Torba Yasa Kapsamında Dava aşamasındaki Vergi ve Cezalar

Kanun No: 6111 Torba Kanun olarak bilinen ve 19.02.2011 günlü resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Kanunun “vergi mükelleflerini” ilgilendiren ve Kanunun yayımlandığı tarihte inceleme ya da dava aşamasında bulunan konularla sınırlı bir inceleme; Kanunun 3. Maddesinde yer alan düzenlemede yer alan dava aşamasında olan vergi ve cezalar yönünden konunun incelenmesi, Kesinleşmemiş veya dava safhasında bulunan amme alacakları Bu Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla; İlk Derece Mahkemelerindeki Davalara İlişkin; Vergi Mahkemesinde dava açılmış, ya da henüz dava açılmamış, dava açma süresi geçmemiş olan vergi ve ceza tarhıyatları yönünden, İlk derece mahkemelerindeki davalardan vazgeçme şartı ile sadece vergileri %50 si ile bu tutar üzerinden TEFE/ÜFE oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın ödenmesi ile vergi aslına bağlı ceza ve gecikme faizlerinin tahsilinden, vazgeçileceği Üst yargı mercilerinde inceleme aşamasındaki davalardan, a- En son verilmiş olan kararın mükellef lehine olması halinde verginin %20 si, kararın, mükellef aleyhine olması durumunda verginin tamamına TEFE/ÜFE uygulanmış tutarı ödenecektir. b- Kanunun 3.maddesinin 4. Bendinde sözü edilen Kanunun 1/1-b maddesinde sözü edilen “idari para cezalarına ilişkin idari yaptırım” kararları için de aynı hükümler geçerlidir. Vergi aslının %50 sinin TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın; bu Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla vergilerin% 50’si,ile faiz, gecikme faizi ve asla bağlı kesilen vergi cezaları ile idari para cezalarının tahsilinden vazgeçilecektir. c- Vergi Mahkemesince bir karar verilmiş ve dosyanın ya da ilgisine göre Bölge İdare Mahkemesi ya da ilgisine göre Danıştay ya da bulunan davaların “karar düzeltme aşamasında olanlar da dahil, 1-Kararın tarhıyatın terkinine ilişkin olması halinde ilk tarhıyata esas alınan vergilerin %20 sinin TEFE/ÜFE oranları üzerinden ödenmesi ile yetinilecek asla bağlı cezanın tamamı ile gecikme faizlerinin tamamından vazgeçilecek. İlk derece Mahkemesi kararlarının üst inceleme mercii Bölge İdare Mahkemesi ise, bu mahkeme işin esası hakkında da karar verebileceğinden “tarhıyatın terkini” yönündeki karara karşı “karar düzeltme” yolu ile yapılacak başvurularda sonucun değişmesi pek olası görünmemektedir. Bu hali ile bu bent hükmünün pratikte uyulama olanağı bulması çok zor olacaktır. Ancak her somut olayda durumun mükelleflerce değerlendirilmesi gerekmektedir. 2- 2577 sayılı Kanunun 49. Maddesi uyarınca, üst incelemesi Danıştay’ca yapılan vergi uyuşmazlıklarına ilişkin kararların onanması veya bozulması şeklinde sonuçlar ortaya çıkmakta olduğundan “tarhıyatın terkini” yönünde bir karar verilmemekle birlikte, ilk derece mahkemesi kararının BOZULMASI durumunda bozma kararının, ya da “karar düzeltme” aşamasında mükellef lehine ya da aleyhine verilen “bozma” kararının gerekçesini iyi değerlendirmek gerekmektedir. Danıştay’ın bozma kararlarına karşı ilk derece mahkemeleri ISRAR kararı verebilecekleri gibi “bozma” kararına uyma konusunda da karar verebilmektedirler. Sonuçta üst yargı merciinin bozma kararı uyarınca verilen kısmen kabul, kısmen ret kararları söz konusu olduğunda da uygulama gene tarhıyatın onanmasına ilişkin kısımla ilgili olarak vergi aslının % 50 si ve bu tutara uygulanacak TEFE/ÜFE oranları sonucu belirlenecek tutarın bu Kanunda belirlenecek esaslar çerçevesinde ödenmesi ile yetinilecektir. Bu durumda, Danıştay’ca verilmiş