Hukuki Mevzuat - TÖRE SAİKİ İLE İNSAN ÖLDÜRME SUÇU1 (5237 sayılı TCK m. 82/1-k) Mahir TOPALOĞLU

TÖRE SAİKİ İLE İNSAN ÖLDÜRME SUÇU1 (5237 sayılı TCK m. 82/1-k) Mahir TOPALOĞLU

Ekleyen: Av.tayfun Eyilik | Tarih: 15-07-2010 | Kategori: Makale | Not

TÖRE SAİKİ İLE İNSAN ÖLDÜRME SUÇU1 (5237 sayılı TCK m. 82/1-k) Mahir TOPALOĞLU

I. GİRİŞ

Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi başta olmak üzere değişik

bölgelerinde, özellikle kadınların ve ergenlik çağına gelmiş kız çocukları-

nın cinselliklerine ilişkin töresel kurallar gerekçe gösterilerek ailelerince

(çoğu kez acımasızca) öldürüldükleri bilinmektedir. Kamuoyunda töre cinayeti

olarak adlandırılan bu tür eylemlerin önlenmesi amacıyla 5237 sayı

lı TCK’nın insan öldürme suçunun nitelikli hallerini düzenleyen 82.

maddesinin 1-k fıkrasında yeni bir hüküm konulmuştur. Bu düzenlemede

eylemin töre saiki ile işlenmesi, nitelikli insan öldürme suçu olarak tarif

edilmiş ve ağırlaştırılmiş müebbet hapis cezası ile cezalandırılması öngörülmüştür.

Kanun koyucu burada suçun oluşması için genel kastın yanı

nda töre saiki denen özel kastın da bulunmasını aramişıtır.

Eski 765 sayılı TCK’da olmayan töre saiki ile insan öldürme suçu,

5237 sayılı TCK’nın 82/1-k maddesinde genel hatları ile düzenlenmiştir.

Maddede töre kavramı tanımlanmamış ve suçun olubumuna ilişkin herhangi

bir unsur veya şarta yer verilmemiştir. İçeriğinin doldurulması tamamen

uygulamaya bırakılmiştir2; ancak şimdiye kadar bu düzenlemeye

emsal teşkil edecek herhangi bir uygulaması görülmemiştir.

Makale, töre saiki ile insan öldürme suçunun uygulanabilirliğine az

da olsa katkıda bulunabilmek amacıyla kaleme alınmiştir. Bu nedenle

sosyolojik tartışmalara ve doktrine fazla yer verilmemiştir. Önce, töre başta

olmak üzere ilgili kavramlar incelenmiş sonra sırası ile bu suçun; ne-

___________________________________________________

(1) Mahir Topaloğlu, Üsküdar Hakimi,(mahirtopaloglu@hotmail.com). Bu çalışma Marmara Üniversitesi

Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Bilim Dali’da Yüksek Lisans Tez Çalışması olarak sunulmuş

ve kabul görmüştür.

(2) Adalet Bakanlığı Yayın İşleri Daire Başkanılğı, Tutanaklarla Türk Ceza Kanunu, Ankara, Şubat,

2005.s.312-315.

denleri, fail mağdur ve namus cinayeti ile olan ilişkisi, tasarlama, haksız

tahrik, töresel kurallar ve aile meclisi kararına ilişkin konular açıklanmaya

çalışılmiştir. Sonuç kısmında ise düşüncemize yer verilmiştir.

II. GENEL BİLGİLER

Devletin oluşmadığı ilkel dönemde, aile/kabile başkanı, grup üyelerinin

devamlı denetimine ve gözetimine tabi olduklarından cezalandırma

yetkisini kullanırken tamamen keyŞ davranmazlardı ve grubun adet ve

ananelerine riayet ederdi. Cezalandırılan Şiller arasında zina da vardı. Bu

durum kocanın karısı üzerindeki mülkiyet hakkının ihlali sayılıyordu3.

