Grip aşısı oldunuz mu?

Grip aşısı oldunuz mu?

Bilim adamları, 60 yaşından büyükler, çocuklar, kalp ve akciğer hastaları ve geçen yıllarda sık gribe yakalananlar başta olmak üzere hemen herkesin, eylül ayı sonuna kadar grip aşısı olabileceğini belirtiyor.

Selçuk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Mikrobiyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Osman Erganiş, yaptığı açıklamada, grip virüslerinin önemli bir kısmının İnfluenza A virüsleri olduğunu söyledi.
Erganiş, geçen yıllarda olduğu gibi kuş gribi, domuz gribi gibi hastalıkların virüslerinin dışında atlarda ve denizde hayvanlarında (balinalarda, foklarda) da influenza virüsleri bulunduğunu belirtti.
Yabani kuşların önemli göç yolları üzerinde bulunan ülkemizde kuş gribi görülme olasılığını yüksek olduğunu vurgulayan Erganiş, şunları kaydetti:
''Bu yüzden sezonal/rutin grip aşıları formülasyonu içerisinde kuş kaynaklı influenza virüsleri genellikle bulunmaktadır. Pandemik (geçen yıl görülen domuz gribi) grip virusu, bu yılki aşıya girdi. Kış ayları grip virüslerinin yayılması bakımından olduğu kadar solunum sistemi duyarlı (kronik broşitisli yaşlılarda ve çocuklarda) kişilerde daha ağır seyrettiğinden ölümlere yol açmaktadır. Diğer insanlar daha dirençli olsalar da virüsün saçılmasında rol oynamaktadırlar. Bu sebeple, kış yaklaşırken özellikle çocuklara, yaşlılara ve geçen yıllarda sık gribe yakalananların şimdiden aşılanarak tedbir almaları gerekir.''
Selçuk Üniversitesi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Başkanı Bülent Baysal ise grip aşısının kış aylarında gripten korunmak için faydalı olduğunu, 60 yaşından büyükler, kalp ve akciğer hastaları öncelikli olmak üzere hemen herkesin, Eylül ayı sonuna kadar grip aşısı olabileceğini söyledi.
Her enfeksiyon hastalığında olduğu gibi gribin de havaların soğumaya başlamasıyla insanlarda daha etkili hale geldiğini ifade eden Prof. Dr. Baysal, ''Biz özellikle yaşlılar ve kronik hasatlığı olan kişilere, kış aylarını sorunsuz bir şekilde geçirmeleri için grip aşısını tavsiye ediyoruz. Eylül ayı sonuna kadar yapılan aşılar, soğuklar iyice etkisini artırmadan vücudun grip virüslerine karşı bağışıklığını büyük ölçüde sağlar'' diye konuştu.
(Gazeteport/24.09.2010)

Grip, susuz ve uykusuz kalanı seviyor!

Yeterli miktarda sıvı alamamak ve az uyku, vücut direncini düşürerek kış hastalıklarına yakalanma riskini artırıyor.
Sonbahardaki uyku ihtiyacı, vücudun bu dönemde direncini artırmak için verdiği sinyallerden biri
Acıbadem Fulya Hastanesi’nden enfeksiyon hastalıkları uzmanı Dr. Hülya Kuşoğlu, mevsim dönümünde soğuk algınlığının ardından gribin en sık rastlanan hastalık olduğunu belirtiyor. Dr. Kuşoğlu, sorularımızı yanıtladı.

Sonbahar hastalıklarının artmasında neler etkili?
Başta havaların soğuması, güneş ışığının azalması, yeterli ve dengeli beslenememek, az uyku, hastalıklara yakalanmayı kolaylaştırıyor. Kişinin bağışıklık sistemi güçlü değilse veya yaşlıysa kış hastalıklarının komplikasyonlarına daha yatkın hale geliyor.

Güneş ışığının azalmasıyla enfeksiyon hastalıkları arasındaki ilişki nedir?
Güneş ışığının vücut direncini artırma özelliği var. Zaten sonbaharda ve kış aylarında hastalıkların artmasındaki en önemli sebeplerden biri, güneş ışınlarından uzak kalmak.

