RSS ile takip et

Av.Orhan AKA

Göçük Problemi Karşısında Tüketici Hakları ve Yapılması Gerekenler

Bu yazıya Not ver
Bu makalede, sıfır kilometre veya ikinci el araç satın alan tüketicilerin, araçlarında ortaya çıkan göçük ve/veya dalgalanma problemi sebebiyle başvurabilecekleri ve hatta başvurmak zorunda olduklarını düşündüğümüz hukuki yollar hakkında açıklama yapmaya çalışacağız.

Öncelikle bu göçük ve dalgalanma problemine hukuk dilinde "ayıp" adını veriyoruz. Makale içeriğindeki "ayıp" sözcüğünden anlaşılması gereken bu göçük ve/veya dalgalanma sorunudur.

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un (TKHK) “Ayıplı mal” başlıklı 8. maddesinde, önceki kanuna paralel bir şekilde, şu ifadeler yer almaktadır:

“(1) Ayıplı mal, tüketiciye teslimi anında, taraflarca kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uygun olmaması ya da objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan maldır.

(2) Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda, internet portalında ya da reklam ve ilanlarında yer alan özelliklerinden bir veya birden fazlasını taşımayan; satıcı tarafından bildirilen veya teknik düzenlemesinde tespit edilen niteliğe aykırı olan; muadili olan malların kullanım amacını karşılamayan, tüketicinin makul olarak beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren mallar da ayıplı olarak kabul edilir.”


“Ayıp” kavramı ile satılan malda ortaya çıkan ve alıcının o maldan tümüyle ya da gerektiği gibi yararlanmasını engelleyen eksiklikler ve aksaklıklar gibi özürler ifade edilmek istenir (ZEVKLİLER Aydın / AYDOĞDU Murat, Tüketicinin Korunması Hukuku, B. 3, Ankara 2004, s. 104).

Bu göçük ve dalgalanma problemi de şüphesiz ki ayıp niteliğindedir.

Önemli olan; ayıbın, kullanım hatası veya dış etken kaynaklı mı yoksa imalat kaynaklı mı olduğunun belirlenmesidir. Her ne kadar satıcı firma bu ayıbın dış etken kaynaklı olduğu yönünde ifadeler kullanmış ise de, bu ifadeler tüketiciyi bağlamaz. Neredeyse aynı kasadaki tüm araçlarda aynı problemin varlığı bilinmektedir. Dolayısıyla bu ayıbın dış etken kaynaklı olmadığı sabittir ve tartışmaya değmeyecek bir husustur.

AYIPLI ARAÇLARDA TÜKETİCİNİN HAKLARI NELERDİR?


Malın ayıplı olması durumda tüketicinin seçimlik hakları, 6502 sayılı kanunun 11. maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir. Buna göre tüketici;

BEDEL İADESİNİ DE İÇEREN SÖZLEŞMEDEN DÖNME,

MALIN AYIPSIZ MİSLİYLE DEĞİŞTİRİLMESİ

AYIP ORANINDA BEDEL İNDİRİMİ veya

ÜCRETSİZ ONARIM İSTEME haklarına sahiptir.

SATICI, TÜKETİCİN TERCİH ETTİĞİ BU TALEBİ YERİNE GETİRMEKLE YÜKÜMLÜDÜR.

ORTAYA ÇIKAN GÖÇÜKLERDE ONARIM HAKKININ KULLANILMASI ŞART DEĞİLDİR:

Tüketicinin talep edebileceği bu 4 seçimlik hakkın her biri hakkında açıklama yapmadan önce, “garanti süresi içerisinde araçta çıkan bu problem karşısında onarım hakkının kullanılmasının şart olduğu yanılgısı” üzerinde durmamız gerekmektedir.

GARANTİ SÜRESİ İÇERİSİNDE ARAÇTA BİR AYIPLA KARŞILAŞAN TÜKETİCİNİN ONARIM HAKKINI KULLANMASI ZORUNLU DEĞİLDİR. Bunun bir zorunluluk olduğu düşüncesi tamamen hatalıdır. İster otomobil, ister telefon, ister tencere tava olsun tüketici, malda bir ayıpla karşılaşınca 4 seçimlik haktan istediğini kullanabilir. Yeter ki kullanmak istediği bu hakkın kullanılması hakkaniyet kurallarına aykırılık teşkil etmesin. (Hakkaniyet kuralları hakkında aşağıda açıklama yer almaktadır.)