Günümüzde töre saiki ile öldürmenin sadece bizde ve İsrail’de ağırlaştı

rıcı nitelikli hal olarak düzenlendiğini ifade edilmektedir4. Yine Ortadoğ

u’da, diğer Arap ve Kürt topluluklarında benzer cinayetlerin işlendiği,

özellikle Şlistinli kadınların da aynı nedenlerle öldürüldükleri belirtmektedir5.

Eski 765 sayılı TCK’daki benzer düzenlemeler bunlardır:

* Zina halinde yakalama sonucu adam öldürme suçu (ETCK m. 462),

madde 19.7.2003 tarihinde 6123 Sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmiştır.

* şereŞ kurtarma saikiyle yeni doğmuş bir çocuğun öldürülmesi (ETCK

m. 453) (Yeni TCK’da yok)

* ve Şeref ve namus kurtarmak saiki ile çocuk düşürme,düşürtme suçudur.

(ETCK m. 472) (Yeni TCK’da yok)

Töre ve namus uğruna işlenen cinayetler, ülkemizde işlenen öldürme

suçları içersinde hala önemli bir yer tuttuğundan Yeni TCK’da buna ilişkin

özel hükümlerin getirilmesi benimsenmiştir.

5237 sayılı TCK’nın 81. maddesinde “Bir insanı kasten öldüren kişi,

müebbet hapis cezası ile cezalandırılır” denilerek kasten öldürme

suçu düzenlenmiştir.

TCK’nın 82/1-k maddesinde ise eylemin töre saiki ile işlenmesi nitelikli

hallerden sayılmış ve fail ağırlaştırılmiş müebbet cezası ile cezalandı-

rılması öngörülmüştür.

TCK’nın 82/1-k madde gerekçesi “Töre saikiyle öldürme halinde ağırlaştı

rılmiş müebbet hapis cezasına hükmedilecektir. Ancak, bu hükmün

uygulanabilmesi için, somut olayda haksız tahrikin kobullarının bulunmaması

gerekir” şeklindedir.

134 İSTANBUL BAROSU DERGİSİ • Cilt: 83 • Sayı: 1 • Yıl 2009

___________________________________________________

(3) Avcı, Mustafa, Sosyolojik ve Hukuksal Boyutlarıyla Töre ve Namus Cinayetleri Uluslar Arası

Sempozyumu, 26-27 Eylül 2003, Editör, Talip Atalay İlknur Uluğ veAhmet Atak, Akademik Araştırma

ve Dayanışma Derneği (AKADER) Yayınları, Diyarbakır, 2003 s.16-52

(4) Adalet Bakanlığı, Tutanaklarla Türk Ceza Kanunu s. 322

(5) Kardam, Şliz, (Töre Cinayetleri Paneli: Düzenleyen: Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü ile

Gazi Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürlüğü, Eylül 1999 ve Kadın

Mevzuatı ve Töre Paneli: Düzenleyen: Kadın Dayanışma Vakfı Başkanlığı, Şubat 1999) Başbakanlık

Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü(KSSGM) Aralık, 1999, Ankara s.87-97

TBMM’nın alt komisyonundaki gerekçe ise şöyledir: “Ülkemizde cinsel

saldırıya uğrayan kız çocukları ya da ailesinin istemediği bir kişiyle arkadaşlı

k eden veya evlenen kadınların öldürülmesi, sıkça rastlanan bir olaydı

r. Kan gütme saiki ile gerçekleştirilen öldürmeleri önlemek batımından,

Ceza Kanunumuzda en ağır ceza öngörülmüştür. En az, kan gütme kadar

önlenmesi gereken ve töre cinayeti olarak adlandırılan öldürmelerin de

aynı etkinlikle önlenmesi için, töre saikinin nitelikli adam öldürme olarak

kabul edilmesi gerekir.

Diğer yandan, çeşitli uluslar arası sözleşme ve bildiride de özellikle kadı

nlara yönelik bu tür öldürmelerin önüne geçmek için devletlerin yükümlü

olduğu ifade edilmiştir. Bu gerekçeyle maddede değişiklik yapılması önerilmiştir”

III. KAVRAMLAR

Töre’nin ahlak, örf ve adet, namus ve aşiret gibi birçok kavramlara

yakın anlamlar taşıdığı muhakkaktır ancak, biz burada konunun çok fazla

dağılmaması için töre’nin yanında, sadece namus ve aşiret; kanuni düzenleme

gereğince de saik kavramına yer vereceğiz.