Peki yetersiz sıvı alımının ve uykusuzluğun etkisi ne yönde?
Uykudaki vücudun bağışıklık sistemi güçleniyor. Ve bağışıklık sistemi zayıfladığında da hastalıklara daha kolay yakalanılıyor. Vücut bize bu geçiş dönemlerinde sinyal veriyor. Hastalarımıza verdiğimiz üç önemli tavsiye arasında, düzenli beslenme, uyku ve bol sıvı almak var.
Viral hastalıklar, vücudun susuz kalmasını seviyor. Anatomik olarak ağız içi ve solunum yollarının kuruması, virüslerin işine geliyor.

Bu hastalıklardan korunmanın en etkili yolları nedir?
Sık sık el yıkamak, tokalaşmamak, kapalı ortamlarda uzun süre bulunmamak gerekiyor. Hapşırırken el yerine mendil kullanılmalı, el yıkama imkanının olmadığı yerlerde antiseptik solüsyonlar ve jeller tercih edilmeli. Sarılmak ve öpüşmek gibi alışkanlıklarımızı kış aylarında azaltmalıyız.

Hastalara önerileriniz neler?
Özellikle gripte istirahat şart. Okul ve işyerlerinde hasta olan kişiler mutlaka eve gönderilerek diğerleri korunmalıdır. İşverenler genelde kısa süreli düşündüğü için çalışanlarının sağlığını çok önemsemiyorlar. Oysa dinlenerek belki iki günde geçebilecek hastalık ayakta beş gün boyunca sürüyor, üstelik başka kişileri hasta etme riski de var.

Hastalıkları tanıyın
Soğuk algınlığı: Yüzde 80-90 oranında ‘rinovirüsler’ denen virüs grubu etkili oluyor. Ateşsiz olan burun tıkanıklığı, burun akıntısı, boğazda ‘gıcık’ yapma gibi belirtiler görülüyor. Vücut kırıklığına yol açıyor.
Grip: Genelde nezle-soğuk algınlığıyla karıştırılır. İnfluenza virüsüyle oluşan yüksek ateş, kas ve eklem ağrılarıyla seyreden grip, dikkat edilmezse önemli komplikasyonları olabilen bir virütik enfeksiyon. Nezleye göre daha iltihaplı bir burun akıntısı ve nefes darlığı görülebilir.
Nezle: Çok çeşitli virüslerle oluşan bir üst solunum yolu enfeksiyonu. Hapşırık, burun akıntısı, burun tıkanıklığıyla başlar. Halsizlik ve iştahsızlık görülebilir. Ateş her zaman olmayabilir.
Sinüzit: Burun etrafındaki boşlukların iltihaplanmasıdır. Geniz akıntısı, burun tıkanıklığı, ağız kokusu vardır. Ateş olabilir.
Faranjit: Yutak iltihabıdır. Boğazda yanma, ağrılı yutkunma, ateş, lenf bezlerinde şişme görülebilir.
Bronşit: Bronşların iltihaplanmasıdır. Soğuk algınlığını takiben kuru olan öksürük yerini balgamlı öksürüğe bırakır. Bazılarında hırıltılı solunum, nefes darlığı ve sırt ağrıları olur.
Astım: Her yaşta görülebilir. Nöbetler halinde gelen öksürük, hırıltı ve nefes darlığıyla kendini gösterir. Astım nöbetlerinin en önemli nedeni alerjenler ve nezle, grip gibi virütik enfeksiyonlardır.
Zatürre: Akciğer dokusunun iltihabıdır. Üşüme, titreme, yüksek ateş ve öksürükle başlar sonrasında koyu balgam, nefes darlığı, göğüs ağrısı eklenir. Mutlaka tedavi ve takip gerektirir.
(Milliyet/27.09.2010)

Grip aşısında mikro enjektör

Geçtiğimiz yıl Avustralya'da kullanıma sonulan mikro enjeksiyonlu aşılar bu yıl Türkiye ile birlikte 30 ülkede kullanılacak.

Türkiye’ye deri içi mikro enjeksiyon sistemli grip aşısı getirildi. Sanofi Pasteur firmasınca üretilen mikro enjeksiyon sistemli aşılarda, normal aşıların iğnesinin onda biri kadar bir iğne bulunuyor.
Klasik kas içi grip aşıları için 16-32 mm uzunluğunda iğne kullanılmasına karşılık mikro enjeksiyon tipi aşılarda 1.5 mm’lik bir iğne kullanılıyor. Bu özelliğin iğne korkusu bulunanlar açısından da rahatlatıcı etki yaptığı ve aşılanma oranını artırdığı belirtiliyor. Yeni tip aşılardaki koruma kalkanı sağlık çalışanlarında sık rastlanan iş kazalarını da önlüyor. Aşı küçük bir dokunuşla kolayca yapılabiliyor
Üriteci firmanın verdiği bilgiye göre 2009’da Avustralya’da kullanılan mikro aşılar bu yıl Türkiye ile birlikte 30 ülkede kullanıma giriyor. Mikro-Enjeksiyon Sistemli (MIS) grip aşısı Türkiye’de ilk aşamada 18-59 yaş arasındaki erişkinlerin aşılanmasında kullanılabilecek.