bozma kararı üzerine, mahkemeler “UYMA” veya “ISRAR” konusunda öncelikle bir karar vermek durumunda olduklarından mahkemenin bu konudaki kararını bekleyip buna göre durumu (6111 sayılı Kanunda belirtilen süreler geçmeden) değerlendirmek daha doğru olacaktır. Bir vergi aslına bağlı olmaksızın kesilen cezalara ilişkin uygulamada ise; dava açılmış veya dava açma süresi henüz geçmemiş olan cezalar yönünden veya açılan davanın mükellef aleyhine sonuçlanması halinde cezanın topla tutarının%25 inin TEFE/ÜFE oranı uygulanacak belirlenen tutarı ödenecektir. Ancak asla bağlı olmayan vergi cezalarının terkini yönünde verilmiş yargı kararları üzerine, bu Kanundan yararlanarak başvuruda bulunacaklar yönünden bu oran %10 olarak belirlenmiştir. Diğer taraftan 3.maddenin 3/a bendinde; Asla bağlı cezaların, verginin/gümrük vergilerinin bu Kanunun yayımlandığı tarihten önce ödenmiş olması veya 2 nci maddeye ilişkin olarak bu Kanunda belirtilen süre ve şekilde ödenmesi şartıyla, tamamının ve bunlara bağlı gecikme zamlarının, tahsilinden vazgeçilir. Kanunun Kesinleşmiş alacaklar başlıklı 2/1-a madesinde Kanunun yayımlandığı tarihten önce ödenmiş olanlar dâhil olmak üzere asla bağlı olarak kesilen vergi cezaları/idari para cezaları ile bu cezalara bağlı gecikme zamlarının tamamının tahsilinden vazgeçilir hükmü yer almıştır. Yasanın her iki bent hükmünde de vergi aslı bu Kanunun yayımlanmasından önce aslı ödenmiş vergi cezalarının ve bu cezalara ilişkin gecikme zamlarının tahsilinden vazgeçilir hükmü uygulama “pişmanlıkla verilen beyannameler üzerinden hesaplanan vergilerin 213 sayılı VUK nunun 371. Maddesinde öngörülen 15 günlük sürede ödenmemesi sureti ile “pişmanlık şartlarının ihlali sebebi ile kesilen ağır kusur cezası örnek gösterilebilir.Bu bent hükmünden yararlanabilmek için vergi aslının bu Kanunun yürürlüğü tarihinden önce ödenmesi şarttır. İNCELEME VE TARHIYAT SAFHASI İnceleme aşamasında olan ve takdir komisyonunda bekleyen dosyalarla ilgili olarak maddede üç ayrı seçenek sunulmuştur. a- Bu Kanunda öngörülen “matrah artırımı” seçeneği her koşulda geçerli sayılmıştır. b- Bu Kanunun kapsadığı dönemlere ilişkin (31.12.2010 dan önceki ) İnceleme veya takdir komisyonunda bulunan; incelemesi tamamlanmış veya bu Kanunun yayımlanmasından sonra tamamlanarak vergi dairesine intikal etmiş inceleme raporu veya takdir komisyonu kararları üzerine düzenlenen ihbarnamelerin tebliğinden itibaren dava açma süresi (30 gün) içinde tarh edilen verginin %50 si ve bu tutar üzerinden hesaplanacak TEFE/ÜFE oranları uygulanmak suretiyle ödenecek tutar belirlenecek, vergi aslına bağlı ceza ve gecikme faizi alınmayacak ancak, vergi aslında bağlı olmayan cezanın %25 i tahsil edilecektir. c- Bu kısımda ödemeler konusunda farklılık getirilmiş ödemelerin ikişer aylık dönemlerde altı ayda tamlanması öngörülmüştür. Bu Kanunun yayımlandığı tarihte; (Bu madde uygulamasında incelemeye başlama, bu Kanunun yayımlandığı tarihten önce mükellefler nezdinde; vergi incelemesine başlanıldığı hususunun bir tutanağa bağlanması, vergi incelemesi yapılmak üzere mükellefin yazı ile davet edilmesi, kanuni defter ve belgeleri isteme yazısının tebliğ edilmiş olması, matrah tesisine yönelik tutanak düzenlenmesi ya da kanuni defter ve belgelerin incelenmek üzere vergi incelemesine yetkili olanlara ibraz edilmiş olması hallerini kapsar). 6111 sayılı Kanunun Vergi Mükelleflerine sağladığı kolaylıklar sadece 3. Madde ile sınırlı olmamakla birlikte diğer konuların ayrı bir başlık altında incelenmesinde yarar görülmüştür. 

Avukat Saliha ULUSAN