A. Töre

Töre konusunda bizi aydınlatacak en eski eserlerden biri Yusuf Has

Hacip’in 1069-1070 yıllarında yazdığı kutluluk bilgisi, saadet bilgisi, devlet

idaresi bilgisi anlamına gelen “Kutadgu Bilig”dir. Bu eserde töre (törü),

güneş sembolü ile gösterilmiş ve bu kavrama güneşin büyüklüğü, bütünlüğ

ü, parlaklığı, aydınlatıcı özelliği ve sürekliliği gibi anlamlar yüklenmiştir.

Eski Türk Devlet geleneklerinin yanında İslam geleneklerine de geniş

yer verilen Kutadgu Bilig’de iyi bir devletin teşkilatlanması, devletin güçlenmesi

ve devamlılığının töre sayesinde mümkün olacağı belirtilmiştir7.

Törelerin Başlangıçta toplumda egemen olan güçler tarafından konulduğ

unu iddia etmenin pek de yanlış olmayacağını düşünüyoruz. Zira Kutadgu

Bilig, törelerin, büyük Türk hükümdarlarının koydukları kurallardan

oluştuğunu söylemektedir. Yani töreleri ilk başta yaratanlar hükümdarlardı

Töre, TDK Türkçe sözlükte “Bir toplulukta benimsenmiş, yerleşmiş

davranış ve yaşama biçimlerinin, kuralların, görenek ve geleneklerin, ortaklaşa

alışkanlıkların, tutulan yolların bütünü, dar anlamda ise bir toplumdaki

ahlaki davranış biçimleri” olarak tanımlanmiştır8.

Töre’nin, “yazılı olmayan ancak toplum içinde yıllardan beri kendisine

uygulanagelen ahlak ve hukuk kuralları”, “bir toplumun yada toplum kesi-

Töre Saiki İle İnsan Öldürülme Suçu • Mahir Topaloğlu 135

___________________________________________________

(6) Adalet Bakanlığı, Tutanaklarla Türk Ceza Kanunu,s.312

(7) (www.hurgokbayrak.com/yeni _sayfa _11.htm)

(8) TDK,Türkçe sözlük 2.cilt s.1488)

minin ortaklaşa benimsediği, kabul ettiği uymak zorunda olduğu gelenek,

görenek gibi toplumsal kurumlardan kaynaklanan davranış kalıplarını içeren

olgu” olarak da tarif edildiği görülmektedir9.

B. Namus

Arapça kökenli olan namus Türkçe sözlükte” Bir toplumda ahlak kuralları

na karşı beslenen bağlılık, dürüstlük, doğruluk, iffet”10 olarak tanımlanmı

ştır.

Namus kavramını özellikle cinsel davranışa ilişkin gelenek ve göreneklerle

ilişkilendirilir. Bu anlamda cinsel saşık ve sakınma ile namuslu olunabileceğ

i savunulur. Saşığı korumak, kadına düşen sorumluluklardan

birisidir. Sakınma ise, her iki cinsi ilgilendirir. Kadının namusu, saşığını

evlenmeden önce herkese karşı korumak biçiminde kendini gösterir. Evlendikten

sonra ise cinselliğini sadece kocasına sunmak zorundadır. Bunun

dışındaki her cinsel eylem namussuzluk sayılır11.

C. Saik

Saik, failin harekete geçmesine yol açan sebeptir. Suçun ne için işlendiğ

inin anlaşılması failin saikinin tespiti ile mümkün olur.12 Bu anlamda

kasttan önce gelir ve kasdı hazırlar.

