SGK kapsamında avukatların ödeyecekleri primler

SERBEST ÇALIŞAN AVUKATLARIN
SOSYAL GÜVENLİKLE İLGİLİ HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİNDE
5510 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNUYLA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER HAKKINDA GENEL DEĞERLENDIRME


1- TOPLULUK SİGORTASI UYGULAMASI 01.10.2008 TARİHİNDE SONA ERİYOR
01.10.2008 tarihinde yürürlüğe girecek olan 5510 sayılı Kanunla, serbest çalışan avukatların sosyal güvenliklerinin topluluk sigortası yoluyla sağlanmasına ilişkin 1136 sayılı Avukatlık Kanununun 186, 188 ve 191 inci maddeleri ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 86 ncı maddesi yürürlükten kaldırıldığından, topluluk sigortası uygulamaları 01.10.2008 tarihinde sona erecektir. (5510 SK. Madde 106)

2- SERBEST ÇALIŞAN AVUKATLARIN 01.10.2008 TARİHİNDEN İTİBAREN TABİ TUTULACAKLARI SİGORTALILIK HALİ
Serbest çalışan avukatlar 01.10.2008 tarihinden itibaren 5510 sayılı Kanunun 4 ncü maddesinin (b) bendi kapsamında sigortalı ve genel sağlık sigortalısı sayılacak ve haklarında malullük, yaşlılık, ölüm, iş kazası ve meslek hastalığı sigortaları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanacaktır. (5510 SK.Geçici Madde 6)

3- AVUKATLARIN BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ
a) Kuruma Sigortalı İşe Giriş Bildirgesi Verilmesi
01.10.2008 tarihinden önce topluluk sigortasına devam etmekte olan avukatların Kanunun 4 üncü maddesinin (b) bendi kapsamında Sosyal Güvenlik Kurumuna tescil işlemleri topluluk sigortası kayıtları esas alınarak Kurumca sağlanacak olmakla birlikte, kayıtların doğrulanabilmesi için avukatların da Kanunun yürürlük tarihinden itibaren üç ay içerisinde (31.12.2008 tarihine kadar) örneği Kurumca hazırlanan “Sigortalı İşe Giriş Bildirgesi” ni doldurarak Kuruma vermeleri zorunludur.(5510 SK. Geçici Madde 6)

01.10.2008 tarihinden sonra serbest avukat olarak çalışmaya başlayacak olanların Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmeleri için ilgili vergi daireleri görevli kılınmıştır, söz konusu avukatların ayrıca bildirim yapma yükümlülüğü yoktur. (5510 SK. Madde 8)

b) Kuruma Sigortalı İşten Ayrılış Bildirgesi Verilmesi
Serbest avukatlık faaliyeti sona eren avukatların örneği Kurumca hazırlanan “sigortalı işten ayrılış bildirgesi” düzenleyerek on gün içerisinde Kuruma vermeleri zorunludur.

Bu yükümlülüğün süresinde yerine getirilmemesi asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanmasını gerektirmektedir. (5510 SK.Madde 9)

4- 01.10.2008 TARİHİNDEN GEÇERLİ OLAN PRİM ORANLARI, PRİME ESAS ALINACAK KAZANCIN BEYANI
a) Prim Oranları
01.10.2008 tarihinden geçerli olmak üzere serbest çalışan avukatlar da diğer serbest çalışanlar gibi tüm sigorta kollarına tabi tutulacaklarından;

İş kazası ve meslek hastalığı % 1,5
Malullük, yaşlılık, ölüm % 20
Genel sağlık sigortası % 12,5
Toplam % 34
Oranında prim ödeyeceklerdir. (5510 SK. Madde 81/g)

b) Prime Esas Alınacak Kazancın Beyanı
Serbest çalışan avukatların ödeyecekleri primler, prime esas kazancın alt sınırı olan asgari ücret ile üst sınırı olan asgari ücretin 6,5 katı arasında olmak koşuluyla, kendilerinin aylık olarak beyan edeceği kazanç tutarlarına yukarıdaki oranlar uygulanarak hesaplanacaktır.

Alt ve üst sınır arasında olmak kaydıyla Kuruma her ay ödenen primler, ödemenin ait olduğu ay için beyan olarak kabul edilecek, ilişkin olduğu aya ait primin yasal süresinde ödenmemesi ve bu süre içinde yazılı beyanda da bulunulmaması halinde ise, primler alt sınır üzerinden tahakkuk ve tahsil olunacaktır.

Yanında sigortalı çalıştıran avukatlar, çalıştırdıkları sigortalılardan prime esas kazancı en yüksek olanın kazancının altında kazanç beyan edemeyecek, bu kurala aykırı beyanda bulunulduğunun tespit edilmesi halinde aradaki farka ait primler gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte tahsil edilecektir.

Serbest çalışan avukatların her ay otuz tam gün üzerinden prim ödemeleri zorunludur. (5510 SK. Madde 80/i)

5- 5510 SAYILI KANUNUN YÜRÜRLÜK TARİHİNDEN ÖNCEKİ PRİM ÖDEME SÜRELERİYLE SONRAKİ PRİM ÖDEME SÜRELERİNİN BİRLEŞTİRİLMESİ
01.10.2008 tarihine kadar 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa tabi tutulan serbest avukatların sigortalılıkları bu tarihten itibaren Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında devam edecektir. Dolayısıyla ilgililerin emeklilik işlemlerinde 01.10.2008 tarihinden önceki prim ödeme süreleriyle bu tarihten sonraki prim ödeme süreleri iki ayrı sigortalılık hali olarak kabul edilecek ve prim ödeme süreleri 2829 sayılı Kanun hükümlerine göre birleştirilerek değerlendirilecektir.