Fakat ne yazık ki ülkemizde, satıcılar, tüketicileri aydınlatma yükümlülüklerini yerine getirmedikleri için tüketiciler de ayıplı (kusurlu) malları ile ilgili olarak onarım hakkını kullanmak zorunda olduklarını düşünmekte ve kendilerini servislerin insiyatifine tabi kılmaktadırlar.

Malum markanın araçlarında görülen göçük problemi sebebiyle konu hakkında yargıya taşımız olduğumuz bir dosyaya makine yüksek mühendisi bilirkişi tarafından sunulan raporda özetle, göçüklerin dış etken veya kullanımdan kaynaklı olmadığı, sebebinin C sütununu oluşturan karoser parçasının iç yapısının destek noktalarının birleştirilmesi işleminin üstteki sac tarafından mukavim edilememesi ve sac kalınlığının bu tür çekmeler dikkate alınmaksızın ince seçilmesinden meydana geldiği bunun ise kabul edilebilir olmadığı ve bu ayıbın araçta 10.000-TL değer kaybı yaratacağı belirtilmiştir.

Bu rapor, bir müvekkilimizin, aracında karşılaştığı göçük problemi üzerine, mahkeme kanalıyla yaptırılan inceleme sonucunda düzenlenmiş bilirkişi raporudur.

Tüketici, göçük ayıplarında hangi haklarını kullanabilir? Onarım hakkını kullanmak zorunda mıdır?
6502 s. TKHK.nun ilk ve en önemli amacı, “kamu yararına uygun olarak tüketicinin sağlık ve güvenliği ile ekonomik çıkarlarını koruyucu, zararlarını tazmin edici, hususları düzenlemektir.” (TKHK.m.1) Dolayısıyla kanunun ilk amacının, tüketici çıkarlarını gözetmek olduğu aşikardır fakat bu tüketici çıkarını gözetme arzusu karşısında karşı tarafın (satıcı/üretici/ithalatçı) çıkarları hiçe sayılamaz.

2011 yılı içerisinde yaklaşık 50.000-TL ye sıfır kilometre olarak satın alınan ve araç tüketicinin eline geçmeden önce, aracın bir bölümünde yapılan boyama işleminin (ayıp) araçta 1.500 TL. tutarında değer kaybına neden olacağı anlaşılan bir davada, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2017/653 E. 2017/1085 K. sayılı kararında, “…kanun tarafından korunan tüketicinin yanında, mahkemece kurulacak hükmün, sözleşmenin diğer tarafı olan satıcı için de orantısız güçlükleri de beraberinde getirmemesi gerektiğine” vurgu yapılarak, “ayıbın öneminin aracın kullanımına ve beklenen faydaya bir etkisinin olmaması, aracın ayıplı ve ayıpsız değeri arasındaki farkın araç bedeli nazara alındığında azlığı yani karşılıklı menfaatler dengesi ile hukukun temel prensibi olan hakkaniyet kuralları değerlendirilerek ayıp nedeni ile bedel indirimi veya tüketicinin diğer seçimlik haklarını kullanıp kullanmayacağının tesbit edilmesi zorunludur.” denilmiştir.

Dolayısıyla, tüketicinin seçimlik haklarından istediğini mutlak olarak kullanabileceği düşünülmemelidir. Tüketicinin istediği seçimlik hakkı kullanabilmesinde önemli olan, araçtaki ayıbın, aracın sürekli kullanımına, araçtan beklenen sürekli faydaya etkisinin olup olmadığı, aracın ayıplı ve ayıpsız değerleri arasındaki farkın ne kadar olduğudur. Yargıtay kararına konu olayda olduğu gibi, yaklaşık 50.000-TL değerindeki bir araçta bulunan ayıbın, araçta meydana getirdiği değer kaybının, araç bedeline oranla çok düşük (1.500-TL yani yüzde 3) bir miktar olması durumunda tüketicinin, diğer seçimlik hakları olan bedel indirimi ve ücretsiz onarım haklarını kullanması objektif iyiniyet (hakkaniyet) kurallarının gereğidir.