Saik, Türk Hukuk literatüründe Fransız hukukunun etkisiyle özel

kast olarak ifade edilmiştir. 5237 sayılı TCK’da genel kast özel kast ayırı-

mı yapılmadığından saiki artık kasdın bir türü olan özel kast olarak anlamak

mümkün değildir. Bu bakımdan saiki bazı suçlar açısından, suçun

temel şekline ilişkin bir unsur olduğunu kabul etmek gerekir. Bu unsur manevi

unsurdur13.

D. Aşiret

Töre cinayetlerinde büyük rol oynayan aşıret kavramının da tanımlanması

gerektiğini düşünüyoruz.

Kendi aralarında ayrı diller ya da ağızlar kullanıyor olsalar da araları

ndaki iletişimi tek bir ortak dille sağlayan, aynı ya da benzer kültür

özellikleri gösterse de, büyük ölçüde aynı kökten geldiklerine inanan, da-

136 İSTANBUL BAROSU DERGİSİ • Cilt: 83 • Sayı: 1 • Yıl 2009

___________________________________________________

(9) Meran,Necati,” Kişilerle Karşı Suçlar” Ankara 2005, s.55.

(10) Türk Dil Kurumu,Türkçe sözlük, Yeni Baskı, Ankara, 1988, 2.cilt s.1071

(11) Tezcan, Mahmut, (Töre Cinayetleri Paneli: Düzenleyen: Kadının Statüsü ve Sorunları Genel

Müdürlüğü ile Gazi Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürlüğü, Eylül

1999 ve Kadın Mevzuatı ve Töre Paneli: Düzenleyen: Kadın Dayanışma Vakfı Başkanlığı, Şubat

1999) Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü(KSSGM) Aralık, 1999, Ankara

s.21-27.

(12) Dönmezer, Sulhi ve Sahir Erman, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku Genel Kısım, Sekizinci bası.

İstanbul: Şliz Kitabevi, 1983. No.933.

(13) Özgenç, İzzet, Türk Ceza Kanunu Gazi ŞERHİ (Genel Hükümler), 3. Baskı, Ankara: Adalet Bakanlığı,

Ocak, 2006.s. 235.

ha doğru bir deyişle birlikteliklerini kan bağı ile açıklayan iki yada daha

çok sayıda kabilenin oluşturduğu birlik olarak tanımlanabilir14.

Ataerkillik, aşiret sisteminin vazgeçilmez unsurlarından birisidir. Bu

sistem içinde erkek mutlak egemendir. Aşiret baba soyludur. Toprağın

bölünmesini önleyici evlilikler yapılmaktadır.

IV. TÖRE CİNAYETİNİN NEDENLERİ

Şanlıurfa Valiliğinin 1927 yılında yayınladığı “Şanlıurfa Salnamesi”

(Yıllık)nin 104. sayfasında aynen bu satırlar yer almaktadır. “Aşiret mensubu

bir kız bir gence meylederek onunla kaçarsa, veli ve vasilerine

karşı kız ve erkek ölüme mahkum olurlar. Aralarında nikah yapı

lsa bile, kızın akrabasına başlık namıyla bir şey verilmez ve bir

sulh yapılmazsa, kızı kaçıran hakkında katillere tatbik edilen

usul tatbik edilir… Kocalı bir kadın bir erkekle kaçar ise her ikisi

takipten uzak bölgelerde hayatlarını geçirmeye mecburdurlar. Kadı

nı kaçıran, bu kadının akrabası hem de kadının kocası tarafından

takip olunur. Bu cinayette erkek ve kadına yönelik öldürme

hakkı daima bakidir15”

Yapılan araştırmalar töre cinayetlerinin ülkemizde en çok Şanlıurfa’daki

Arap aşiretlerine bağlı ailelerde işlenmekte olduğunu göstermektedir.

16 Bunun nedenlerinden birisinin de yukarıda sözünü ettiğimiz Şanlı

urfa Salnamesi olduğunu söylemek pek de yanlış olmaz.

Töre saiki ile öldürmelerin nedenlerini bir bütün halinde önceden tespit

etmek mümkün değildir ancak ülkemizde en çok görülen nedenler

aşağıdaki gibi sıralanabilir17.