Aşının etkisi güçleniyor

Yeni mikro grip aşılarının bağışıklık sistemi hücrelerinin en yoğun olduğu bölgeyi, deri içini hedef alarak aşının etkiliğini artırdığı belirtiliyor. Vücudun iç çevresi ile dış çevresi arasındaki kesişme noktasında bulunan deri, aşıları uygulamak için hedeflenmesi gereken en doğru yer olarak tanımlanıyor. Mikro-Enjeksiyon Sistemi (MIS) kullanılan yeni deri-içi grip aşıları hedefe doğrudan ulaşıyor.
Verilere göre, dünya genelinde sağlık çalışanlarında yüzde 10-44 arasında değişen sıklıkta iş kazası görülüyor. Bunlar arasında en sık görülenleri ise iğne batmaları gibi yaralanmalar oluşturuyor. ABD'de, mesleki olarak iğne batmasına bağlı yaralanmalardan yılda yaklaşık 600.000-800.000 kişi etkileniyor. Mikro grip aşısı uygulamasında bu tür yaralanma riski ortadan kalkıyor. Enjeksiyonun ardından pratik bir şekilde mikroenjektörlerin koruma kalkanı devreye giriyor ve kullanım dışı kalan iğnelerin batması ya da kaza sonucu yeniden kullanımı engelleniyor
http://www.hurriyet.com.tr/yasasinha...75.asp?gid=245

Grip aşısının tam zamanı

Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Farabi Hastanesi Başhekimi Prof. Dr. Tevfik Özlü, grip aşısının uygulanan kişilerin immünolojik direncine göre koruyuculuk oranının yüzde 80'lere kadar çıktığını belirtti.

Prof. Dr. Özlü, yaptığı açıklamada, gribin genellikle kuşlar, atlar ve domuzlarda görüldüğünü, bu hayvanların hastalığı insanlara bulaştırabildiğini ifade etti.
Gribin çok kolay bulaştığını ve hızlı yayıldığını ifade eden Özlü, “Özellikle okullar, yurtlar, kışlalar, kahvehaneler, huzurevleri gibi kalabalık ve topluca yaşanan ortamlar hastalığın yayılmasında önemli rol oynar” dedi.
Salgınlardan korunmanın toplu bulunan yerlerde yaşayanlar için çok zor olduğunu vurgulayan Özlü, şunları söyledi:
“Salgınlar sırasında genellikle ilk olarak arkadaşlarından mikrobu alan okul çocukları hastalanmakta, bunu izleyen ikinci süreçte ise çocuklarından mikrobu alan erişkinler hastalığa tutulmaktadır. Salgınlar genellikle 5-7 hafta dolaylarında kendiliğinden sınırlanmaktadır. Kuzey yarım kürede sıklıkla kış aylarında grip görülmektedir. Bazı insanlar gribe yakalanmamak için grip aşısı vurulmaktadır. Aşının koruyuculuğu değişkendir. Grip aşısının koruyuculuk oranı, uygulanan kişilerin immünolojik direncine göre yüzde 80'lere kadar çıkabilmektedir. Aşının, immünolojik direnç nedeniyle bazı kişilerde grip olmayı önlemese bile hastalıktan dolayı hastanelere yatışı, zatürre ve ölüm gibi ağır komplikasyonların sıklığını azalttığı bildirilmektedir. Bazı çalışmalarda grip sonrası görülen zatürreleri önlemede aşının yüzde 50-60, ölümleri önlemede yüzde 80 etkin olduğu bildirilmiştir.”

