Ticari alım satım akitleri belirli bir kanuni şekle bağlı değildir. Bazen kartvizitin arkasındaki imzalı bir cümle, bazen karalama niyeti ile yazıp sonrada üstünkörü imza attığımız not alışveriş ve sonuçları için yeterli olabilir. Hatta bir telefon konuşması dahi bu iş için yeterli olabilir. Fakat ispat açısından “yazılılığı sağlıklı” bir sözleşmenin yapılması son derece önemlidir.
Kur’an-ı Kerim’de “yazın” emir cümlesiyle borç alışverişinde yazılılık emredilmiştir. Bakara Suresinin 282. Ayetinin meali aşağıdaki gibidir :
“Ey iman edenler! Belli bir vade ile karşılıklı borç alış verişinde bulunduğunuz vakit onu yazın. Hem aranızda doğruluğuyla tanınmış yazı bilen biri yazsın. Yazı bilen biri, Allah’ın, kendisine öğrettiği gibi yazmaktan kaçınmasın da yazsın. Bir de hak kendi üzerinde olan adam söyleyip yazdırsın ve her biri yazarken Rabbi olan Allah’dan korksun da haktan birşey eksiltmesin. Şayet borçlu bir bunak veya küçük bir çocuk veya söyleyip yazdıramıyacak durumda biri ise velisi doğrusunu söyleyip yazdırsın. Erkeklerinizden hazırda olan iki kişiyi şahit de yapın. Şayet iki tane erkek hazırda yoksa, o zaman doğruluğuna güvendiğiniz şahitlerden bir erkekle iki kadın ki, birisi unutunca, öbürü hatırlatsın, şahitler de çağırıldıklarında kaçınmasınlar; siz yazanlar da az olmuş, çok olmuş, onu vadesine kadar yazmaktan usanmayın. Bu, Allah katında adalete daha uygun olduğu gibi; hem şahitlik için daha sağlam, hem şüpheye düşmemeniz için daha elverişlidir. Meğer ki, aranızda hemen devredeceğiniz bir ticaret olsun, o zaman bunu yazmamanızda sizin için bir sakınca yoktur. Alım satım yaptığınız vakit de yine şahit tutun. Ayrıca ne yazan, ne de şahitlik eden bir zarar görmesin. Eğer onlara zarar verirseniz, o işte mutlaka size dokunacak bir günah olur. Üstelik Allah’dan korkun. Allah size ayrıntılarıyla öğretiyor ve Allah her şeyi bilir.”
Türk Hukukunda genel kural sözleşme sözleşmelerin şekle bağlı olmamasıdır. Kanunda belli şekilde yapılması öngörülmedikçe sözleşmeler şekle bağlı değildir. Ancak kanunda öngörülen şekilde yapılmayan sözleşmeler de hüküm doğurmaz.
Borçlar kanunumuzun sözleşmelerde şekil başlıklı 12. Maddesi şu şekildedir:
MADDE 12– Sözleşmelerin geçerliliği, kanunda aksi öngörülmedikçe, hiçbir şekle bağlı değildir.
Kanunda sözleşmeler için öngörülen şekil, kural olarak geçerlilik şeklidir. Öngörülen şekle uyulmaksızın kurulan sözleşmeler hüküm doğurmaz.
Ticari hayattaki güven yazılılığa engel olmamalıdır.
Alım-satım sözleşmeleri taraflar arasında “kanun” niteliğindedir. O nedenle birinci ve öncelikli önerimiz; sözleşmelerin bir hukukçu tarafından hazırlanması ya da incelenmesidir. Bu çok önemlidir; çünkü bir alışverişin başladığı an ile bittiği an arasında çok büyük farklar olabilir. Taraflar veya taraflardan birisi iyi niyetini kaybedebilir. Avantajlı pozisyona geçtikden sonra mesela çekleri kasaya indirdikten sonra çok şeyin değiştiğine tanık olabilirsiniz. Kaybedilmiş hayatların hikayesinde hep bu türden güvene dayalı yanlışlar vardır. Oysa işin en başında yapılmış iki cümleden ibaret yazılı bir not, anlaşma, şirketseniz oluşturduğunuz rutin ama eskilerin deyimi ile “ağyarını camii” bir siparişname ne derseniz deyin çok şeyi değiştirir.
Böylece çiğ süt emmiş adam hikayeleri anlatmak zorunda kalmaz ya da “Karaman’ın koyunu sonra çıkan oyunu” gibi ata-sözlerinden medet aramamış olursunuz.
Yazılılığın ispat değil, aynı zamanda bir zorunluluk olduğu haller de vardır.
Ticaret Kanununa göre tacirler arasında temerrüt, sözleşmeyi fesih, veya ondan rücu beyanlarının noter marifetiyle ihtarname keşidesi, iadeli taahhütle mektupla veyahut telgrafla yapılmış olması şarttır.
Siz siz olun söz uçar yazı kalır prensibini hayatınızın vazgeçilmez prensibi haline getirin. Akraba, arkadaş veya ortak kim olursa olsun güveni bir kenara bırakarak hiç değilse unutmamak adına, yaptığınız anlaşmaları elinizdeki küçük not kağıdına bile olsa yazı ve karşılıklı imzalayın.
Yazar: Av. Kâzım ÜSTÜN
Web sitesi:
http://www.ustun.av.tr
(Bu makale, Av. Kâzım ÜSTÜN tarafından
www.ustun.av.tr sitesinde yayınlanması için kaleme alınmıştır. Kaynak gösterilmek aktif link verilerek kullanılabilir. Yazarı ve kaynağı gösterilmeden kısmen ya da tamamen yayınlanması kanuna aykırıdır ve sorumluluk doğurur.)
Lütfen forum kurallarını okuyunuz ve kurallara riayet ediniz!