* Kızın ailesinin isteği dışında birisiyle duygusal ilişkiye girmesi,

* Gayri meşru bebek doğurması,

* Genç kadının kocasını terk edip başkasıyla kaçması,

* Kızın bir gence sevdalanması,

* Kızın evlilik öncesi hamile kalması,

* Kızın sevdiği gençle evden kaçması,

* Kızın kötü yola düşmesi,

Bu ana nedenlerin yanında kırsal kesimde kadının sadece seksüel

tatmin aracı, sınırlı varlık kabul edilmesi; kadınların kişiliğinin gelişmesi

ve özgürleşmesinin engellenmesi, ekonomik bağımsızlıklarının olmayışı;

Töre Saiki İle İnsan Öldürülme Suçu • Mahir Topaloğlu 137

___________________________________________________

(14) Yıldız Cengiz,,Sosyolojik ve Hukuksal Boyutlarıyla Töre ve Namus Cinayetleri Uluslar Arası

Sempozyumu, 26-27 Eylül 2003, Editör, Talip Atalay İlknur Uluğ veAhmet Atak, Akademik Araştırma

ve Dayanışma Derneği (AKADER) Yayınları, Diyarbakır, 2003 s.137,138.

(15) Faraç, Mehmet, “Töre Kıskacında Kadın” İstanbul 2004,3.basım,Güniz, s.20.

(16) Yıldız Cengiz, AKADER s. 139.

(17) Avcı, Mustafa, AKADER. s.22-24

itaat ve yoksulluk kültürü; namus ve şeref’in toplumsal bir değer olarak

algılanması; eğitim yetersizliği ve aşiretlerin bu cinayetleri desteklemeleri

de eylemde büyük rol oynamaktadır18.

V. FAİL - MAĞDUR İLİŞKİSİ

Fail, aile üyelerinden birini öldürmüş olmalıdır. Buradaki aile kavramı

geniş yorumlanmalıdır. Sadece alt soy, üst soy ve civar hısımlığı değil,

failin bağlı bulunduğu topluluk yada toplum kesimi olarak anlaşılmalıdır.

Faillerde yaş ve cinsiyet sınırlaması yoktur. Genel olarak erkekler olmakla

birlikte kadınlar da suçun faili olabilirler. Ancak aile meclisi kararı

ile gerçekleştirilen öldürmelerde genelde ceza indiriminden faydalanabilmek

için eylemin henüz reşit olmayan aile üyelerine işlettirildiği görülmektedir19.

VI. TÖRESEL KURALLARIN VARLIĞI SORUNU

Bu konuda henüz doktrin oluşmamiştir, ancak maddede failin töre

saiki ile hareket etmesi arandığına göre faili suç işlemeye iten bir töresel

kuralın bulunması gerektiğini düşünüyoruz. Bu nedenle yargılamada tereddüt

oluştuğu takdirde konunun araştırılması gerektiği kanısındayız.

Yine bu töre, müeyyidesi olan bir töre olmalıdır, Yani faili harekete

geçiren töre cezalandırıcı kötü töre olmalıdır20.

VII. AİLE MECLİSİ KARARI

Töre saiki ile öldürme suçunun oluşması için aile meclisi kararının

bulunması gerektiği doktrinde ağırlıklı olarak kabul edilmektedir21. Ancak

kanun maddesinde ve gerekçesinde bunu doğrulayacak bir hüküm yoktur.

Bu da suçun oluşması için kanunun aramadığı bir unsur veya cezalandı

rma şartının kanun maddesine ithali anlamına gelir. Bu nedenle her

ne kadar eylem genelde aile meclisi kararı ile işlense de TCK’daki düzenlemede

böyle bir cezalandırma şartının veya unsurun aranmadığını düşünüyoruz.

Töre Cinayeti Türkçe sözlükte “Bazı bölgelerde töre kurallarına uymama

sebebiyle genellikle genç kız ve kadınların aile meclisi kararı ile yine aileden

biri tarafından öldürülmesidir” şeklinde tarif edildiği görülmektedir.