“EN UYGUN DÖNEM EYLÜL-KASIM AYLARI ARASINDA”
Virüsün antijenik yapısının sık değiştiğini kaydeden Özlü, şöyle devam etti:
“Bu aşılar her yıl için izole edilen virüslerden yeni olarak hazırlanmakta ve eylül-kasım ayları arasında tek doz olarak yapılması önerilmektedir. Çünkü aşılamayı takiben yeterli bağışıklığın oluşması için 1-2 aylık bir süreye gerek vardır. Eylül-kasım arasında yapılırsa grip salgınlarının başladığı kış ayları içerisinde bağışıklık en yüksek düzeyde olur. Salgın başladıktan sonra aşılanmanın etkisi tartışmalıdır. Çünkü aşıyı takiben 2-8 haftada yeterli koruma gelişmektedir. Oysa salgın zaten bu kadarlık bir sürede kendiliğinden durmaktadır. Üstelik salgın yapan virüsle aşı için kullanılan virüs benzer olmayabilir. Bu durumda koruyuculuğu yoktur.”

65 YAŞIN ÜZERİNDEKİLER MUTLAKA AŞILANMALI
Toplumdaki herkesin aşılanmasının mümkün olmadığını ifade eden Özlü, şunları kaydetti:
“Sadece gribe yakalanma ve grip olduğunda ölüm riski fazla olan kişilere aşı önerilmektedir. Bunlara ilaveten bakım ve huzurevlerinde çalışan ve yaşlılara hastalık taşıyabilecek personel ile hekim, hemşire, ebe, hasta bakıcı gibi sağlık personeli, evinde yaşlı, kronik hastası olanlar, toplum hizmeti görenler, insanlarla sıkı teması olup hastalık bulaştırıcısı olabilecek çalışanlar ve grip mevsimine isabet eden son ikinci veya üçüncü evredeki gebelere de önerilmektedir.
Aşı ayrıca, bu hastalığın ağır seyrettiği kişilere, 65 yaşından daha büyük yaşlılara, bakımevinde olup süreğen hastalığı olanlara, astım, kronik bronşit, kalp yetmezliği gibi kalp, akciğer hastalığı bulunanlara, şeker hastalığı, böbrek yetmezliği, AIDS ve bazı kan hastalıkları gibi süreğen hastalıkları olanlar ile sürekli aspirin kullanmak zorunda olan 6-18 ay arası çocuklara öneriliyor.”
Yumurtaya alerjisi olanlara grip aşısı önerilmediğini dile getiren Özlü, “Aşı bazen aşırı duyarlılık reaksiyonları yapabilmektedir. Uygulama yerinde 1-2 gün içinde lokal sertlik ve kızarıklığa neden olabilir. Daha nadiren uygulamadan 6-12 saat sonra ateş, halsizlik ve kas ağrıları görülebilir. Ancak bunlar 48 saat içinde kaybolur. Güvenli bir aşı olarak kabul edilmektedir” diye konuştu.
http://www.hurriyet.com.tr/yasasinhayat/18720275.asp

10 soruda grip

Sonbahar geldi. Grip kapınızda olabilir...
1- GRİP NEDİR?
Genellikle sonbahar ve kış aylarında daha çok küçük salgınlarla ortaya çıkan, İnfluenza virüslerinin meydana getirdiği bir üst solunum yolu hastalığıdır. İnfluenza virüsleri A,B ve C olarak üç guruptur. İnsanlarda genellikle İnfluenza C virüsleri hastalığa yol açarlar. Daha çok havyalarda (kanatlılar ve domuz gibi) gribe neden olan İnfluenza A virüsleri zaman zaman insanları da hasta edebilirler.

2- GRİP BELİRTİLERİ NELERDİR?
Üşüme titremelerle ani başlayan ve 38 ° C dereceyi geçen yüksek ateş gribin ilk ve önemli belirtisidir. Ateşle birlikte baş ağrısı, genel vücut ve kas ağrıları, halsizlik, belli başlı belirtilerdir. Bazen kusma, boğazda ağrı ve yanma , karın ağrısı gibi her zaman görülmeyen yakınmalar ortaya çıkabilir. Daha sonra öksürük bu tabloya eklenebilir.

3- BEN NEDEN SIK SIK GRİP OLUYORUM? BAĞIŞIKLIK SİSTEMİM ÇÖKMÜŞ MÜ?
Her aksıran, öksüren, burnu akan veya burnu tıkanan kişi grip değildir. Nezle, soğuk algınlığı olarak adlandırılan hastalıklarda da grip benzeri tablolar görülebilir. Fakat bunlarda çoğunlukla yüksek ateş olmaz. Genel vücut ağrıları, baş ağrıları, halsizlik yakınmaları vardır. Böyle grip benzeri hastalıklara yol açan birçok virüs vardır. Birçoğumuz bu değişik virüsler nedeniyle sık sık grip benzeri hastalıklar geçirebiliriz. Bağışıklık sisteminin çökmesi gibi bir durum söz konusu değildir.