Şüphesiz ki, araçtaki ayıbın ne kadar değer kaybına neden olacağı otomotiv konusunda uzaman bilirkişi marifetiyle anlaşılacaktır. Yukarıda bahsettiğimiz bilirkişi raporuna göre bu ayıbın araçta 10.000-TL değer kaybı yaratacağı belirtilmiştir.

80-90 bin TL fiyat aralığında satılan araçlarda ortaya çıkan göçük probleminin aracında değerinde 10 bin TL civarında kayıp yaratacağı düşünüldüğünde, bu araçlar için değişim veya bedel iadesi taleplerinin objektif iyiniyet kurallarına aykırı olduğu söylenebilir. Bu düşünce, ancak, araçtaki ayıpların, sadece estetik görüntüyü bozduğu durumlarda doğru kabul edilebilir. Eğer araçlardaki göçük probleminin, bilirkişi tarafından, aracın mukavemetini azaltacağı, yolcuların can ve mal güvenliğini tehdit edebileceği şeklinde görüş bildirilirse elbette bu durumda tüketici diğer seçimlik haklarını (sözleşmeden dönme yani bedel iadesi, aracın ayıpsız misli ile değişimi gibi) kullanabilir.

Tüketici onarım hakkını kullanmasına rağmen değer kaybını da talep edebilir!


Göçük problemi karşısında tüketici, yukarıda sayılan seçimlik haklarından ücretsiz onarım hakkını kullanacak olursa bunun yanı sıra ayıp nedeniyle aracındaki değer kaybını da talep edebilir. Bu husus, kanun metninde açıkça, şu şekilde belirtilmiştir:

"...Tüketici bu seçimlik haklarından biri ile birlikte 11/1/2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu hükümleri uyarınca tazminat da talep edebilir..."


Tüketici, değer kaybı için mahkemeye başvurmak durumundadır.

Elbette hiçbir kişinin, başına gelen bir olay karşısında, mahkeme veya diğer adli makamlara başvurma zorunluluğu yoktur. Fakat araçlarında göçük problemi ile karşılaşan tüketiciler, araçlarını satacakları sırada, araçta mevcut bu ayıbı (onarım suretiyle giderilmiş dahi olsa) aracın yeni sahibine bildirmek zorundadır.

Bildirmezlerse ne olur?

Araçlarda meydana gelen bu göçük (ve dalgalanma) probleminin, ister onarılsın ister onarılmasın aracın değerinde bir azalma meydana getirdiği kuşkusuzdur. Göçük problemi ile ilgili serviste yapılan işlemler servis kayıtlarına yansır ve aracı satın alacak kişinin satın alma iradesini olumsuz etkiler. Bu da aracın değerinin kaybına yol açar. İşte bu şekilde değer kaybetmiş araç satılırken alıcıya bu husus bildirilmelidir. Nitekim 2. el araç satışında satıcı, ayıplardan sorumludur.

Bu konuda olmak üzere Hukuk Genel Kurulu şu şekilde karar vermiştir:

"... İspat yükü üzerinde olan davalı-satıcı, satış öncesi aracın ayıplı olduğu konusunda alıcıyı bilgilendirdiğini veya alıcının bu hususu bildiğini ispatlayamamıştır. Kaldı ki lüzumlu vasıflarda eksiklik seklinde ortaya çıkan ayıptan bunun varlığını bilmese dahi satıcı sorumlu olur."

Anlatılan bu sebepler ile, aracında göçük problemi ile karşılaşan tüketiciler, aracın onarımını sağlasın veya sağlamasın ileri bir tarihte araçlarını sattıklarında sorun yaşamak istemiyorlarsa, aracın sıfır kilometre satışını yapmış olan satıcıya karşı (bayi veya galerici) en azından değer kaybı talebi ile dava açmak zorundadır.
Sıfır kilometre araç satışları hakkında detaylı bilgiler için: Sıfır Kilometre Araç Satın Alan Tüketicilerin Hakları

Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Alıntı yaptığınıza ilişkin link vermek suretiyle makalemizi paylaşabilirsiniz. Kaynak belirtmeksizin makalelerimizden alıntı yapılması durumunda yasal işlem başlatılmaktadır.