Ancak bu tanım hukuksal bir tanım değildir. Bu nedenle bu tanımdan

hareketle eylemde aile meclisi kararının aranacağını ileri sürmek hukuki

açıdan mümkün değildir.

138 İSTANBUL BAROSU DERGİSİ • Cilt: 83 • Sayı: 1 • Yıl 2009

___________________________________________________

(18) Tezcan Mahmut,AKADER.s.52,53

(19) Tezcan, Durmuş/Erdem, Mustafa Ruhan/Önok, Murat,”Ceza Özel Hukuku Ankara 2006, s.122.

(20) Hatemi, Hüseyin (AKADER) s.12-15

(21) Hakeri s. 253, Soyaslan, s. 107.

Aile Meclisi Kararı aranması akabinde başka sorunları da beraberinde

getirecektir. Şöyle ki “aile meclisi kimlerden oluşacak”, “Karar nasıl ve

hangi oranla alınacak” Örneğin, aileye mensup on kişiden sekizinin karşı

çıkmasına rağmen ikisi bu kararı verip uygularsa aile meclisi kararının

bulunduğu kabul edilecek midir? Bu ve buna benzer bir sürü sorunun çı-

kacağını şimdiden söylemek mümkündür.

Kanaatimizce, aile meclisi kararı olmasa bile fail, mağdurun töresel

kurallara aykırı davrandığı gerekçesi ile, toplumun kendisinde oluşturduğ

u sosyal baskıdan ötürü Şili işlerse madde hükmü uygulanmalıdır.

Çünkü kanunun aradığı tek şart failin töre saiki ile hareket etmesidir.

VIII. TÖRE CİNAYETİ VE NAMUS CİNAYETİ İLİŞKİSİ

Daha önce de belirtildiği üzere töre ve namus birbirinden farklı ancak

yakın ve herkesçe kabul edilen tanımı olmayan sosyolojik kavramlardı

r. Bu nedenle kapsam ve sınırlarının tespiti mümkün değildir. Faili suça

iten nedenlerin toplumda aynı zamanda bir “namussuzluk” olarak da

görüldüğü bilinmektedir22. Bu nedenle her iki nedenle işlenen eylemlerin

karşılaştırılması gerektiğini düşünüyoruz.

“Töre cinayeti” ile “namus cinayeti” doktrinde genelde birbirinden

farklı değerlendirilmektedir. Aile ileri gelenlerinin rızası alınmaksızın özellikle

genç kız ve evli kadınların karşı cinsle ilişki kurması,evlenmesi veya

kaçması gibi olayların aile onurunu kırdığı gerekçesiyle, aile meclisi kararı

ile bu kız veya kadınların öldürülmesi töre cinayeti olarak nitelendirilmektedir23.

Buna karşılık daha bireysel etkenlerle hareket edilerek aile

meclisi kararı olmadan suçun işlenmesi halinde eylemin namus cinayeti

kapsamında değerlendirilmesi gerektiği iddia edilmektedir24. Hatta eylemin

tespitinde kolaylık sağlayacağı gerekçesi ile kanunda töre yerine namus

teriminin kullanılması gerektiğini savunanlarda bulunmaktadır25.

Kanunun Türkiye Büyük Millet Meclisi Adalet Komisyonundaki görüşmeleri

sırasında, düzenlemenin geniş yorumlanarak bir insanın kızı-

na, karısına veya kız kardeşine yapılan saldırılarda da uygulanmasınIN

önüne geçmek için namus kavramının tercih edilmediği ifade edilmiştir.26

Kanaatimizce önemli olan failin töre saiki ile hareket edip etmediğidir.

Namus anlayışının töresel kural haline geldiği durumlarda fail eylemi

namus anlayışından kurtularak sadece töresel kural nedeniyle işlemişse,

suç töre saiki ile insan öldürme suçunu oluşturacaktır. Aksi halde

failin savunmaları ve diğer şartlar oluştuğu takdirde eylemin namus

nedeniyle işlendiği kabul edilebilecektir.