4- GRİP ÖLÜMCÜL BİR HASTALIK MIDIR?
Geçtiğimiz yıllarda kuş gribi, domuz gribi salgınları nedeniyle bir çok tartışma, telaş ve panik yaşandı. 2009 yılında yaşanan domuz gribi salgınında 19.000 dolayında insan yaşamını yitirdi. Soğuk mevsimlerde ortaya çıkan, her zaman gördüğümüz mevsimsel grip nedeniyle her yıl dünyada 1.000.000 kadar ölüm görülmektedir. Çoğunlukla 6 aydan daha küçük bebekler, 65 yaşın üstündeki kişiler ve altta yatan başka bir hastalığı olan (kalp hastalıkları, solunum yolu hastalıkları, böbrek hastalıkları, kanserler gibi) kişiler hayatlarını kaybedebilirler.

5- GRİP NASIL BULAŞIR?
Hasta kişilerin öksürük aksırıkları ile grip virusları damlacıklar halinde ortam havasına saçılır. Bu damlacıklar hasta kişinin 1,5 m. kadar uzağına ulaşabilirler. Bu mesafedeki havanın solunması ile sağlam kişiler virusları alabilirler. Ortama saçılan damlacıklar çevredeki eşyaları kontamine ederler. Ayrıca hasta elleri ile de kullandığı ve tuttuğu cisimleri, eşyaları kontamine edebilir, kirletebilir. Bu tür eşyalara dokunulması, bu eşyaların kullanılması durumunda sağlam kişiler enfeksiyon etkenini alabilirler. 1-3 günlük bir kuluçka süresi sonunda hastalık belirtileri ortaya çıkmaya başlar.

6- GRİP OLDUM. ŞİMDİ BEN NE YAPARIM?
Grip tedavisinde temel yaklaşım ateşin düşürülmesi, bol sıvı alınması ve yatarak istirahatın sağlanmasıdır. Ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçların kullanılması; su, meyve suları, ıhlamur gibi bitkisel çaylar, çorba yoğurt, ayran gibi sulu gıdaların yeterince alınması izlenecek en iyi yoldur. İstirahat asla ihmal edilmemelidir. 2-3 gün süren ilk dönemden sonra halsizlik ve yorgunluk hissi birkaç gün daha devam edebilir. Başka bir sorun olmadığında en çok bir hafta içinde iyileşme ile sonuçlanır. Bu nedenle kimi zaman “grip tedavi edilirse bir haftada, tedavi edilmezse yedi günde iyileşir” denilerek espri konusu yapılır. Grip tedavisinde antibiyotiklerin yeri yoktur. Antibiyotiklerin gereksiz yere en çok kullanıldıkları hastalıkların başında grip ve grip benzeri hastalıklar gelir. Bu hastalıkların etkeni olan viruslar antibiyotiklerden etkilenmezler. Bu nedenle grip tedavisi için antibiyotik kullanılması hastalığın iyileşme süresi ve şiddetinde bir değişikliğe yol açmaz. Antibiyotiklerin ateş düşürücü veya ağrı kesici özellikleri yoktur. Yani hiçbir şekilde hekimin gerek görmediği zamanda antibiyotik alınmamalıdır.

7- NE ZAMAN DOKTORA GİTMELİYİM?
Hasta 6 aylıktan küçük bir bebekse, daha önceden bilinen bir hastalığı varsa veya ileri yaşlarda bir kişi ise doktora gitmesinde fayda vardır. Hastanın kusmaları çok ise, sıvı alması ve beslenmesi bozuluyorsa tıbbi yardıma ihtiyacı var demektir. Hastalık başladıktan üç gün geçmesine rağmen hala ateşi düşmüyor ve genel durumu düzelmiyorsa mutlaka bir hekim tarafından görülmelidir. Çünkü grip hastalığının seyri sırasında veya sonrasında bazen bakteriyel enfeksiyonlar gelişebilir. Zatürre (akciğer iltihaplanması), sinüzit, orta kulak iltihabı gibi hastalıklar ortaya çıkabilir. Bunların zamanında fark edilmesi ve tedavilerine başlanması gerekir.

