yitirecektir:

1)“İşbu geçici madde kapsamında yeniden yapılandırılan borçlarda, borçlunun yapılandırma öncesi dönemde borca vaki itirazları ortadan kalkar”

Kart borçlusu tarafından, hakkında başlatılan icra takibine karşı daha önce yapılmış bir itiraz var ise, bu yasadan yararlanmak için banka ile taksit sözleşmesi imzaladığı anda, bu itiraz da ortadan kalkacaktır.

Bir başka deyişle, banka tarafından borçlu aleyhine başlatılan icra takibi kesinleştirilmiş olacaktır.

Bu nedenle, taksitlerin aksatılması halinde, itiraz hakkı da ortadan kalktığı için, banka kesinleşmiş icra dosyasından işlemlere devam edebilecektir. Düzenlemenin bankaya getirdiği avantaj da buradadır. Sözleşmenin imzalanması ile birlikte itiraz da ortadan kalkmış olacağından, banka itirazın iptali davası açmak durumunda kalmadan icra işlemlerine devam edebilecektir.  

2) Maddenin 6. fıkrası “Taksitlerden herhangi birinin vadesinde ödenmemesi halinde bu maddeyle sağlanan haklar ortadan kalkar ve bu Kanunun 26 ncı maddesinde belirtilen gecikme faizi üzerinden mevcut icra takip işlemlerine devam edilir.” demektedir.

Taksitlerin aksatılması halinde, kart borçlusu, bu kanun ile kendisine sağlanan hakların tamamını yitirecektir. İşlemiş ve işleyecek faiz, ödeme koşulları, icra takibinin durması gibi hakların tamamı ortadan kalkacak ve banka icra işlemlerine kaldığı yerden devam edecektir. Ancak burada da, göreceli olarak borçlu lehine gözüken bir hüküm vardır. Şöyle ki, taksitlerin aksatılması halinde devam edecek icra takibinde, faiz oranı akdi faizin yüzde 25 fazlası nispetinde bir temerrüt faiz oranı olarak uygulanacaktır.

BU KANUNDAN ÖNCE YAPILAN ÖDEMELER NE OLACAK ?

Öncelikle belirtelim ki, yapılan ödemelerin geri alınması söz konusu değildir. Ayrıca, daha önce yapılan kısmi ödemelerin, banka tarafından, Borçlar Yasasının 84 üncü maddesine göre faiz  ve  masraflara mahsup edilip edilemeyeceği de, düzenlemede belirsiz olan bir husustur.