Töre Saiki İle İnsan Öldürülme Suçu • Mahir Topaloğlu 139

___________________________________________________

(22) Şen, Ersan, Yeni Türk Ceza Kanunu Yorumu, Cilt 1, 1. Baskı, İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2006.s. 261.

(23) Soyaslan, Doğan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Güncelleştirilmiş 3.Bası, Ankara: Turhan Kitabevi,

2005, s.107.

(24) Hakeri ,Hakan “Kasten Öldürme Suçları TCK 81-82-83” Ankara 2006 Seçkin, s.254.

(25) Tezcan Durmuş, s.122

(26) Adalet Bakanlığı, Tutanaklarla Türk Ceza Kanunu, s.35.

IX.TASARLAMA (TAAMMÜT) TÖRE SAİKİ İLİŞKİSİ

Töre saiki ile insan öldürme suçunun tasarlanarak işlenen bir suç

olup olmadığı konusunun tespiti önemlidir, çünkü kanunumuzda her iki

durum da öldürmenin nitelikli hali olarak düzenlenmiştir. (5237 sayılı

TCK’nın 82/1-a, k, m)

Töre saiki ile insan öldürme suçunda aile meclisi kararını esaslı unsur

olarak arayan bazı yazarlar, suçun zaten taammüden işlendiğini, bu

nedenle kanunda ayrıca töre saiki ile öldürme Şilinin düzenlenmemesi

gerektiğini savunmaktadırlar. Biz ise yukarıda da belirttiğimiz gibi töre

saiki ile işlenen insan öldürmelerinde muhakkak aile meclisi kararının

bulunması gerektiğini düşünmüyoruz. Her iki suç tipinin ayrı ayrı değerlendirilmesi

gerektiği inancındayız. Keza Yargıtay’ımız da, tasarlamanın

oluşması için failin, Şili işlemeden önce sakince ve uzun bir süre düşünmüş

olmasını aramaktadır. Bu nedenle olayda aile meclisi kararı bulunsa

bile bu kararın alınması ile eylemin işlenmesi arasında Yargıtay’ın aradığı

nitelikte uzunca bir süre geçmeden de suçun işlenmesi mümkündür.

Bir başka deyişle aile meclisi kararının varlığı her zaman suçun taammüden

işlendiğini göstermez.

X. HAKSIZ TAHRİK TÖRE SAİKİ

Eski 765 sayılı TCK’nın yürürlükte olduğu dönemde, öldürme suçunun

töre saiki ile işlenmesi halinde sanık lehine haksız tahrik hükümleri

uygulanıyordu27. Yeni düzenlemede ise bu uygulamanın önüne geçilmeye

çalışıldığı görülmektedir. 5237 sayılı TCK’nın haksız tahrik’i düzenleyen

29. madde gerekçesinde bu durum açıkça vurgulanmişır. Töre ve namus

cinayeti diye adlandırılan akraba içi öldürmelerde haksız tahrik hükümlerinin

uygulanamayacağı belirtilmiştir. Ancak bu düzenleme yeterli

görülmemiştir ki konu hakkında doktrinde farklı görüşler ileri sürülmektedir.

Bir görüşe göre, kanunda suçun nitelikli hali olarak düzenlenen bir

durum aynı zamanda haŞşetici neden olamayacak ve bu nedenle töre saiki

ile hareket eden sanık lehine haksız tahrik hükümleri uygulanmayacaktı

r28. Diğer bir görüşe göre ise, 5237 sayılı TCK’nın 82 ve 29. madde

gerekçeleri karşısında mağduruna yönelik töre cinayetlerinde, örneğin tecavüze

uğramiş bir kızın öldürülmesinde, haksız tahrik hükümleri uygulanamayacak

ancak, diğer hallerde uygulanabilecektir. Örneğin başkası-

140 İSTANBUL BAROSU DERGİSİ • Cilt: 83 • Sayı: 1 • Yıl 2009

___________________________________________________

(27) “Toplumsal değer hükümlerine ahlaka veya hukuka aykırı her türlü davranış tahrik hükmünün

uygulanmasını gerektirir”(.Y.1.C.D. 1.4.l980-41/1453) “Ergin kızın evlenmek için habersiz olarak

evden kaçması üzerine kaçtığı kişiyi öldüren baba lehine adi tahrik hükmünün uygulanması gerekir.