8- GRİP AŞISI DA YAPTIRDIM AMA YİNE GRİBE YAKALANDIM.
Olabilir. Bunda şaşılacak bir şey yok. Grip virusları mutasyonlar yoluyla çok sık değişime uğramaktadırlar. Bu nedenle ortamda çok çeşitli grip virusları gezinmektedir. Dünya Sağlık Örgütü belirli merkezleri aracılığıyla bu değişimleri izlemektedir. Genellikle her yıl ortamda en çok rastlanan üç grip virusunu belirleyerek aşı üreticilerine bunu bildirir. O yıl kullanılmak üzere belirlenen üç virusa karşı aşı üretilir. Uygulanan aşılar sadece bu virusların oluşturacağı gribe karşı koruma sağlar. Bir yandan grip viruslarında değişim devam etmekte ortamda her zaman yeni farklı viruslar bulunabilmektedir. Aşı olmanıza rağmen değişik bir virusla karşılaşırsanız grip olabilirsiniz. Aşılar yüksek oranda koruyucu olmalarına karşın virusların uğradığı bu değişim nedeniyle grip hastalığı için bu güne kadar kalıcı etkili bir çözüm üretilememiştir.

9- HERKES AŞI OLMALI MI? NE ZAMAN AŞI OLMALI?
Hayır. Yukarda saydığımız riskli guruplar dışında aşı olunması önerilmez. Burada gözden kaçırılmayacak bir nokta vardır. 6 aydan küçük bebeklere grip aşısı yapılmamalıdır. Bunun dışında 65 yaş üstündeki kişilerin, kalp, akciğer, böbrek, kanser gibi rahatsızlıkları olanların, 6 aydan büyük 5 yaş altındaki çocukların aşılanmaları doğru bir uygulama olur. Gribe yakalanma riskleri önemli ölçüde azalmış olacaktır. Saydığımız gurupların dışındaki kişiler isterlerse aşı olabilirler. Ama yukarda değindiğimiz gibi; aşı oldun artık hastalanmayacaksın diye bir şart yok.

Aşılanması gereken veya aşı yaptırmak isteyen kişiler, aşılarını kışa girmeden, sonbaharın ilk haftalarında yaptırmalıdır. İçinde bulunulan yılda etkili olabilecek aşı üretimleri de ancak sonbaharın ilk dönemlerde kullanıma sunulabilmektedir. Ülkemizde Eylül ayı ortalarından sonra ve Ekim ayı boyunca grip aşısı yaptırmanın en uygun zamanları olduğu söylenebilir.

10- AŞI OLMAK GRİPTEN KORUNMAK İÇİN YETERLİ MİDİR?
Asla değildir. Mutlaka kişisel korunma önlemleri alınmalıdır. Gribin nasıl bulaştığına dikkat edersek alınacak önlemler kolayca anlaşılabilir. Öncelikle hasta olduğu bilinen kişilere 1,5 metreden daha fazla yaklaşmamak ilk önlemlerden biridir. Sadece hasta bakımına yardımcı olan kişiler ve sağlık personeli için ağız ve burunu da kapatan uygun basit maskeler kullanmak faydalı olacaktır. Hastanın çevresi ve kullandığı eşyalara temas durumlarında mutlaka ellerin sabunlu su ile yıkanması en etkili korunma yöntemlerinden biridir. Bu her zaman mümkün olmadığında eczanelerden alabileceğiniz el dezenfektanları kullanılabilir. Hasta odaları havalandırılmalı ve çevresinin temizliği yapılmalıdır. Özellikle kullandığı kağıt mendil ve peçete gibi eşyalar uygun bir şekilde toplanıp çöpe atılmalı ortalıkta bırakılmamalıdır.

Sağlam kişilerin kendisini koruduğu kadar hastalar da hastalığı bulaştırmamak için kişisel önlemler almalıdır. Aksırırken öksürürken mutlaka ağızlarını ve burunlarını kapatabilecek şekilde kağıt peçete, mendil kullanabilirler veya kollarını dirsek hizasından ağız ve burnu kapatacak şekilde tutarak damlacıkların çevreye yayılmasını önleyebilirler. Kendileri sık sık el yıkayarak veya dezenfektan kullanarak çevreyi kontamine etmemeye özen gösterebilirler. Damlacıklarla kirlenen atıklarını uygun biçimde çöpe atarak çevrelerini koruyabilirler.
http://saglik.milliyet.com.tr/10-sor...19/default.htm

Kesinlikle, her risk faktörü taşıyan insan grip aşısı olmalı.