Av. Recep HEKİMCİ – Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru

Değerli okurlar,

Bu haftaki yazıda farklı zamanlarda ülke gündeminde yer tutan “Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru” konusu hakkında bilgi aktaracağım.

ÜLKEMİZDEKİ GELİŞMELER

Türkiye Cumhuriyeti Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne 1954 yılında taraf olmuş; Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine bireysel başvuru hakkını 1987’de, zorunlu yargılama yetkisini ise 1990 yılında kabul etmiştir. 2004 yılında yapılan anayasa değişikliğiyle de başta Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi olmak üzere, Türkiye’nin taraf olduğu temel hak ve özgürlüklere ilişkin uluslararası sözleşmelere, kanunların üzerinde bir değer atfedilmiştir. 2010 yılında yapılan Anayasa değişikliğiyle Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yolunun açılması oluşturmuştur.

Bireysel başvurunun uygulamaya geçirilmesiyle, kamu gücünü kullanan kişi ve kurumların sebep olduğu hak ihlallerine karşı 23 Eylül 2012 tarihinden itibaren anayasal yargı denetimi başlatılmıştır. Buna göre, 23 Eylül 2012 tarihi itibarıyla herkes, Anayasa’mızda güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilmektedir.

BAŞVURU SÜRESİ VAR MIDIR?

Bireysel başvuru, kanun yolu öngörüldüyse bu yollarının tamamının tüketildiği tarihten, idari ve adli başvuru yolu öngörülmediyse ihlalin tarihinden itibaren 30 gün içinde yapılmalıdır. Bu süreyi aşan başvurular başka bir inceleme yapılmaksızın reddedilir. Süreler nihai kararın tebliği öngörüldüyse tebliğ tarihinden, tebliğ şartı öngörülmediğinde başvurucunun kararın içeriğini kesin olarak öğrenebildiği tarihten başlar.

HER KONUDA BAŞVURU YAPABİLİR MİYİM?

Bireysel başvuru her türlü hukuka aykırılığın giderilmesinde değil, ancak Anayasa’da işaret edilen haklardan birinin ihlal edildiği durumlarda geçerlidir. Bu haklara; yaşama hakkı, işkence ve eziyet yasağı, zorla çalıştırma yasağı, kişi hürriyeti ve güvenliği, hak arama hürriyeti, suç ve cezaların kanuniliği, adil yargılanma hakkı, özel hayata, aile hayatına, konut ve haberleşmeye saygı, düşünce, din ve vicdan hürriyeti, düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti hakkını örnek verebiliriz.

KİMLER BAŞVURU YAPABİLİR?

Kamu gücünün tesis ettiği bir işlem nedeniyle Anayasa’da güvence altına alınan temel ve hak özgürlüklerden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin ihlal edildiğini düşünen herkes bireysel başvuru hakkını kullanabilir. Yabancılara tanınan haklarla sınırlı olmak üzere yabancıların da bireysel başvuru hakkı vardır. Dernek, vakıf, ticari ortaklık gibi özel hukuk tüzel kişileri de örgütlenme hürriyeti, hak arama hürriyeti, mülkiyet hakkı gibi sadece tüzel kişiliğe ait haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle başvuruda bulunabilirler.

Özet olarak;

Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru kanunda öngörülen yolların tüketilmesinden sonra devreye girmektedir. Başvuru hak düşürücü süreye tabi olduğundan bireysel başvuru tarihine dikkat edilmelidir.

Tüm okurlarımıza sağlıklı bir hafta dilerim.

Kaynak :  www.anayasa.gov.tr