Yorumlar

Trackbacks

Total Trackbacks 0
Trackback URL:


2022 tarihli Hukuk Blog |  Arabulucu |  Hukuk Kitapları |  Alman Hukuku |  Özel Güvenlik AŞ. |  İş İlanları |  Ankahukuk |  Psikolog |  Site Ekleme |  Sihirli Kadın |  Sağlık |  Satılık Düşecek Domainler |  Bayefendi |  Afternic Alanadı satış (Domain alımı) | 

™ Marka tescili, Patent ve Fikri mülkiyet hakları nasıl korunuyor?
Hukuki.Net’in Telif Hakları ve 2014-2022 yılları arası Marka Tescil Koruması Levent Patent tarafından sağlanmaktadır.
♾️ Makine donanım yapı ve yazılım özellikleri nedir?
Hukuki.Net olarak dedicated hosting serveri bilfiil yoğun trafiği yönetebilen CubeCDN, vmware esx server, hyperv, virtual server (sanal sunucu), Sql express ve cloud hosting teknolojisi kullanmaktadır. Web yazılımı yönünden ise content management (içerik yönetimi) büyük kısmı itibari ile vb olup, wordress ve benzeri çeşitli kodlarla oluşturulan bölümleri de vardır.
Hangi Diller kullanılıyor?
Anadil: 🇹🇷 Türkçe. 🌐 Yabancı dil tercüme: Masaüstü sürümünde geçerli olmak üzere; İngilizce, Almanca, Fransızca, İtalyanca, İspanyolca, Hintçe, Rusça ve Arapça. (Bu yabancı dil çeviri seçenekleri ileride artırılacak olup, bazı internet çeviri yazılımları ile otomatik olarak temin edilmektedir.
Sitenin Webmaster, Hostmaster, Güvenlik Uzmanı, PHP devoloper ve SEO uzmanı kimdir?
👨‍💻 Feyz Pazarbaşı & Istemihan Mehmet Pazarbasi[İstanbul] vd.
® Reklam Alanları ve reklam kodu yerleşimi nasıl yapılıyor?
Yayınlanan lansman ve reklamlar genel olarak Google Adsense gibi internet reklamcılığı konusunda en iyi, en güvenilir kaynaklar ve ajanslar tarafından otomatik olarak (Re'sen) yerleştirilmektedir. Bunların kaynağı Türkiye, Amerika, Ingiltere, Almanya ve çeşitli Avrupa Birliği kökenli kaynak kod ürünleridir. Bunlar içerik olarak günlük döviz ve borsa, forex para kazanma, exim kredileri, internet bankacılığı, banka ve kredi kartı tanıtımları gibi yatırım araçları ve internetten para kazanma teknikleri, hazır ofis kiralama, Sigorta, yabancı dil okulları gibi eğitim tanıtımları, satılık veya kiralık taşınmaz eşyalar ve araç kiralama, ikinci el taşınır mallar, ücretli veya ücretsiz eleman ilanları ile ilgili bilimum bedelli veya bedava reklamlar, rejim, diyet ve özel sağlık sigortası gibi insan sağlığı, tatil ve otel reklamları gibi öğeler içerebilir. Reklam yayıncıları: ads.txt dosyası.
‼️ İtirazi kayıt (çekince) hususları nelerdir?
Bahse konu reklamlar üzerinde hiçbir kontrolümüz bulunmamaktadır. Bu sebep ile özellikle avukat reklamları gibi Avukatlık kanunu vs. mesleki mevzuat tarafından kısıtlanmış, belirli kurallara tabi tutulmuş veya yasaklanmış tanıtımlardan yasal olarak sorumlu değiliz.
📧 İletişim ve reklam başvuru sayfası nerede, muhatap kimdir?
☏ Sitenin 2022 yılı yatırım danışmanı ile irtibat ve reklam pazarlaması için iletişim kurmanız rica olunur.
Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.