CGK 9.7.1973,1324-532, Savaş/Mollamahmutoğlu 1.cilt s.1013) “İçkili bir lokantada konsomatris

olarak çalışan kız kardeşi maktulü öldürmesi ağır tahrik oluşturur.”Y.1.C.D. 17.6.1988, 1225/2181)

“Dar bir çevrede yakın akraba arasındaki ahlak dışı cinsel ilişki söylentisi Ağır tahrik oluşturur.”(CGK

28.11.1994,284/304):“Tahrikin varlığı ve derecesi, failin durumu ve yöresel kobullaragöre

değerlendirilmelidir.(CGK1.2.l993,1-361/20.Savaş/Mollamahmutoğlu 1.cilt.s.1006)

(28) Tezcan, Durmuş, s.122

na kaçan kişi evli kadın ise haksız tahrik hükümleri uygulanacak, bekar

kız ise uygulanamayacaktır29.

Kanaatimizce burada da sorunun cevabını sanığı harekete geçiren

nedenlerde aramak gerekir. Eğer sanık toplumdaki töresel kuralların etkisi

ile eylemi işlemiş ise lehine tahrik hükümleri uygulanamayacaktır.

Çünkü kanun koyucu bu hal’i TCK 82/1-k maddesinde cezayı ağırlaştı-

ran nitelikli hal olarak düzenlemiştir. Diğer durumlarda ise TCK 29. maddedeki

şartlar oluştuğu takdirde sanık lehine tahrik hükümleri uygulanabilecektir.

5237 sayılı TCK’nın 82. madde gerekçesinde yer alan “töre saiki ile öldürme

hükmünün uygulanabilmesi için somut olayda haksız tahrik kobulları

nın bulunmaması gerekir” şeklindeki ifadenin de herhangi bir anlam

taşımadığını düşünüyorum. Çünkü bu hüküm olmasa bile yaklaşım

bu doğrultuda olmak zorundadır.

XI. SONUÇ

Töre saiki ile insan öldürme suçu, 5237 sayılı Yeni Türk Ceza kanunun

82/1-k maddesinde insan öldürmenin nitelikli hallerinden birisi olarak

düzenlenmiştir. Maddenin konuluş amacı özellikle Güneydoğu Anadolu

bölgesinde töre/namus cinayetleri diye anılan öldürme eylemlerinin

önlenmesidir.

Töre kavramını “Bir toplumda yerleşmiş davranış ve yaşama biçimlerinin,

kuralların, görenek ve geleneklerin bütünü” olarak tanımlayabiliriz.

Töre saiki ile insan öldürme suçunun oluşması için öncelikle suçun

işlendiği toplumda geçerli ve uyulmadığı takdirde müeyyidesi olan bir töresel

kuralın varlığı gereklidir.

Fail eylemi, töresel kuralların kendisinde oluşturduğu toplumsal baskı

neticesi işlemelidir. Somut olayda haksız tahrikin kobulları bulunmamalı

dır. Bu anlamda mağdurun öldürülmesine neden olan eylem de haksı

z Şil teşkil etmemelidir.

Fail, aile üyelerinden birini öldürmelidir. Eylemi aile dışında birinin

gerçekleştirmesi durumunda azmettirenin, maktûl’ un aile çevresinden

birisi olmalıdır.

Suç, namus cinayeti diye anılan suç tipi ile karıştırılmamalıdır. Fail

eylemi kişisel namus anlayışı nedeniyle işlerse bu suç oluşmayacaktır.

Ancak fail bu anlayıştan kurtularak sadece töresel nedenlerden ötürü eylemi

işlerse töre saiki ile insan öldürme suçu oluşacaktır.

Töre Saiki İle İnsan Öldürülme Suçu • Mahir Topaloğlu 141

___________________________________________________

(29) Hakeri s. 254