Bu durumda 01.10.2008 tarihinden sonra Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında geçecek prim ödeme sürelerinin 3,5 yıldan fazla olması halinde ilgilinin emeklilik işlemi eski Bağ-Kur Kanununa göre yapılacağından, sigortalı bayan ise en az 20 tam yıl, sigortalı erkek en az 25 tam yıl prim ödemiş olması şartı aranacaktır.

506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre emekliliğe hak kazanmış olmasına rağmen çalışmalarını 01.10.2008 tarihinden sonra da sürdürmeyi düşünen serbest çalışan avukatların bu durumu gözönünde tutmaları gerekir. (5510 SK.Geçici Madde 2)

6- SERBEST ÇALIŞAN AVUKATLAR DA 01.10.2008 TARİHİNDEN SONRA KISA VADELİ SİGORTA KOLLARINDAN SAĞLANAN YARDIMLARDAN YARARLANABİLECEK
Serbest çalışan avukatlar 01.10.2008 tarihinden sonra aşağıdaki yardımlardan da yararlanabileceklerdir.
a) İş kazası veya meslek hastalığı halinde sigortalıya sürekli işgöremezlik geliri bağlanması,

b) İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölüm halinde, sigortalının hak sahiplerine gelir bağlanması,

c) İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalı için cenaze ödeneği ödenmesi,

d) İş kazası veya meslek hastalığı ile analık nedeniyle ortaya çıkan iş göremezlik süresince sigortalıya geçici iş göremezlik ödeneği ödenmesi,

e) Sigortalı kadına veya sigortalı olmayan eşinin doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe emzirme ödeneği verilmesi, (5510 SK. Madde 15, 16, 18)

7- SERBEST ÇALIŞAN AVUKATLAR BAKMAKLA YÜKÜMLÜ OLDUKLARI KİMSELERLE BİRLİKTE SAĞLIK YARDIMLARINDAN YARARLANABİLECEK
İkametgahları Türkiye’de olmak koşuluyla, serbest çalışan avukatlarla emekli avukatlar 01.10.2008 tarihinden itibaren genel sağlık sigortalısı sayılacak ve aşağıda belirtilen bakmakla yükümlü oldukları kimselerle birlikte sağlık yardımlarından yararlanacaklardır.

Serbest çalışan avukatlar sigortalı olarak tescil edildikleri tarihten, aylık veya gelir bağlanmış bulunan avukatlar ise aylık veya gelirden yararlanmaya başladıkları tarihten itibaren genel sağlık sigortalısı olarak tescil edilmiş sayılacaktır. Bunların genel sağlık sigortalısı olarak tescil edilmeleri için ayrıca bir bildirimde bulunmaları gerekmemektedir.

Kanunun 60 ıncı maddesine göre Genel sağlık sigortalısının sigortalı ya da isteğe bağlı sigortalı olmayan ve kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olan;
a) Eşi,

b) 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görüyorsa 20 yaşını, yüksek öğrenimde ise 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına bakılmaksızın çalışma gücünün en az %60’nı yitirdiği tespit edilen ve evli olmayan çocukları,

c) Her türlü kazanç ve irattan elde ettiği geliri asgari ücretin net tutarından az olan ve diğer çocuklarından sağlık yardımı almayan ana ve babası,

Genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kimseler olarak kabul edilmektedir.

8- SERBEST ÇALIŞAN EMEKLİ AVUKATLARIN ÖDEYECEKLERİ SOSYAL GÜVENLİK DESTEK PRİMİ
Emekli avukatlar, önceden olduğu gibi, sosyal güvenlik destek primi ödemek suretiyle ve emekli aylıkları kesilmeksizin serbest avukatlık faaliyetlerini sürdürebileceklerdir.

Bunların ödeyecekleri sosyal güvenlik destek primi emekli aylıklarına 2008 yılı için %12, 2009 yılı için %13, 2010 yılı için %14, 2011 ve sonraki yıllar için %15 oranı uygulanarak hesaplanacak ve ilgililerin emekli aylıklarından kesilmek suretiyle tahsil olunacaktır.

Ancak söz konusu kimselerden alınacak sosyal güvenlik destek primi, 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalılara ilgili yılın ocak ayında ödenen en yüksek yaşlılık aylığı üzerinden hesaplanacak sosyal güvenlik destek primi tutarından fazla olamayacaktır. (5510 SK. Mad.30, Geç. Mad 14)

9- AVUKATLIK STAJ SÜRELERİ BORÇLANILABİLECEK
Sosyal güvenlik yasalarına tabi olmaksızın geçen avukatlık staj süreleri ilgilinin ya da hak sahiplerinin talebi halinde borçlandırılabilecek.

Borçlandırılan staj süresi sigortalının prim ödeme gün sayılarına katılacak ve staj süresi ilgilinin sigortalılık başlangıç tarihinden önce ise, sigortalılık başlangıç tarihi borçlandırılan staj süresi kadar geriye götürülecektir. (5510 SK. Madde 41)
Kaynak : Barolar birliği sitesi.